Küresel piyasalar ABD-Çin ticaret gerginliği nedeniyle haftaya zayıf risk iştahı ile başladı. Covid-19 vakalarında küresel çapta görülen düşüş ve ülkelerin karantina önlemlerini gevşetmeye hazırlanmaları ile birlikte küresel risk iştahında hafta boyunca dönem dönem artış görüldü. TÜİK tarafından açıklanan nisan ayı enflasyon oranı tahminlerin üzerinde gerçekleşerek aylık %0,85, yıllık i %10,94 oldu. Petrol fiyatlarındaki düşüş ve talepteki azalmaya karşın gıda fiyatlarındaki yükseliş enflasyon verisinin tahminleri aşmasında etkili oldu. Bu hafta açıklanan bir diğer veriye göre Türkiye imalat sektörü PMI, Covid-19 salgınının yarattığı imalat sektöründeki yavaşlama ile nisanda 33,4 seviyesine kadar geriledi. Haftaya 100.000 sınırının üzerinde başlamasına rağmen küresel piyasalardaki olumsuz havaya paralel olarak hafta genelinde satıcılı bir seyir izleyen BİST100 Endeksi, %3,23 kayıpla 97.845 puandan haftayı kapattı. 7 liranın hemen üzerinde haftaya başlayan ve Merkez Bankası’nın swap düzenlemesinin ardından yukarı yönlü hareketini güçlendiren Dolar/TL, Perşembe günü 7,27 ile tarihi zirvesini yeniledi. Euro/TL ise bu hafta en yüksek 7,8587 seviyesi görüldü. Ekonomilerin dışa açılması ile birlikte petrol talebindeki canlanma, petrol fiyatlarında bir miktar toparlanmayı beraberinde getirmesiyle Brent petrol bu hafta 32,18 dolar seviyesini gördü. Brent petrol 15 Nisan’dan bu yana 30 doların altında seyrediyordu. ABD Çin gerginliğinde taraflar arasında uzlaşı yolunun açılması doların hızını kesse de altın fiyatları güvenli varlık talebiyle haftanın son iki gününde yükselişe geçti. Altının onsu en yüksek 1.724 dolar seviyesine çıkarken, altının gramı 396,4 ile rekor tazeledi. Türkiye’nin dolar bazlı 5 yıl vadeli CDS oranı haftaya 615 seviyesinden başlayarak hafta sonuna doğru 637,21 seviyesine kadar yükseldi. 24 Nisan-1 Mayıs haftasında yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 562 milyon dolar azalarak 194,6 milyar dolara geriledi. Aynı dönemde yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 41,8 milyon dolar hisse senedi ve 33,4 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) satışı gerçekleştirdi.
Haftanın ilk işlem gününe küresel piyasalarda hakim olan satıcılı seyre paralel, %1,49 düşüşle başlayan BİST100 Endeksi, %2,24 kayıpla 98.842 puandan günü tamamladı. Türkiye 2 yıllık tahvil faizi haftanın ilk gününe %8,35, 10 yıllık tahvil faizi %11,82’den ve ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,618 seviyesinden başladı. Dolar/TL haftayı 7,01, Euro/TL 7,70 seviyelerinden açtı.
Pazartesi günü açıklanan verilere göre, nisan ayı enflasyon oranı tahminlerin üzerinde gerçekleşerek aylık %0,85 yıllık ise %10,94 oldu. Petrol fiyatlarındaki düşüş ve talepteki azalmaya karşın gıda fiyatlarındaki yükseliş enflasyon verisinin tahminleri aşmasında etkili oldu. Yıllık en düşük artış %1,55 ile haberleşme grubunda gerçekleşirken, aylık en yüksek azalış %1,83 ile ulaştırma grubunda oldu.
Türkiye imalat sektörü PMI verisi nisanda 33,4 seviyesine kadar geriledi. Eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm değerler sektörde iyileşmeye işaret ederken, nisanda Covid-19 salgının yarattığı imalat sektöründeki yavaşlama ile endeks sert gerilemiş oldu.
Ticaret Bakanlığı’nın resmi olmayan geçici dış ticaret verilerine göre, Covid-19 salgınının etkilerinin sert ve keskin şekilde görüldüğü nisanda ihracat, geçen yılın aynı ayına göre %41,38 düşüşle 8 milyar 993 milyon dolar olurken, ithalat %28,31 azalışla 12 milyar 957 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Almanya’da imalat sanayi PMI, nisanda virüsün etkisiyle sert bir düşüşle 34,5’e geriledi. (Beklenti:34,4) Euro Bölgesi’nde ise imalat sanayi PMI verisi 33,4 oldu. (Beklenti:33,6). ABD’de fabrika siparişleri, martta virüsün tedarik zincirine etkisiyle %10,3 düştü.
