Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilen Covid-19 salgını, hareketliliği büyük ölçüde kısıtladığından başta turizm sektörü olmak üzere birçok sektör olumsuz yönde etkilendi. Bacasız sanayi olarak adlandırılan turizm sektörü özellikle Türkiye gibi büyük paya sahip olduğu ülkelerde, ekonomi için büyük önem taşıyor. Covid-19’dan önce Türkiye, turizm sektöründe pozitif yönde bir eğilim yaşamaya devam etti. Türkiye’de 2019 yılında turizmin gayrisafi milli hasılaya doğrudan katkısı 37,5 milyar dolar olarak gerçekleşti ve 51,9 milyon ziyaret eden turist sayısı ve 34,5 milyar dolar turizmden elde edilen gelir ile son 9 yıldaki en yüksek rakamlara ulaştı. 2019 yılında Dünya Turizm Örgütü’ne göre ziyaret eden turist sayısı bazında Dünya’da ilk 10 turizm destinasyonu arasında yer aldı.
“Dünya turizmi Covid-19 salgınından en çok etkilenen sektör olmuştur. 2020 yılında yaşanan kısıtlamalar ve kapatmalar ile hem uluslararası hem de yerel turizm hareketleri önemli ölçüde azalmıştır. Dünya turizmi içinde istinasız tüm ülkeler önemli kayıplar ile karşılaşmıştır.” (Türkiye İhracatçılar Meclisi, 2021)Gerek salgın temelli bireysel çekinceler gerekse devletlerin seyahat kısıtlamaları bir araya gelerek, bu dönemde turizm sektöründe şiddetli bir daralma yaratmıştır. Pandeminin getirdiği ekonomik çalkantılar, yüksek enflasyon oranları tüm dünyada etkili olmaya devam ediyor. Bunlara ek olarak rapor tarihi itibariyle Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı askeri harekâtın özellikle Türkiye turizmi üzerinde önemli etkileri olacağı düşünülmektedir.
2020 yılında yaşanan kısıtlamalar ve kapatmalar ile hem uluslararası hem de yerel turizm hareketleri önemli ölçüde küçülmüştür. Türkiye, Akdeniz çanağında bulunan Yunanistan, İtalya ve İspanya gibi ülkelere benzer şekilde %65,7 kayıp ile karşılaşmıştır. 2020 yılında Türkiye’ye gelen turist sayısı %71 azalmıştır. Böylece 2019 yılında 51,7 milyon kişi olan gelen turist sayısı 2020 yılında 15 milyon kişi olarak gerçekleşmiştir. Turist sayısı 36,7 milyon kişi azalmıştır. (Türkiye İhracatçılar Meclisi, 2021)
Türkiye’de Durum:
Kültür ve Turizm Bakanlığının verilerine göre 2021 yılının Ocak-Ağustos ayları arasını kapsayan sekiz aylık dönemde Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı 2020 yılının aynı dönemine göre %93,9 oranında artarak 14.070.771 kişiye yükseldi. İlk sekiz aylık dönemde ana pazarlardan çoğunda 2020 yılı seviyelerinin üzerine çıkılmaya başlanmış olmakla birlikte 2019 yılındaki ziyaretçi sayılarına ulaşılamamıştır.
Türkiye 2021’in ilk sekiz aylık döneminde en çok ziyaretçiyi Rusya’dan almıştır. Rusya’yı Almanya, Ukrayna, Bulgaristan, İran, Irak, Fransa, Hollanda, Polonya ve Romanya izlemiştir. (TURSAB)
Türkiye genelinde 2019 Mart ayında genel olarak otellerde doluluk oranı %40.28 iken 2020 Mart ayında bu oran %20’lerin altına düşmüştür. Salgın süresince otellerin takriben 3 ay kapalı kalması doluluk oranını ülke genelinde %10 seviyelerine getirdi. Yerli Turizmin açılması ile ilgili Bakanlık 12 Mayıs tarihinde Konaklama Tesislerinde Kontrollü Normalleşme Süreci ile ilgili 2020/6 numaralı bir Genelge yayınladı. Bu genelgenin özü hijyen kurallarına uyum şekil ve şartlarını ihtiva ediyor. 2021 yılı sonu itibari ile Kültür ve Turizm Bakanlığının açıkladığı istatistiklere göre işletme belgeli otellerde doluluk oranı %58,9 oranında gerçekleşmiştir.
2019 Mart’ta Konaklama Tesislerinde Doluluk Oranları İstanbul’da %61.79, Ankara’da %39.76, İzmir’de %38.04, Antalya’da %36.76, Muğla’da %15.22 seviyesinde iken 2020 Mart’ta İstanbul’da %24.11, Ankara’da %23.60, İzmir’de %15.71, Antalya’da %18.09, Muğla’da %8.44 olmuştur.
2021 yılı genel istatistiklerine bakıldığında ise İstanbul’da %77,50 Ankara’da % 58,10, Antalya’da 66.90, Türkiye Genelinde %70,30 olarak ölçülmüştür. ADR ortalama günlük ortalama Euro oda fiyatları ve Revpar (müsait olan oda başı günlük gelir) Euro bazında ortalama gelirler aşağıda karşılaştırmalı olarak verilmiştir.
