İş yaşamında, işveren açısından işe giriş çıkış süreçlerini kolaylaştıracak, çalışma süreleri ve ücretler üzerindeki denetim gücünü artıracak “esnekleşme” projeleri OVP’ye alındı. Programda, özel istihdam büroları bünyesindeki işçilerin geçici olarak işyerlerinde çalıştırması, taşeronluk ve kıdem tazminatının kaldırılarak fona dönüştürülmesi düzenlemeleri de yer aldı. Programda ayrıca, çalışma hayatına ilişkin mesleki eğitim ya da aktif işgücü programlarının sektör ve bölgelere göre farklılaştırılmasına yönelik başlıklara da yer verildi.
Emlak rantına vergi yolda
Tasarruf oranının artırılarak büyümenin sağlıklı kaynaklara dayandırılması, böylelikle cari açığın önlenmesinin, enflasyonla birlikte temel amaç olarak belirlendiği 2015-2017 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program’da, vergi politikalarının da bu amaca yönelik olarak gözden geçirileceği belirtiliyor.
Harcanabilir gelir artışıyla uyumlu olmayan bir özel tüketim yapısının oluşması durumunda yeni makro ihtiyati tedbirlere başvurulacağı ifade edilen programda, vergi ve kredi maliyetleri farklılaştırılarak üretken olmayan yatırımların cazibesinin azaltılacağı, tasarrufl arın üretken alanlarda yatırımlara yönlendirileceği hükümlerine yer veriliyor. Bu ifadeler, İmar Kanunu ve Belediyeler Kanunu’nda değişiklikler yapılacağına ve lüks tüketime yönelik vergileme listelerinin yenileceğine işaret ediyor. Gayrimenkul değer artışıyla oluşacak rantın vergilendirilmesiyle elde edilecek kaynağın bir bölümünün belediyelere bırakılması da bekleniyor. Üretken alanların ve yatırımların desteklenmesine yönelik olarak da girdi maliyetlerinin azaltılması, rekabetçi alanların özel olarak desteklenmesine yönelik politikalara öncelik verileceği belirtiliyor.
Ne yapılacak?
Söz konusu alanlara yönelik olarak öngörülen politika değişiklikleri OVP’de şu başlıklarla yer aldı:
• Özel tüketimin özel harcanabilir gelir artışının üzerinde artmaması, özel yatırımların güçlü seyretmesi, kamu tasarruflarının tedrici şekilde artması hedefl eniyor.
• Tasarrufların daha uzun vadeli finansal araçlarda değerlendirilmesi için düzenlemeler yapılacak.
• Harcanabilir gelir artışıyla uyumsuz bir özel tüketim yapısının oluşması durumunda makro ihtiyati tedbirlere başvurulacak.
• Yurtiçi tasarrufları artırmak amacıyla lüks ve/veya ithalat yoğunluğu yüksek tüketim malları tespit edilerek caydırıcı vergilendirme yapılacak.
• Kaynakların üretken alanlara yönlendirilmesini sağlamak amacıyla gayrimenkullerin elden çıkarılmasında değer artış kazançlarının vergilendirilmesine yönelik düzenlemeler gözden geçirilecek.
• İmar planı değişiklikleri ve kamu yatırımlarıyla oluşacak gayrimenkul değer artışlarından kamunun pay almasını ve gayrimenkullerde değer artışına yol açacak bazı kamu yatırımlarına yararlanıcıların katkıda bulunmasını sağlayacak sistem geliştirilecek.
• Vergi ve kredi maliyetlerinin farklılaştırılması gibi araçlarla üretken olmayan yatırımların cazibesi azaltılacak, tasarruflar üretken yatırımlara yönlendirilecek.
• Vergi sistemi, tasarrufu özendirme açısından gözden geçirilecek. Vergi politikalarının belirlenmesinde ve uygulanmasında, iklim değişikliği ve çevre kirliliğiyle mücadele edilmesine ve enerji tüketiminde tasarruf sağlanmasına yönelik öncelikler gözetilecek.
• Kamu mali dengelerinin imkân verdiği ölçüde, ekonomik faaliyetler üzerinde yük oluşturan işlem vergilerinde indirime gidilecek.