Salı günü, Merkez Bankası nisan ayı fiyat gelişmeleri raporunu yayımladı. Raporda yıllık enflasyon gıda dışındaki alt gruplarda düşüş kaydederken, enflasyondaki yavaşlamaya en belirgin katkı enerji grubundan geldiği ifade edildi. Nisan ayı gıda fiyat gelişmelerinde salgına bağlı tedbirlerin arz koşullarına etkisi, döneme özgü güçlü talep artışı, vergi ayarlamaları ve döviz kuru gelişmeleri gibi birçok unsurun belirleyici olduğu değerlendirildi. Ayrıca Türk lirasındaki değer kaybının belli kalemlerdeki olumsuz etkilerine karşın, genel itibarıyla talep koşullarına bağlı olarak temel mal enflasyonunda da yavaşlama kaydedildiğinin altı çizildi.
Merkez Bankası Döviz Karşılığı TL Swap Piyasası’nda vadesi gelmemiş toplam swap satış limitini %30 seviyesinden %40’a yükseltti. Reel efektif döviz kuru endeksi, TÜFE bazında nisanda 68,88 puana indi. Böylece bir önceki aya göre %5,53 azaldı. Endeks kur şoku krizinin yaşandığı Eylül 2018’den beri görülen en düşük seviyeye inmiş oldu.
BDDK, bankaların, yurt dışındaki konsolidasyona tabi kredi kuruluşu ve finansal kuruluş niteliğini haiz ortaklıkları ile yurt dışındaki şubeleri de dahil olmak üzere, yurt dışında yerleşik finansal kuruluşlara yapacakları TL plasmanlar, TL depo, TL repo ve TL kredilerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklarının %0,5’i ile sınırlandırıldığını duyurdu.
Euro Bölgesi’nde üretici fiyat endeksi, virüs tedbirlerinin geniş çaplı yürürlüğe girmeye başladığı martta bir önceki aya kıyasla %1,5 geriledi.
ABD’de dış ticaret açığı martta 44,4 milyar dolara yükseldi. İhracat önceki aya kıyasla %9,6’lık rekor düşüşle ithalat da %6,2 düşüşle 232,2 milyar dolar oldu. ABD’de hizmet sektörü PMI verisi ise nisanda virüsün ekonomik hareketliliği durma noktasına getirmesiyle 41,8 seviyesine geriledi.
Çarşamba günü açıklanan verilere göre, Almanya’da fabrika siparişleri, martta aylık bazda %15,6 düşüş gösterdi. (Beklenti:-%10)
Almanya hizmet sektörü PMI, nisanda 16,2 seviyesinde yer aldı. (Beklenti: 15,9). Euro Bölgesi hizmet sektörü PMI, nisanda 12 olarak gerçekleşti. (Beklenti:11,7) İngiltere’de hizmet sektörü PMI verisi nisanda 13,4 olarak gerçekleşti. (Beklenti: 12,3)
ABD’de ADP’nin açıkladığı özel sektör istihdamı nisan ayında 20,2 milyon ile rekor düzeyde azaldı. Virüsün yayılmasını önlemek amacıyla işletmelerin kapatılması büyük istihdam kaybına yol açmış oldu.
Perşembe günü açıklanan verilere göre, S&P, Türkiye’nin uzun vadeli döviz cinsinden kredi notunu ‘B+’ ve uzun vadeli yerel para birimi cinsinden kredi notunu ise ‘BB-’ olarak teyit etti.
TCMB tarafından her hafta perşembe günü açıklanan yurt dışı yerleşik yatırımcı menkul kıymet istatistiklerine göre 24 Nisan-1 Mayıs haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 41,8 milyon dolar hisse senedi ve 33,4 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) satışı gerçekleştirdi. 3 ayı aşkın süredir hisse senedi ve DİBS kanadındaki satışlar sürüyor. Bahsi geçen haftada menkul kıymetlerdeki satış hacmi azalmış durumda. BİST100 Endeksi 24 Nisan-1 Mayıs tarihleri arasında %2,38 değer kazanmış olup 2 yıllık gösterge tahvil faizi ise 11 baz puan arttı.
Yine TCMB tarafından haftalık olarak yayınlanan verilere göre 1 Mayıs ile biten haftada yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 72 milyon dolar artarak 118.586 milyon dolara yükselirken tüzel kişilerin döviz mevduatı 634 milyon dolar azalarak 76.043 milyon dolara geriledi. Böylelikle yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatının TL karşılığı 2.377,1 milyon TL azalarak 1.358,3 milyar TL olarak gerçekleşti. Yurt içi yerleşiklerin TL mevduatı aynı dönemde 5.355,4 milyon TL artarak 1.423,8 milyar TL ile rekor serisini sürdürdü. Böylece 24 Nisan-1 Mayıs haftasında yurt içinde yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin toplam mevduatı içindeki döviz mevduat payı 0,1 puan azalarak %48,8 oldu.
