İnşaat bir ülkenin her zaman var olan önemli olgularının başında gelir. İster köy ister şehir olsun, barınma ihtiyacı bakımından her zaman var olmuştur ve olmaya da devam edecektir.
Özellikle şehirleşmenin artmasının ardından inşaatın alanına giren imar konusu önemini artırmaya başlamıştır. Bu kapsamda şehirleşmenin düzenli şekilde yapılması için bu konuda birçok düzenleme yapılmıştır.
İmar nedir, nasıl verilir?
Bu konunun düzenlendiği 3194 sayılı İmar Kanunu’nda planlar; Bölge Planları ve İmar Planları olarak, İmar Planları ise Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planı olmak üzere 2’ye ayrılmıştır.
Kanun, imar düzenlemesini belediyelere vermiştir. İmar Planları hazırlanırken Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik dikkate alınır. Bundan dolayı imar planları belediye meclislerince onaylandıktan sonra hayata geçebiliyor. Bu planlar onay tarihinden belediye tarafından 1 ay süreyle ilan edilir. Bu sürede planlara itiraz edilebilir. Belediye Başkanlığı’nca Belediye Meclisine gönderilen itirazları ve planları Belediye Meclisi 15 gün içerisinde inceleyerek kesin karara bağlar.
Belediye ve mücavir alan dışında kalan bir yer söz konusu ise, bu yerlerin planları valilik veya ilgili kurumlar tarafından yapılır veya yaptırılır. Valiliğin planı uygun görmesi ile plan onaylanarak yürürlüğe girer. Aynı belediyelerde olduğu gibi onay tarihinden itibaren 1 ay süre ile ilan edilir ve bu 1 aylık süre içerisinde planlara itiraz edilebilir. Valiliğe yapılan bu itirazlar 15 gün içerisinde incelenerek kesin karara bağlanır.
İmar, bu sürecin ardından ilgili bakanlığa gönderilir. Üzerinde değişiklik yapılması istenirse yukarıda belirtilen yöntem takip edilir. Değişiklik için müteahhitten de izin alınır. İmar planlarının aleniyeti ilgili idare tarafından sağlanır. Belediye Başkanlığı ve Mülki Amirlikler imar planının tamamını veya bir kısmını kopyalar veya kitapçıklar halinde çoğaltarak isteyenlere tespit edilmiş olan ücret karşılığında verir.
İmar denetimi nasıl yapılır?
İmar, Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir Belediyesi’nin İmar Denetim Yetkisi” başlıklı 11.maddesi kapsamında belediyeler tarafından denetlenir. Denetim yetkisi, konuyla ilgili her türlü bilgi ve belgeyi istemeyi, incelemeyi ve gerektiğinde bunların örneklerini almayı içerir ve bu belgeler 15 gün içinde teslim edilir. İmar uygulamalarının denetiminde kamu kurum ve kuruluşlarından, üniversiteler ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından yararlanılabilir.
Eğer eksiklik veya aykırılık tespit edilirse, giderilmesi için ilgili belediyeye 3 ayı geçmemek üzere süre verilir. Bu süre içinde eksiklik ve aykırılıklar giderilmediği takdirde, büyükşehir belediyesinin eksiklik ve aykırılıkları giderme yetkisi de bulunmaktadır.
Büyükşehir belediyelerinin ceza yetkisi
Büyükşehir belediyesi tarafından belirlenen ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılar, gerekli işlem yapılmak üzere ilgili belediyeye bildirilir. Belirlenen imara aykırı uygulama, ilgili belediye tarafından üç ay içinde giderilmediği takdirde, büyükşehir belediyesi yetkilerini kullanıp ceza verebilir. Ancak kanunun 42. maddesindeki konulardan dolayı 2 kez ceza verilemez.
Ayrıca, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin imar uygulamaları konusunda büyükşehir belediyelerine etkin, kullanılabilir ve kendiliğinden harekete geçerek gerekli tedbirleri alma gibi önemli denetim yetkileri de bulunmaktadır.
Ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığının tespiti durumunda inşaat hemen durdurulur. Durdurma, yapı tadil zaptının yapı yerine asılması ile yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılıp, muhtarlığa bırakılıyor. Bu tarihten itibaren en çok 1 ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alınacak büyükşehir belediyesinden mührün kaldırılmasını isteyecek, ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının ruhsata uygunluğu inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür kaldırılarak inşaatın devamına izin veriliyor. Aksi halde ruhsat iptal edilip, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina büyükşehir belediyesince yıktırılıyor.