Çalışma yaşamında ‘esnekleşme’ politikalarının tamamı OVP’de
– OVP’de çeşitli kanunlarla düzenlenen istihdam teşviklerinin sadeleştirilmesine yönelik karara yer verildi. Bu yönde Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Koordinasyon Kurulu’nda da özel sektörle birlikte çalışma başlatılmıştı. İstihdam teşviklerinin olumlu sonuçlanıp sonuçlanmadığına yönelik bir izleme mekanizması da kurulacak.
OVP’de, tartışmalı özel istihdam bürolarının kendi istihdam ettiği kişileri, başka işyerlerinde geçici olarak çalışmaya gönderebilmesine yönelik düzenlemenin de yapılacağı belirtildi. Bu konuda daha önce çıkarılan bir yasa Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından veto edilmişti. Hükümet, genç ve kadın istihdamının artırılması ile kayıt dışı istihdamın önlenmesinde bu yöntemin etkili olacağı görüşünde. İşçi sendikaları ise düzenlemenin istismara açık olduğu, işçi kiralamanın insan hakkı ihlallerine yol açabileceği eleştirileriyle düzenlemeye karşı çıkıyor.
OVP'de, taşeronluk sistemi uygulamalarının da iyileştirileceği kaydedildi. Bu konuda kıdem tazminatıyla birlikte işleyecek bir taslak Çalışma Bakanlığı'nca hazırlanmıştı. Özellikle kamudaki taşeron kullanımını yaygınlaştırmayı hedefl eyen düzenlemeyle alt işveren kullanımının kayıtlı ve denetimli ancak daha kolay yapılmasına imkan sağlanıyor. Programa, kıdem tazminatının kaldırılarak bir fona dönüştürülmesine yönelik hüküm de tekrar konuldu ve bu konuda sosyal tarafların uzlaşmasının aranacağı belirtildi. Hükümet, kıdem tazminatının bireysel bir hesapta prim toplanarak takip edilmesi yönünde planını sosyal tarafl ara sunmuştu.
Bireylerin mesleki niteliklerinin yükseltilmesi
Programda, bireylerin çalışma hayatına yönelik olarak niteliklerinin yükseltilmesine yönelik olarak da uygulamalara yer verildi. Buna göre, mesleki eğitimde bölge ve sektörlere yönelik olarak farklılaştırmalar yapılacak. Ayrıca, çocuk sahibi kadınların çalışma uygulamalarıyla güncel olarak tartışılan iş aile uyumu kriterinin de gözetileceği belirtildi. Başta Ar- Ge alanlarında olmak üzere nitelikli işgücünün Türkiye’ye kazandırılması için de uygulamalar yapılacağı kaydedildi.
‘Esneklik ve güvence arasındaki denge önemli’
PwC Sosyal Güvenlik Hizmetleri Direktörü Celal Özcan, OVP’de yer alan çalışma hayatına yönelik düzenlemeleri genel olarak olumlu bulduğunu belirterek şu değerlendirmeyi yaptı: “Özel istihdam bürolarının faaliyet alanlarının geçici iş ilişkisini kapsayacak şekilde yaygınlaştırılması düzenlemesi yapılırken işçilerin ücret, fazla mesai, kıdem tazminatı, sosyal güvenlik, iş sağlığı ve güvenlik gibi haklarının da korunacak şekilde düzenlemelere yer verilmesi yararlı olur. Aynı işverene birden fazla tekrarlanacak şekilde geçici olarak aynı işçinin gönderilmesi halinde işçi ile çalıştığı işyeri arasında belirsiz süreli iş sözleşmesi yapılarak işçinin o işyerinin kadrosuna alınması ile esneklik ve güvence arasında denge sağlanmış olur.” Özcan kayıtdışını önlemeye yönelik adımlar için de şöyle dedi: “SGK meslek kodu uygulamasının zorunlu hale getirilmesi, banka ve gelir idaresi ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile bu amaçla çapraz kontrol yapılması şeklindeki uygulamalara ve denetimlere ağırlık verileceği anlaşılıyor.”
Dünya
