Yerel seçimlerin sona ermesi ile gözler şehirlerin ihtiyaçlarına ve vatandaşların taleplerine çevrildi. Adayların da vaadleri arasında ilk sırada yer alan kentsel dönüşüm için özellikle İstanbul’un kaybedecek zamanı yok. 1.5 milyon riskli yapının yer aldığı megakent için uzmanlar ‘Her an deprem olabilir’ uyarısı yapıyor. Riskli binada yaşayan vatadaşların büyük kısmı da dönüşümü istiyor ama işin finansmanı noktasına takılıyor.
Yeni kentsel dönüşüm yasası ve sonrasında devreye alınan kampanya, dönüşüm süreci için şüphesiz oldukça kıymetli. Öte yandan sürecin hızlanması için vatandaş cephesinde çözüm bekleyen başlıklar şöyle:
- Kira krizi kentsel dönüşümün önündeki en büyük engel. İstabul’da ortalama kira bedeli 19 bin liraya yaklaştı. Bakanlık ve İBB desteği katkı sağlasa da yeterli olmuyor. Bu nedenle rakamların artması ve dönüşümde kullanılacak ‘kiralık sosyal konutlar’ üretilmesi bekleniyor.
- Yarısı Bizden kampanyasında verilen toplam 1.5 milyon lira destek kimi bölgelerde inşaat maliyetlerini karşılamıyor. Megakentte ortalama metrekare inşaat maliyeti 25 bin lira, yani 100 metrekare evde maliyet 2.5 milyon lira. Dönüşüm yapılacak projede ek konut üretimi yoksa, vatandaş devletten aldığı kredi dışında bir kez daha borçlanmak zorunda kalıyor. İşte birçok hane bu borcu karşılayamıyor. Proje ilk açıklandığında çıkacak maliyetin yarısına destek verileceği belirtilirken, sonra tüm haneler için rakam sabitlendi. Beklenti desteklerin artan maliyetlere göre yükselmesi ve proje özelinde kararlar alınması yönünde.
- Vatandaş kendi imkânlarıyla dönüşüm kredisi çektiğinde çok yüksek faiz oranlarıyla karşılaşıyor ve çoğu zaman da kredi talepleri kabul görmüyor. Kabul görse dahi, 120 ay vadeli 1 milyon lira kredide aylık ödeme 36 bin 428 lira… İşte bu nedenle başta İstanbul olmak üzere tüm illerde dönüşüme özel düşük faizli kredi imkânı bekleniyor. Üstelik bunun bir kampanya ve konut sayısı ile sınırlı olmaması, tüm riskli yapı sahiplerine açık olması önemli.
- Yasa gereği vatandaş bakanlığın kira ve kredi desteklerinden birini seçebiliyor. Oysa bugünün ekonomik şartlarında her iki desteği eş zamanlı kullanımına ihtiyaç duyuluyor.
- Kimi aileler hibe ve uygun şartlarda kredi olsa da kentsel dönüşüm için gerekli bütçeye sahip değil. Söz gelimi emekli maaşı ile geçinen bir İstanbullu tüm avantaja rağmen kredi taksitlerini ödeyemez. Bu kesim için farklı adımlar bekleniyor.
(Kaynak: Gülistan Alagöz – Hürriyet)