BDDK, yurt dışında kurulu BNP Paribas, Citibank ve UBS bankalarına TL yükümlülüklerini yerine getirmedikleri için bir bacağı TL olan döviz işlemini yasakladı.
İngiltere Merkez Bankası açıkladığı kararı ile politika faizini değiştirmeyerek %0,10’da sabit bıraktı.
Almanya’da sanayi üretimi, Covid-19 salgınının etkisiyle martta bir önceki aya kıyasla %9,2 azalış göstererek sert bir gerileyiş kaydetti.
ABD’de işsizlik maaşı başvuruları 2 Mayıs ile sona eren haftada 3,17 milyon oldu. Virüs salgınının ilk etkilerinin görülmeye başlandığı mart ayı sonunda başvurular 6,9 milyonla rekor kırmıştı. ABD’de tarım dışı işgücü verimliliği ocak-mart döneminde bir önceki çeyreğe göre %2,5 azalış gösterirken birim emek maliyeti yüzde 4,8 artış gösterdi.
Bugün açıklanan verilere göre, Almanya’nın ihracatı Covid-19 salgınının etkisiyle martta bir önceki aya kıyasla %11,8 geriledi. İthalat ise %5,1 düşüş gösterdi. Dış ticaret fazlası martta bir önceki yılın aynı dönemine göre 12,8 milyar Euro, cari işlemler fazlası ise 24,4 milyar Euro oldu.
ABD’de tarım dışı istihdam, nisanda rekor düşüş kaydederek 20,5 milyon azaldı. İşsizlik oranı ise %4,4’ten %14,7’ye yükseldi.
Haftanın son işlem gününe küresel piyasalardaki pozitif havanın etkisiyle yükselişle başlamasına rağmen seans içinde karışık bir görüntü sergileyen BİST100 Endeksi, %0,56 kayıpla 97.845 puandan günü tamamladı. Küresel piyasalarda ise pozitif bir görüntü hakim. Türkiye 2 yıllık gösterge tahvil faizi %9,06, 10 yıllık tahvil faizi %13’ten ve ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,639 seviyesinden işlem görüyor. Dolar endeksi 99,55 seviyesine gevşerken Euro/Dolar paritesi 1,08’li seviyelerde bulunuyor.
Uzun Vadede Neler Bekleniyor?
7,54x olan BİST100 cari F/K çarpanı 9,6x olan 5 yıllık ortalamasına göre %21.4 iskontolu. Türkiye özelinde 2018 ve 2019 yılında artan piyasa volatilitesinin azalmasıyla Borsa İstanbul son dönemde önemli bir ralli yaparak rekor tazelemesine rağmen koronavirüs ve petrol fiyatlarındaki hareketler nedeniyle uluslararası endekslere paralel şekilde 2017 yılından beri en düşük seviyelerini gördü. Mevcut çarpanda iskonto olmasına rağmen önümüzdeki dönem için belirsizliklerin artıyor olması BİST için aşağı yönlü riskleri artırabilir.
2019’da tamamı ikinci yarıda olmak üzere toplam 1.200 baz puan indirime giderek politika faizini %12,00 seviyesine indiren TCMB, 16 Ocak’ta yapılan 2020 yılının ilk toplantısında 75 ve 19 Şubat’taki toplantısında ise 50 baz puanlık indirime gitti. Korona virüs salgını nedeniyle 17 Mart’ta, planlı toplantısından 2 gün önce, olağanüstü toplanarak 100 baz puan indirime giden TCMB, 22 Nisan toplantısında ise 100 baz puan daha indirim yaparak haftalık repo faizini %8,75’e çekti.
Nisan ayında %0,85 artan TÜFE’nin TCMB beklenti anketine göre; Mayıs ayında %0,70, 2020 yılı sonunda %9,76 ve 12 ay sonrasında %9,70 artması beklenmektedir. Yine aynı ankette Dolar/TL’nin 2020 sonunda 6,93, 12 ay sonrasında ise 7,11 olması öngörülmektedir. Cari dengenin 2020 sonunda 6,1 milyar dolar, 2021 yılında ise 15,3 milyar dolar açık vermesi beklenmektedir. GSYH büyümesinin 2020 ve 2021’de sırasıyla –%0,6 ve %4,6 olacağı öngörülmektedir. TCMB haftalık repo faizinin cari ay sonunda %9,33’e, 3 ay sonrasında %8,93’e, 6 ay sonrasında %8,79’a ve 12 ay sonrasında ise %8,76’ya gerilemesi beklenmektedir. Hali hazırda %12,15 olan 10 yıllık tahvil faizlerinin 12 ay sonrasında %11,67 seviyesinde dengeleneceği beklenmektedir.
Kaynak: Bizim Menkul Değerler (BMD)
