AFET Yasası kapsamında dönüşümün sağlanması için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kanunda belirtilen kaynakları “ateşleme kredisi” olarak kabul edecek, daha sonra sistem kendi kaynağını yaratmaya başlayacak.
TÜRKİYE çapında afet riski altındaki alanların dönüşebilmesi için gerekli kaynağın büyük bir bölümünü 2B arazilerinden gelecek gelirin karşılaması bekleniyordu. Ancak 2B’den gelecek kaynak, dönüşümün başlama tarihine yetişmeyecek gibi görünüyor. Bunun üzerine harekete geçen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, bütçeden belli bir miktarda pay istedi. Öte yandan, kanunda belirtilen kaynaklar da sağlanacak. Dönüşüme kaynak oluşturmak için yeni bir vergi planı yok ancak vatandaş da belli masrafları karşılayacak.
Çark kendisi dönecek
Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, dönüşüm için bir ateşleme kredisine ihtiyaç olduğunu belirterek, “Mekanizmayı çevirecek bir para bulduktan sonra sistem kendi kendini döndürsün şeklinde bir yaklaşım var. Çarkı nasıl kendi içinde döndürürüz, onun hesaplarını yapıyoruz. 2B’den gelecek kaynak gecikecek. Bütçeden hatırı sayılır bir miktar istedik. Çevre fonundan da para aktarılacak. Nasıl TOKİ devletten para almadan kaynağını kendisi buldu, 500 bin konut üretti, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı da bunu yapacak. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olarak bunu başarabilirsek vatana millete hayırlı bir iş yaparız. Brezilya’nın kasasında 92 milyar dolar vardı. Onların parayla yapamadığını, biz parasız yapacağız” diye konuştu.
Dönüşümün kaynakları
Kamuoyunda “2B Yasası” olarak bilinen “Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi ve Hazine Adına Orman Sınırları Dışına Çıkarılan Yerlerin Değerlendirilmesi ile Hazineye ait Tarım Arazilerinin Satışı Hakkında Kanun uyarınca 2B satışlarından elde edilen gelirlerin yüzde 90’ına kadar Bakanlar Kurulu kararı ile dönüşüm projesine aktarılacak.
Bunun dışında 2872 sayılı Çevre Kanunu gereğince, çevre katkı payı ve idari para cezası tahsilatının yüzde 50’si,
İller Bankası’nın banka faaliyetleri ile gelir getirici faaliyetlerden elde edeceği kârın yüzde 50’si aktarılacak.
Genel bütçeden gerektiğinde projeye kaynak aktarılması söz konusu olacak.
Bu kaynaklar projenin başlaması, çarkların harekete geçmesi için bir anlamda can suyu olacak. Proje uygulamaya başlanınca daha farklı kaynaklar da ortaya çıkacak.
Vergi öngörülmüyor
Özellikle uygulamalar sonucunda elde edilecek gelir ve hasılat ile bakanlığa tahsis veya devredilen taşınmazlardan imar uygulamasına tabi tutulması sonucunda tapuda Hazine adına tescil edilenlerin satışından elde edilecek gelirler, proje döngüsünü sağlamak açısından yeterli olacak.
Bugün itibari ile 6306 sayılı kanunun uygulanabilmesi için öngörülen kaynakların içerisinde herhangi bir yeni vergi kalemi yoktur.
Tasarım belediyelerden
TASARIM projelerini belediyeler ve TOKİ hazırlarken, bakanlığın onayına sunulacak. Hak sahipleri ve kiracılara konut, işyeri, arsa, kredi veya konut sertifikası verilecek. Riskli alanlar haricinde kalan riskli binalarda ise vatandaşın isteği üzerine yıkım, güçlendirme ya da yeniden inşa için düşük faizli, uzun vadeli, sabit taksitli kredi verilecek.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı sorularınızı yanıtladı
* Kentsel dönüşüm için kaynak oluşturması için vergi ödeyecek miyiz?
– Bu kanun ilave vergiler getirmiyor. Mevcut vergi düzenlemelerine de istisnalar getiriyor. Kanun uyarınca; yapılacak işlem, sözleşme, devir ve tesciller ile uygulamalar, noter harcı, tapu harcı, belediyelerce alınan harçlar, damga vergisi, veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretlerden, kullandırılan krediler sebebiyle lehe alınacak paralar ise banka ve sigorta muameleleri vergisinden muaf olacak.
* Ne tür masraflar olacak, ne için para ödeyeceğiz?
– Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi projesinin maliyeti yüksek. Maliyetin tamamını devletimizin karşılaması gibi bir uygulama olamaz. Buna vatandaşlarımızın da katkı sağlamaları gerek. Vatandaşlarımız ellerini taşın altına sokacaklar ancak devletimizin de vatandaşlarımıza bir takım destekleri olacak. Örneğin uzun vadeli krediler, faiz destekleri, kira yardımı gibi enstrümanları kullanarak yükleri paylaşacağız.
