Mayıs sonu itibarıyla Türkiye'deki AVM sayısı 329'a ulaştı. 97 AVM ile İstanbul adeta 'enflasyon' yaşarken Türkiye'deki 24 ile bir tek AVM bile düşmedi. Çözüm süreciyle birlikte bu alandaki asıl büyüme beklentisi Doğu'ya kaymış görünüyor
Türkiye'de ekonomiye dair en çok tartışılan konulardan biri kuşkusuz alışveriş merkezleri. Özellikle ülkenin batı kesiminde sayıları hızla artan AVM'ler bazı bölgelerde enflasyona dönüşürken, bazılarında ise hâlâ 'ihtiyaç'. İnşaat ve perakendedeki büyüme eğilimine bağlı olarak yaklaşık 10 yıldır yatırım trendinin sürmesine rağmen, Türkiye'nin 24 ilinde henüz 1 AVM bile bulunmuyor.
NÜFUS VE HARCAMA KAPASİTESİ ÖNEMLİ
Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği'nin (AYD) verilerine göre, Mayıs 2014 itibarıyla Türkiye'nin 57 kentinde toplam 329 AVM var ve bu AVM'lerin yüzde 84'ü ülkenin batısında yer alıyor. 97 AVM'ye ev sahipliği yapan İstanbul ise tek başına pastanın 3'te 1'ine sahip. Bu tablonun işaret ettiği en önemli konu, yatırımın hemen her alanda olduğu gibi bu konuda da dengesiz dağılması. Öyle ki, şehirleşmenin yoğun olduğu yerlerde art arda açılan AVM'ler 'aşırı' bulunabilirken, az gelişmiş kentler için bu yatırımlar hem istihdam hem de daha fazla sosyalleşme olanağı demek. Peki yatırımcılar açısından durum nasıl? Multi Development Türkiye CEO'su ve AYD Başkanı Hulusi Belgü, AVM yatırımı için önceliğin nüfus ve kentin gelir düzeyi olduğunu söylüyor. Belgü, bazı kentlerde açılan AVM'lerin talep düşüklüğü nedeniyle atıl kaldığını hatırlatıyor. "Harcama kapasitesi yüksek olan yerler bu konuda önceliği elde etti" diyen Belgü, doğu illeri için terör olaylarının da uzun süre belirleyici olduğunun altını çiziyor.
'GELECEK 10 YILDA YENİ DALGA OLACAK'
Belgü, çözüm süreciyle Doğu'daki problemlerin aşılmış göründüğünü belirterek şöyle devam ediyor: "Önümüzdeki dönemde bu kentlerde hızlı bir şekilde AVM'ler yapıldığını göreceksiniz. Diyarbakır'da biri bizim olmak üzere 2 büyük yatırım yolda. Elazığ'da da bir projemiz var. AVM olmayan illerle ilgili de sektör planlama içinde. Gelecek 10 yılda Doğu'da yeni bir yatırım dalgası olacak. Belli kesimlerde ciddi yığılma var. Herkesin konsantrasyonuna dikkat etmek zorunda olduğu bir dönemdeyiz."
PARİS'İ KATLAYAN İSTANBUL'UN TEK RAKİBİ MADRİD
97 AVM ile Türkiye'nin açık ara lideri olan İstanbul, Avrupa'nın önde gelen kentlerini de geride bırakıyor. Öyle ki, DTZ verilerine göre, Londra'da 42, Berlin ve Roma'da 43, Barcelona'da 45, Paris'te sadece 15 AVM bulunuyor. Madrid'de ise bu rakam 94'e çıkıyor. Bu tabloda da kent nüfusu çok önemli bir gösterge. İstanbul 14 milyonu bulan nüfusuyla çoğu kentten kalabalık. Fakat bir diğer önemli nokta da cadde mağazacılığının gelişmişlik düzeyi. Avrupa'nın gözde kentlerinde sokaklar mağazacılık için uygunken, İstanbul'da planlı alışveriş, merkezlere sıkışıyor. Diğer yandan, AVM sayısı kadar bin kişi başına düşen kiralanabilir alan da önemli. Bu rakam İstanbul'da 97 AVM ile 263 metrekareyken, Berlin'de 43 AVM ile 402, Londra'da 42 AVM ile 360 metrekare.
20 BİN METREKARE ÜSTÜNDEKİLER 120'Yİ GEÇMİYOR
Türkiye'de 329 AVM rakamına ulaşılmasında, Uluslararası Alışveriş Merkezleri Konseyi'nin (ISCS) kriterlerinin de etkili olduğunu belirten Hulusi Belgü, "ISCS'nin tanımlamasına göre, en az 15 ünite barındıran, merkezi yönetimi bulunan 5 bin metrekarenin üzerindeki her yapı AVM ve sayımları buna göre yapıyorlar. 20 bin metrekarenin üzerindeki AVM sayısı ise Türkiye'de 120 civarında" diyor.
"KASABALARA KÜÇÜK PROJELER GELİYOR"
AVM'lerde "bin kişi başına düşen kiralanabilir alan", perakende yoğunluğu olarak da anılıyor ve nüfus ile perakende alanı arasındaki ilişkiyi ortaya koyuyor. Türkiye ortalamasında bin kişiye düşen kiralanabilir alan 124 metrekareyken, Avrupa ortalaması 260 metrekare. Bu durum, yatırımcılara "Hâlâ gidecek yol var" mesajı verse "yığılmalar" risk teşkil ediyor. 2013'te 24 AVM'nin açılışının ertelendiğini hatırlattığımız AYD Başkanı Belgü, "Bazısı uzun süredir finansman sıkıntısı çeken, bazısı kısa süreli ertelenen projeler. AVM yatırımı artık çok dikkat isteyen bir iş. Bölgesel projelere odaklanıldığını, hatta kasabalarda o ölçeğe uygun AVM'ler açıldığını göreceksiniz" diyor.
Türkiye'de perakende yoğunluğu en yüksek il 263 metrekareyle İstanbul. İstanbul'u 254 metrekareyle Ankara takip ediyor. Üçüncü sırada ise 210 metrekareyle Karabük yer alıyor.
57 ilde bulunan 329 AVM'nin toplam kiralanabilir alanı 9.5 milyon metrekareye ulaştı. İstanbul'daki toplam kiralanabilir alan ise 3.7 milyon metrekare.
