Büyükşehirlerdeki köylerin Büyükşehir Yasası ile mahalleye dönüşmesi sonrasında, vatandaşlar tarım ve hayvancılıkta büyük sıkıntılar yaşamaya başladı. Şikayetlerin artması sonrası büyükşehir belediyelerinde mahallelerin kırsal ve kentsel olarak yeniden yapılandırılması, kırsal mahallelerde köy tüzel kişiliği yapısının korunması kararı alınarak yasa değişikliği yapıldı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı da bu yerlerin tespiti, uygulanacak muafiyet ve indirimleri düzenlemek üzere Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alan Yönetmeliğini hazırladı.
Hangi nitelikler aranacak?
Buna göre kırsal mahalle, büyükşehir belediyeleri sınırları içinde olup 1984 yılı ve sonrasında köy veya belde belediyesi iken mahalleye dönüşen mahallelerden tespit edilecek. Kırsal mahalle tespit edilmesi için kırsal yerleşim özelliğinin devam etmemesi, şehir merkezine olan uzaklık ve ulaştırma durumu, belediyelerin yol, su, atık su, katı atık, toplu taşıma gibi hizmetlerinden en az birine erişebilme imkânına tam kapasitede ulaşabilip ulaşamaması, yapılaşma durumunun kırsal niteliğinin devam edip etmemesi, gelişme alanları içinde olup olmaması gibi kriterler dikkate alınacak. Ayrıca sosyo-ekonomik olarak kırsal nüfus oranının yüksek olması, yüzölçümünün önemli bir kısmını tarım, orman, mera, yaylak ve kışlak arazilerinin oluşturması, tarımsal üretimin, hayvancılık ve orman faaliyetlerinin başlıca geçim kaynağı olarak tespit edilmiş olup olmaması gözönünde bulundurulacak. Kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan belirlemesi için önce ilgili ilçe belediye meclisince karar alınacak. Teklifi içeren bu karar, gerekçeleri ile beraber büyükşehir belediye başkanlığına gönderilecek. İlk belediye meclisi toplantısında gündeme getirilecek ve en geç 90 gün içinde, zorunlu olarak karar verilecek. Büyükşehir belediye meclisi, ilçe kararını aynen veya değiştirerek kabul edebileceği gibi reddetme hakkına da sahip olacak.
Vergilerden muafiyet ve indirim avantajları
Kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan ilan edilen mahallelerde konutlar için, içme ve kullanma suyunda en düşük tarifenin yüzde 25’ini geçmeyecek şekilde belirlenecek. İşyerleri için de bu oran yüzde 50’yi geçemeyecek. Gelir vergisinden muaf esnaf ile basit usulde gelir vergisine tabi mükellefler tarafından işyeri olarak kullanılan bina, arsa ve araziler ile mesken amaçlı kullanılan binalar ve zirai istihsalde kullanılan bina, arsa ve araziler emlak vergisi ile bina inşaat harcı ile imarla ilgili harçlardan da muaf olacak. Ancak ticari, sınai ve turistik faaliyetlerde kullanılan bina, arsa ve araziler için emlak vergisi yüzde 50, Belediye Kanunu gereğince alınması gereken vergi, harç (bina inşaat harcı ile imarla ilgili harçlar hariç) ve harcamalara katılma payları yüzde 50 indirimli uygulanacak.
Hangi illerdeki köyler başvurabilecek?
Mahalleden kırsal dönüş başvurusunu büyükşehir olarak geçen Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon, Van’daki köyler yapabilecek.
