Geride bıraktığımız haftada yurt içinde piyasaların odağında Merkez Bankası’nın faiz kararı vardı. Merkez Bankası eylül ayı PPK toplantısında politika faizini 200 baz puan artırarak %8,25’ten %10,25 seviyesine çıkardı.
Yurt içinde öne çıkan diğer veriler ise tüketici güven endeksi, reel kesim güven endeksi ve kapasite kullanım oranı oldu. Tüketici güven endeksi eylül ayında bir önceki aya göre %3,2 oranında artış göstererek 82,0 oldu. Reel kesim güven endeksi ise eylül ayında, 106,2’den 105,3’e geriledi.
İmalat sanayi kapasite kullanım oranı eylül ayında da artış eğilimini sürdürerek %73,3’ten %74,6’ya yükseldi. Böylece nisan ayında koronavirüs nedeniyle %61 ile tarihi seviyelere gerileyen kapasite kullanım oranı üst üste 5. ayında da yükselmiş oldu.
Yurt dışında PMI (Purchasing Managers Index – Satın Alma Yöneticileri Endeksi) verisi açısından yoğun bir gündem takip edildi. Eylül ayı imalat PMI verileri sırasıyla Almanya’da 56,6, İngiltere’de 54,3, Euro Bölgesi’nde 53,7 ve ABD’de 53,5 oldu.
Haftaya yatay başlamasının ardından hafta genelinde olumlu bir seyir izleyerek 1.135 seviyesine kadar yükselen BİST100 Endeksi, %1,10 kazançla 1.124 puandan haftayı tamamladı.
Haftalardır rekor yolculuğunu sürdüren Dolar/TL ve Euro/TL, TCMB’nin faiz kararı öncesi zirve seviyelerini sırasıyla 7,7185’e ve 9,0226’ya taşıdı. Dün TCMB’nin faiz artırım kararının ardından gevşeyen kur, bugün BDDK’nın swap adımı ile aşağı yönlü hareketini sürdürdü. Dolar/TL, 7,51 ve Euro/TL, 8,77 seviyesine kadar gevşedi. Küresel bazda artan koronavirüs vakalarının yeni karantina önlemlerinin artmasına sebep olabileceği petrol taleplerinde dengenin bozulabileceği endişelerini artırırken Brent tipi petrolün varili tekrar 41-42 dolar bandında seyretti. Doların global bazda güç kazanmasıyla birlikte altının onsu 1.848,8 seviyesine kadar gevşerken, gramı ise 451,3 TL’ye kadar geriledi. Ekonomi üzerindeki baskı sürerken güvenli liman özelliğinden dolayı dolar tercihinin ön plana çıkması Euro/Dolar paritesinin, hafta genelinde oldukça zayıf bir performans sergilemesine neden olurken parite 1,16 seviyesine kadar gevşedi. Türkiye’nin dolar bazlı 5 yıl vadeli CDS oranı haftaya 522,1 seviyesinden başlayarak hafta sonuna doğru 558,5 seviyesine kadar yükseldi.
Yurt dışı yerleşik yatırımcılar 11-18 Eylül haftasında reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 2,6 milyon dolar hisse senedi alımı yaparken, 133,5 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) sattı. Aynı dönemde yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 218,1 milyar dolar oldu.
Haftanın ilk işlem gününe yatay 1.112 puandan başlangıç yapan BİST100 Endeksi sabah saatlerinde 1.115 puana kadar yükselirken küresel piyasalardaki düşüş eğilimine paralel %2,24 kayıpla 1.087 puandan günü tamamladı.
Türkiye 2 yıllık tahvil faizi %13,69, 10 yıllık tahvil faizi %13,93, ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,697’den haftaya başlangıç yaptı. Dolar/TL haftayı 7,56, Euro/TL 8,96 seviyelerinden açtı. Pazartesi günü TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, yurt dışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE), ağustosta aylık bazda %7,46, yıllık bazda ise %30,23 artış gösterdi.
TÜİK tarafından açıklanan bir başka veriye göre ise, tarım-GFE, temmuz ayında bir önceki aya göre %0,61, bir önceki yılın aralık ayına göre %3,94, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,74 artış gösterdi.
Merkezi yönetim brüt borç stoku, ağustos sonu itibarıyla 1 trilyon 810,4 milyar lira oldu. Buna göre, borç stokunun 824,3 milyar lira tutarındaki kısmı Türk lirası, 986,1 milyar lira tutarındaki bölümü ise Döviz cinsi borçlardan oluştu.
TÜİK tüketici güven endeksi hesaplama yönteminde değişikliğe gittiğini duyurdu. Böylece yapılan güncelleme sonrası TÜİK, güven endeksi hesabına işsiz sayısı beklentisi ile tasarruf etme ihtimali beklentisini dahil etmeyecek. Bunun yerine “Geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi, gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi” verilerini alacak. Salı günü açıklanan TÜİK ve Merkez Bankası verilerine göre, tüketici güven endeksi eylül ayında bir önceki aya göre %3,2 oranında artış gösterdi; ağustos ayında 79,4 olan endeks eylül ayında 82,0 oldu. Güncelleme öncesi duruma göre hesaplanan tüketici güven endeksi ise, eylül ayında bir önceki aya göre %3,7 oranında arttı; ağustos ayında 59,6 olan endeks, eylül ayında 61,8 oldu.