Türkiye’nin turizm geliri, kısıtlamaların kısmi olarak başladığı 2020 yılının ilk çeyreğinde 4,1 milyar dolar olarak gerçekleşmişken, 2021 yılının ilk çeyreğinde %40 azalışla toplam 2,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2021’in ikinci çeyreğinde turizm gelirinin yaklaşık 3 milyar dolar olarak gerçekleşmesiyle birlikte 2021’in ilk yarısında 5,5 milyar dolar turizm geliri elde edilmiş oldu. (EY Turizm Sektörü, Eylül 2021)
Senelik bazda turizm geliri, 2014 yılındaki zirveyi aşıp en yüksek seviyesine ulaştığı 2019 yılında 34 milyar 520 milyona ulaşmıştı. 2020 yılında ise önceki yıla göre %65 civarında bir düşüş yaşayıp 12 milyar seviyesinde kalmıştı. 2021 yılsonu itibari ile bir önceki yıla göre %103 artarak 24 milyar 482 milyon 332 bin dolar oldu. Bu yılki gelirin 19 milyar 679 milyon 915 bin dolarını kişisel harcamalar, 4 milyar 802 milyon 417 bin dolarını ise paket tur harcamaları oluşturdu.
Ziyaretçi sayısı bakımından incelendiğinde ise 2019 yılında 51 milyon 860 bin 42’ye ulaşan ziyaretçi sayısı pandeminin ardından 2020 yılında %69 gerileyerek 15 milyon 826 bin 266’da kaldı. 2021 yılında ise %85’lik bir toparlanma ile ziyaretçi sayısı 29 milyon 357 bin 463 olarak gerçekleşti.
Ziyaretçi sayısı %85 artmasına rağmen turizm gelirinde gerçekleşen artışın daha yüksek olması, kişi başı ortalama harcamanın arttığını gösterdi.
Türkiye Otelciler Birliği (TUROB) tarafından gelen – giden iç ve dış hat yolcu trafiğinin açıklandığı Havalimanı istatistiklerine göre, pandemi öncesi ve pandemi dönemi karşılaştırıldığında uluslararası seyahat yasaklarının etkisiyle dış hat yolcu sayısındaki azalışın iç hatta göre daha fazla olduğu gözlemlendi. 2021 yılının ilk yarısı bir önceki yılın ilk yarısıyla karşılaştırıldığında ise İstanbul’daki havalimanlarında iç hatta %15 ve toplamında %3’lük bir artış görülürken, dış hatta %5’lik azalış görüldü. Antalya Havalimanı ve Muğla’daki havalimanlarında ise 2021 yılının ilk yarısında 2020 yılının ilk yarısına kıyasla özellikle dış hatlar ziyaretçi sayısında ciddi bir artış görüldü. 2021 yılında bir önceki yıla göre hava trafiğinde artış görülse de 2019’daki seviyeler yakalanamadı. (EY Turizm Sektörü, Eylül 2021)
Küreselleşme ile birlikte ülkeler arası iş birliklerinin gelişmesi, seyahat özgürlüklerinin artması, teknolojide ve ulaşımdaki gelişmelerle birlikte farklı destinasyonlarda gelişen kaliteli sağlık hizmetleri sonucunda oluşan rekabet ve tüketicilerin bilinçlenmesiyle birlikte ortaya çıkan yeni pazar arayışları, sağlık 110 turizmini ön plana çıkartmaktadır. Türkiye; modern hastaneleri, yetişmiş insan gücü, alanında uzman doktorları, teknolojik altyapı ve tecrübe birikimi ile Avrupa standartlarında hizmet vermektedir.
Ülkemiz ayrıca coğrafi konumu, kaplıcaları ve doğal güzellikleri ile Sağlık Turizmi açısından bir çekim merkezidir. Bu çerçevede ülkemizin hem tarihi ve kültürel zenginliği hem de sağlık sektöründeki büyük yatırımları sayesinde sektörün potansiyelini gerçekleştirmede önümüzdeki on yıllık dönemde önemli bir yol kat edeceği düşünülmektedir.
Bu kapsamda TÜİK istatistiklerine göre;
- 2003 yılında 140 bin kişi olan sağlık turisti sayısı 2019 itibarıyla 662 bin kişiye ulaşmış, 2020 yılında pandeminin etkisiyle sınırların kapatılması, seyahat yasakları gibi engellere rağmen 243 bini geçmiştir.
- Sağlık turizmi kapsamında elde edilen gelire göre bakılacak olursa 2003 yılında 203,7 milyon dolar olan sağlık turizmi gelirleri 2019’da 1,06 milyar dolara ulaşmış, 2020 yılı ilk üç çeyreklik dönemde ise 341,6 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
STR 2022 Ocak Ayı Ülke Ve Destinasyon Raporu
Dünyanın önde gelen veri ve analiz şirketlerinden STR’nin hazırladığı Ocak 2022 Ülke Performans Raporu’na göre Türkiye’nin Ocak 2022 otel dolulukları 2021 yılının aynı dönemine göre %71,8 artışlar %50,3 olarak gerçekleşmiştir. İstanbul’un Ocak 2020’de %69 olan doluluk oranı, Ocak 2021’de %27,1, Ocak 2022’de ise %105,1 artış ile %55,6 olarak kaydedilmiştir.
İstanbul için ortalama günlük satılan oda bedeli – ADR (Average Daily Rate), 2021’e göre %25,9’luk artış ile 90,31 EUR olarak gerçekleşmiştir. Toplam oda sayısı üzerinden odabaşı elde edilen gelirlerde ise (RevPAR – Revenue per Room) geçen yıla göre %158,2 artış ile 50,17 EUR olarak ölçülmüştür.
KAYNAK: VİZYON TAŞINMAZ DEĞERLEME VE DANIŞMANLIK A.Ş.
