TÜİK tarafından inşaat ruhsatları ve halk arasında iskan olarak bilinen yapı kullanma izin belgelerine ilişkin 2024 yılı ilk 9 ay verileri açıklandı. Son beş yılda yapı ruhsatı alıp iskan almayan yapı farkı %13’ü geçti. Belediyeler tarafından 2024 yılı verilerine göre ilk 9 ay sonunda 479.502 daire için inşaat ruhsatı, 371.567 daire için de yapı kullanma izin belgesi verildi.
Belediyeler tarafından 2024 yılı verilerine göre ilk 9 ay sonunda 479.502 daire için inşaat ruhsatı, 371.567 daire için de yapı kullanma izin belgesi verilmiştir. Yapı Ruhsatı Verilen Dairelerin Sayısı bir önceki sene 9 aylık verilere göre %8,5 azaldı. Belediyeler tarafından 2024 yılı Ocak-Eylül döneminde verilen yapı ruhsatlarında, bir önceki yılın aynı dönemine göre bina sayısı %18,8, daire sayısı %17 ve yüzölçümü %18,9 azaldı.
Verileri değerlendiren EVA Gayrimenkul Genel Müdür Yardımcısı Özhan Yurtseven, “Konut için alınan ruhsatları, aynı yılın yapı kullanma izin belgesiyle karşılaştırmak çok doğru bir karşılaştırma olmayacaktır. Ruhsat, alındıktan sonra iki yıl inşaata başlamak koşulu ile 5 yıl geçerli çünkü. Ruhsat alınarak başlanan inşaatlar da tabii ki aynı yıl içinde bitmeyecektir ve süreç daha uzundur.
Yaklaşık son 5 yıl için 2020 yılından itibaren 2024 yılı 9.ayı sonuna kadar yaklaşık 3,22 milyon daire için Yapı Ruhsatı ve 2,77 milyon daire için Yapı Kullanma İzin Belgesi verilmiştir. Yaklaşık son 10 yıl için 2015 yılından itibaren 2024 yılı 9.ayı sonuna kadar yaklaşık 7,52 milyon daire için Yapı Ruhsatı ve 6,7 milyon daire için Yapı Kullanma İzin Belgesi verilmiştir. Yaklaşık son 20 yıl için 14,5 milyon daire için Yapı Ruhsatı ve 11,5 milyon daire için Yapı Kullanma İzin Belgesi verilmiştir. Aslında son 20 yılda yapılması için izin alan mülklerin %20 sinin Yapı Kullanma İzin Belgesi almadığı (iskan), son 10 yılda %10’unun almadığı son 5 yılda ise yaklaşık %14’ünün almadığını görüyoruz.
Daireler için verilen yıllara yaygın ilk 9 ay verilerine göre ruhsat ve yapı izin sayılarına bakacak olursak;
Yıllara yaygın olarak daire için verilen toplam ruhsat ve Yapı izin belge sayısına bakacak olursak; 1 Ekim 2017 tarihinde imar değişikliği nedeniyle rekor bir artış olmuş, sonrasında gittikçe azalan bir ivme ile 2024 yılına gelindiğinde ruhsat ve yapı izin sayılarında 2005 yıllarındaki sayılara kadar azaldığı görülmektedir. Aşağıda yıllara yaygın daire için alınan ruhsat ve izin sayıları karşılaştırılmıştır.
Türkiye’de yapı ruhsatı en çok verilen il İstanbul oldu, Ocak-Eylül 2024
Türkiye İstatistik Kurumu ( TÜİK) 2024 Ocak-Eylül döneminde belediyeler tarafından verilen yapı ruhsatları istatistiklerini açıkladı. İlk dokuz ayda yapı ruhsatı verilen bina sayısı yüzde 18,8 daire sayısı da yüzde 17,0 azaldı. Türkiye genelinde 81 bin 565 binaya ruhsat alırken, ruhsat alan daire sayısı 479 bin 502 oldu.
2024 Ocak-Eylül döneminde ruhsat verilen daire sayısı İstanbul, 79 bin 661 adet ile en yüksek paya sahip oldu. İstanbul’u 30 bin 186 adet ile Ankara ve 26 bin 153 adet ile İzmir illeri izledi. 22.944 adet ile Antalya ise dördüncü sırada kaldı.
Yapı ruhsatı verilen yapıların kullanma amaçlarına göre yüzölçümü payları, Ocak-Eylül 2024
Kullanma amacına göre en yüksek yüzölçümü payı %65,7 ile iki ve daha fazla daireli binaların oldu. Ocak-Eylül döneminde yapı ruhsatı verilen yapılarda, kullanma amacına göre en yüksek yüzölçümü payına 62,4 milyon m2 ile iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar sahip oldu. Bunu 6,9 milyon m2 ile bir daireli ikamet amaçlı binalar izledi.
Yapı ruhsat sayıları geçmişi mumla aratıyor…
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre belediyeler tarafından verilen yapı ruhsatı geçen yıl aynı döneme göre bina sayısı yüzde 59,5 artış gösterdi. 2019 senesinde daire sayısı, bina sayısı, yüzölçümü gibi değerler dikkate alındığında 2004 senesindeki seviyelere kadar gerileyen ruhsat sayıları 2020 senesinde toparlanmaya başladığı görülmektedir. 2023 senesinde de artış ivmesi ile toparlanma sürecinin devam ettiği anlaşılmaktadır. Ancak mevcut veriler 2024 senesi ilk 9 ay verileri dikkate alındığında 2023 yılı aynı dönemini henüz yakalayamadığı görülmektedir.
Yapı ruhsatı verilen yapıların 2024 yılı ilk 9 ayında kullanma amacına göre en yüksek paya 62,4 milyon metrekare ile iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar sahip oldu. Bunu 8,2 milyon metrekare ile sanayi binaları ve depolar ve 6,9 milyon metrekare ile bir daireli binalar izledi.
Gayrimenkulde, 2017 yılı sonrasında üretimde yavaşlama ortaya çıktı. Yukarıda verdiğimiz ruhsat sayılarından da anlaşılabileceği gibi ruhsat sayılarında ciddi düşüşler oldu. 2017 yılında daire için alınan inşaat ruhsatı sayısı 1,4 milyon adet iken 2020 yılında ise 555 bin adetlere kadar azaldı. 2024 yılı ilk 9 ay sonunda 480 bin adeti gördü. Bu bilgiler doğrultusunda 2017 yılından itibaren ruhsat sayısındaki azalma ile birlikte arz daralması yaşanmaya başlandığı anlaşılmaktadır.
TÜİK tarafından yayınlanan “İnşaat Maliyet Endeksi” verilerine göre inşaat üretim maliyetleri 2024 yılı Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 38,93 artış olmuştur. Enerji maliyetlerindeki artışlar, çimento, bakır, çelik, demir, ahşap gibi maliyetlerdeki artışlar üretim maliyetlerini artırdı. Bunların yanında döviz kurlarındaki büyük orandaki yükselişler üretim maliyetlerinin daha da artmasına neden oldu. Maliyetlerin artması ile birlikte üretimdeki yavaşlamanın, piyasadaki arz daralmasına sebep olan etkenlerin en önemlilerinden biri olduğunu söyleyebiliriz.” şeklinde konuştu.