Perşembe günü, TCMB, eylül ayı Para Politikası Kurulu toplantısının ardından faiz kararını açıkladı. Buna göre Merkez Bankası politika faizini 200 baz puan artırarak %8,25’ten %10,25 seviyesine çıkardı. Böylece TCMB bu kararıyla Eylül 2018’den itibaren ilk defa faiz artırmış oldu. Merkez Bankası’nın politika faizini %10,25’e çekmesiyle gecelik faiz de %9,75’ten %11,75’e, GLP faizi de %11,25’ten %13,25’e çıkmış oldu. Toplantı sonrasında gerçekleştirilen değerlendirmede, küresel ekonomide kısmi toparlanma sinyalleriyle beraber belirsizlikler yüksek olurken, enflasyonun öngörülenden daha yüksek bir seyir izlediği vurgulandı. Bu doğrultuda Kurul’un, dezenflasyon sürecini yeniden tesis etmek ve fiyat istikrarını desteklemek amacıyla politika faizinin 200 baz puan yükseltilmesine karar verdiği ifade edildi.
TCMB tarafından açıklanan verilere göre, eylül ayında reel kesim güven endeksi 106,2’den 105,3’e geriledi. İmalat sanayi kapasite kullanım oranı ise eylül ayında da artış eğilimini sürdürerek %73,3’ten %74,6’ya yükseldi. Böylece nisan ayında koronavirüs nedeniyle %61 ile tarihi seviyelere gerileyen kapasite kullanım oranı üst üste 5. ayında da yükselmiş oldu. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre ise, mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi ağustos ayında 70,5 iken, eylül ayında %6,4 oranında artarak 74,9 değerini aldı. Perakende ticaret sektöründe %1,5 azalışla 93,5 ve inşaat sektöründe %2,0 azalışla 83,3 oldu. TCMB tarafından her hafta Perşembe günü açıklanan, yurt dışı yerleşik yatırımcı menkul kıymet istatistiklerine göre, 11-18 Eylül haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 2,6 milyon dolar hisse senedi alımı yaparken, 133,5 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) sattı. Mevcut jeopolitik riskler, dolar ve euro kurlarındaki yükseliş ile pandemi süreci, Endekste yabancı satışlarına neden oldu. 12 hafta aradan sonra yabancılar ilk kez hisse senedi alımı gerçekleştirdi.
BİST100 Endeksi 11-18 Eylül tarihleri arasında %0,84 değer kazanmış olup 2 yıllık gösterge tahvil faizinde ise 49 baz puan artış göstermiştir. Yine TCMB tarafından haftalık olarak yayınlanan verilere göre, 18 Eylül ile biten haftada yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 291 milyon dolar artarak 135.774 milyon dolara yükselirken tüzel kişilerin döviz mevduatı 835 milyon dolar azalarak 82.358 milyon dolara geriledi. Böylece Yurt içi yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin toplam döviz mevduatı 18 Eylül ile biten haftada 544 milyon dolar azalarak 218.133 milyon dolar olarak gerçekleşti.
11 Eylül kapanışında 7,4553 olan TCMB dolar alış kuru 18 Eylül tarihinde 7,5152 seviyesine yükseldi. Böylelikle yurt içi yerleşik kişilerin döviz mevduatındaki azalışa rağmen Dolar/TL’deki %0,8’lik yükselişin etkisiyle yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatının TL karşılığı 9 milyar TL artarak 1.639,3 milyar TL oldu.
Turizm Bakanlığı tarafından bugün açıklanan verilere göre, Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı ağustosta yıllık bazda %71,2 düşüşle 1,81 milyon oldu. Böylece Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı ilk 8 ayda %76.6 düşüşle 7 milyon 255 bin kişi oldu.
BDDK, bankaların TL alım ve TL satım yönünde gerçekleştirecekleri para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlem limitlerini yükseltti. Buna göre, TL alım yönünde para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerinde, söz konusu işlem tutarları toplamının, bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklara oranı şeklinde belirlenmiş %1 olan sınırlama, %10 olarak düzenlendi. Vadede TL satım yönündeki para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlere ilişkin olarak, vadesine 7 gün kalan işlemler için %1 yerine %2, vadesine 30 gün kalan işlemler için %2 yerine %5, vadesine 1 yıl kalan işlemler için %10 yerine %20 olarak yeniden belirlendi.
Borsa İstanbul, halka arzlarda talep toplama yöntemleri ve dağıtım aşamasına ilişkin kurallarda yeni düzenlemeler yaptı. Borsa İstanbul’un üyelere gönderdiği duyuruya göre, halka arzlarda birden fazla hesabı bulunan yatırımcıların talepleri, yatırımcı bazında konsolide edilerek tek hesaptan iletilecek. Birden fazla MKK sicil numarasına bağlı bulunan aracı kurum hesaplarından (müşterek hesap) iletilen emirler dağıtıma konu edilmeyecek. Haftanın son işlem gününe %1 artıda başlayan ve seans içinde alıcılı seyrini sürdürerek 1.135 seviyesine kadar yükselen BİST100 Endeksi, %0,41 artışla 1.124 puandan günü tamamladı.
Küresel piyasalarda karışık bir görüntü hakim. Türkiye’nin 2 yıllık gösterge tahvil faizi %12,95, 10 yıllık tahvil faizi %13,03 ve ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,656 seviyesinden işlem görüyor. Güçlenme eğiliminde olan dolar endeksi 94,62 seviyesinde bulunurken, Euro/Dolar paritesi 1,16 sınırının üzerinde işlem görüyor.
Kaynak: Bizim Menkul Değerler (BMD)
