Rant vergisi olarak anılan ve imar değişikliği ile ortaya çıkacak değer artışından kamunun pay almasını öngören düzenleme Mart ayında çıkıyor. İmar planı değişiklikleri sonucunda ortaya çıkan değer artışının belli bir oranı kamu payı olarak tahsil edilecek. Bu vergilerden başta emlak sektörü olmak üzere kimin, nasıl etkileneceğini TURYAP Yönetim Kurulu Başkanı Azmi Sarıbay değerlendirdi.
Haksız gelir paylaşımını önlüyor
Kamunun imar rantından pay almasını doğru bulan TURYAP Yönetim Kurulu Başkanı Azmi Sarıbay: ‘‘ Rant; arazinin arsa haline getirilmesi, imara geçirilmesi ya da mevcut imara geçirilmiş yerin imarının artırılması sonucunda toprak sahiplerinin zahmete katlanmadan gelir elde etmesidir. Özellikle şehirleşme sürecinde alt yapı ve üst yapı çalışmaları yapıldığında arsa ve araziler değerlenmekte, buralara imar verildiği zaman rant ortaya çıkmaktadır. Buradaki katma değeri yaratan kamu, kamu kuruluşları ya da belediyeler olduğu için rant sadece elde edenin hakkı değildir. Rant vergisi, haksız gelir paylaşımını önleyen bir vergi mekanizmasıdır’’ dedi.
Mevcut emlak sahipleri etkilenmeyecek
Mevcut emlak sahiplerinin bu durumdan etkilenmeyeceklerini söyleyen Sarıbay, rant alınabilmesi için arazinin arsaya dönüşmesi yani imar geçirmesi ya da mevcut olan bir arsa ya da binanın imar durumunun artırılması gerektiğini; kamunun bu rantı sadece arsaya dönüşen topraktan alacağını, mevcut emlak sahiplerinin bu durumdan etkilenmeyeceklerini kaydetti.
Rant vergisi gayrimenkul sektörünü etkilemeyecek
Gayrimenkul sektörünün hızının kesilmeyeceğini belirten Sarıbay sözlerine şöyle devam etti: ‘‘Rant vergisinde sadece hak elde etmeden oluşan rantın hakkaniyetle paylaşılması için kamunun da bundan pay alması lazım. Bundan dolayı inşaat ve gayrimenkul sektörünün önünün kesilmesi söz konusu değil. Rantın tarafı, arsanın sahibidir, müteahhit değildir. Eğer müteahhit buraya inşaat yapıyorsa aldığı verdiği bir şey olamaz. Bu yüzden emlak fiyatlarının da artmayacağı kanaatindeyim.’’
Büyümeye katkı sağlayacak
Sarıbay; 1985’li yıllarda gayrimenkul kıymet artış vergisinin Özal döneminde kaldırıldığını, şu anda bu verginin tekrar konulmasını çok doğru bulduğunu; şehirleşme, nüfus artışı, yenilenme ve kentsel dönüşüm gibi nedenlerden dolayı en fazla gelir üreten sektörün gayrimenkul olduğunu, rant vergisiyle toplumsal fayda üretmek adına çok önemli bir gelir kaynağı oluşabileceğini ve Türkiye’nin ekonomik kalkınmasına katkı sağlayabileceğini belirtti.
‘El terazi göz nizam’ rayiç belirleniyor
Emlak vergisinin değerlemesini yanlış bulduğunu söyleyen Sarıbay: ‘‘Emlak vergisi her 4 yılda bir belediyeler tarafından asgari arsanın vergi değeri ve binanın kalitesine göre inşaat değerlerinin toplamından oluşuyor. Burada binanın nasıl yapıldığı konusundaki değerleme doğru ama arsa değerlemesi son derece ilkel bir yöntemle yapılıyor. Belediyenin ilgili birimi rakamları hazırlayıp komisyona imza attırıyor. Artışları el terazi göz nizam belirliyor. Son derece yanlış, tutarsız ve ilkel bir saptama oluyor. Günümüzde çok değerli gayrimenkul değerleme uzmanları ve şirketleri oluştu. Bu rakamların bu şirketler aracılığıyla belirlenmesi gerekir. Hatta bir tanesinin değil birden fazlasının yaptığının ortalamasının alınması gerekir. Rant vergisinde, rant oluşmadan önceki değerle, rant oluştuğu zamanki değeri söz konusu taşınmaz satıldığında ya da inşaat yapılmak üzere ruhsat alındığında oluşacak farkın vergisi saptanmalıdır. Var olan vergi sisteminde bir arazi arsaya dönüştüğü zaman belediyeler yüzde 40’ını kendisi alıyor, yüzde 60’ı üzerinden imar veriliyor. Bir taraftan %40’ını alırken, diğer taraftan rant oluştu diye yüzde 50’sini de alırlarsa oluşan rantın tamamını devlet almış olur. Burada ölçülü davranmak lazım.Yapılacak yeni düzenlemede bu konunun da dikkate alınması gerekiyor.