* Kentsel dönüşüme katılmak istiyorum ama hiç param yok. Zaten güçlükle geçiniyoruz. Evimi yıkacaklarsa ben nerede hangi şartlarla oturacağım?
– 6306 sayılı kanun vatandaşı odağına alan bir kanun. Bu çerçevede bakanlığımızca uygulamanın her aşamasında tespit, yıkım, yapım aşamalarında kredi imkânları sağlanacak. Konutların yıkım ve yapım aşamalarında hak sahiplerine kira yardımı yapılacak. Bunun yanında yoksul veya dar gelirli kabul edilenlere verilecek konut veya işyerleri; Bakanlık, TOKİ veya İdare tarafından borçlandırma suretiyle verilebilecek. Bu, iki yılı geri ödemesiz olmak üzere 20 yıl vadeli faizsiz kredi anlamına geliyor. Bunun dışında, yapımı gerçekleştirilen konutların bedelleri, gerekli görüldüğünde, proje uygulamalarının yapıldığı illerdeki mevcut ekonomik durum, afetin ortaya çıkardığı durumlar, konu rayiç ve enkaz bedelleri ile uygulama alanındaki kişilerin mal varlığı ve geliri göz önünde bulundurularak Bakanlar Kurulu kararı ile yapım maliyetlerinin altında tespit edilebilir ve sosyal donatı ve altyapı harcamaları uygulama maliyetine dâhil edilmeyebilir.
* Dönüştürülen bir yerde daha yüksek maliyetle ev almak istersem kredi imkanı, kolaylık sağlanacak mı?
– Anlaşma ile tahliye edilen, yıktırılan veya kamulaştırılan yapıların maliklerine ve malik olmasalar bile bu yapılarda kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak en az bir yıldır ikamet ettiği veya bunlarda işyeri bulunduğu tespit edilenlere kredi verilebilecek. Bunlardan konutunu ve işyerini kendi imkânları ile yapmak veya edinmek isteyenlere de kredi verilebilecek. Bunun dışında dönüşüm faaliyetleri kapsamında yapılacak konutlara ilişkin, hak sahiplerince bankalardan kullanılacak kredilere dönüşüm projeleri özel hesabından karşılanmak üzere faiz desteği de verilebilecek.
* Binalar yeşil bina olarak mı dönüştürülecek?
– Sadece dönüşüm projelerinde değil bundan sonra yapılacak tüm binalar yeşil bina olacak, izolasyonlu olacak ve enerjiyi savurmayan bina olacak. Binalarımız yüzde 38-40 oranında enerjiyi emiyor. Ülkemizde fosil yakıtlara ödediğimiz para 55 milyar dolar. Türkiye’nin şöyle bir sorumluluğu var; yeşil binalar üreterek, çok daha iyi yalıtımla binalarda yüzde 50’ye varan bir enerji tasarrufu sağlayabiliriz. Yeni yapılan binalarda eskiye göre enerji tasarrufu yüzde 20 ile yüzde 80 arasında artırılabiliyor. Bu kapsamda yeşil binaların yapımı ve doğa dostu malzemelerin üretilmesi konusunda teşvikler gelecek. Hem vergi yönünden, hem kredi yönünden, bir takım kolaylıklar ve bir takım teşvikler de getiriyoruz. Enerjiyi üretmek, temin etmek kadar enerjiyi savurmamak, karbondioksit salınımını azaltmak da o derece önemlidir. Dolayısı yeni yapılacak binalarımızın ekonomimize ve çevremize de önemli katkısı olacaktır.
* Arsam tapulu ve üzerine çocuklarım için 5 kat yaptım. Şimdi kaç daire verecekler?
– Binanız riskli ise ve yıkıp yeniden yapmanız gerekiyorsa mevcut yapılaşma koşullarında ne kadar konut çıkıyorsa o kadar yapabilirsiniz. Bakanlığımızca size kredi ve yapım süresince kira yardımı yapılır. Ancak, ada ve mahalle bazında projelere katılım halinde avantajlar olacak. Onları değerlendirmek daha da kârlı olabilir.
* Daha az daire vereceklerse değeri ne olacak? Zarar ediyorsam nasıl tazmin edeceğim?
– Bu projeden elde edeceğimiz en büyük kâr kurtaracağımız canlardır. Daha az daire sahibi olmak zarar etmek anlamına da gelmiyor. Bugün elinizdeki mevcut sağlıksız, güvensiz binanız karşılığında alacağınız yapının değeri de önemli. Her şartta anlaşma yolunu tercih edecek vatandaşlarımıza kredi desteği de verilecek
Hürriyet
