Torba yasa düzenlemesiyle Çevre ve Şehircilik Bakanı’ndan izinsiz yurtdışına çıkamayacak olan Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği’ne (TMMOB), yabancı mimar ve mühendislerin Türkiye’de çalışmasının önünü açan tasarı ikinci darbeyi vurdu. Düzenlemenin denetimsizliğin önünü açacağını savunan TMMOB, “Bütün memurluklar dünyaya açılıyor. Türkiye için felaket olur. Çin’den, Hindistan’dan, Afganistan’dan diploması sahte mühendisler gelip çalışacak. Düzenleme mühendis ve mimarların yüzde 40 daha fazla işsiz kalması anlamına geliyor” tepkisini gösterdi.
Herkese kapı açılıyor
Suriye’den gelen sığınmacılar başta olmak üzere yabancıların Türkiye’de çalışma şartlarını düzenleyen yasa tasarısı büyük tartışma yarattı. Düzenlemeyle şimdiye kadar yasalarla sadece Türk vatandaşlarınca yapılması öngörülen iş ve meslek alanları yabancılara açılıyor. Yabancı mimar ve mühendisler de “istisnai” haklarla Türkiye’de iş kurabilecek, ücretli çalışan olabilecek. Tasarıya sert tepki gösteren TMMOB Başkanı Mehmet Soğancı, “Düzenleme yasalaşırsa mühendis kimlikleri belli olmayan kişiler elini kolunu sallayarak Türkiye’de çalışmaya başlayacak. Şimdi okuluna, niteliğine, ülkesine bakmadan herkese kapı açıyorlar” dedi.
Denetimin ortadan kalkacağını savunan Soğancı, şöyle konuştu:
Sahte mühendisler
“Bu düzenleme çok pervasızca hazırlanmış. Dışardan gelenlerin çalışması denetim mekanizmasını ortadan kaldırıyor. Bunlar kaçak mı, sahte mi, mesleki ehliyete sahip mi, kim tespit edecek? Artık bu düzenlemelere çok şüpheyle yaklaşmaya başladık. Mimar ve mühendislerin çoğu üçüncü dünya ülkelerinden gelecek. Başvuru yapanların birçoğunun eğitim düzeyi bizimkilerden çok düşük kalıyor. Türkiye’de nitelikli mühendisler, mimarlar işsiz kalırken bunu yapmanın hiçbir anlamı yok. Dışarıdan gelen çalışan ‘yurtiçindeki meslek erbbıyla eşit düzeyde midir’ diye bir test düzeyinin olması lazım, bunu ortadan kaldırmanın anlamı yok. Dışarıdan gelenlerin bilgisinin ölçüleceği bir skala yeri olmazsa olmazdır. Yabancılarla ilgili yeni düzenlemeyi dilerim ki komisyondan geri çekerler. Bu kadar pervasızca bir yasa tasarısı gündeme getirilemez. Bir örgütün yasasını iptal ediyorsun haberimiz olmuyor.”
Türkiye için felaket olur
TMMOB Hukuk Danışmanı Nurten Çağlar Yakış ise bütün memurlukların dünyaya açılacağını belirterek, şu görüşleri dile getirdi:
“Bu kadar denetimsiz hizmet sunumu ülke için felaket olur. Dünyadaki 200 küresel şirket dünya mühendislik hizmetinin sağlayıcısıdır. Bu 200 şirket 2009’da dünyadaki işlerin 74’üne hakim oldu. Bu yasa seçime giderken üçüncü dünya ülkelerinde mühendis, mimar ne olduğu belli olmayan insanlara kıyak olacak. İçeride nasıl kömür dağıtılıyorsa dışarıda da hizmet alanlarını dağıtılacak. Tasarı bu haliyle geçerse ülkede işsizlik artacak, mühendislik ve mimarlerın yüzde 40’ı işsiz kalacak. Her yıl 30 bin mimar, mühendis mezun veriyoruz. Bu mezunlar artık hiç iş bulamayacaklar. Çin’den, Hindistan’dan, Afganisan’dan ve Ortadoğu’dan düşük ücretle çalışmanın önü açılacak. Resmi yollardan girenler için TMMOB inceleme yaparak olumlu görüş veriyordu. Şimdi o olumlu görüş de kaldırılmış. Düzenleme ‘bakanlık izin verir sende bunu üye yap’ diyor. Mesleki yeterliliği ölçen bir kurum yok. Mühendis ve mimar olup olmadığını bilmediğiniz kişilere kapı açıyorsunuz. Türkiye’deki mühendisler İran’a, Suudi Arabistan’a Türk Cumhuriyetlerine gittiğinde iş yapamıyor. Ama siz işsizlik bu kadar çokken bunları gözardı edip yabancılara ‘gel’ diyorsunuz. Mesleki erozyon yaşanır, denetim ortadan kalkar. Türkiye büyük bir deprem ülkesi ama bu riski bile yabancıya teslim ediyorsun. TMMOB’un hibir anlamı kalmıyor ‘kapat kapıyı git’ deniliyor. Hükümet bu kurumlara ihtiyaç olmadığını söylüyor. Bu sadece TMMOB’un değil tüm kamu kaynaklarının dışarı aktarılmasıdır. Niteliksiz hizmetin önünü açar.”
İlk başvuruda 1 yıl çalışma izni
Meclis’e sunulan ‘Yabancı İstihdamı Yasa Tasarısı’na göre yabancı istihdamı politikası danışma kurulunca belirlenecek. Yabancılara ilk başvuruda en çok 1 yıl geçerli çalışma izni verilecek. Daha sonra 2 ve 3 yıllık sürelerle izinler uzatılacak. Türkiye’de uzun dönem ikamet izni veya en az 8 yıl yasal çalışma izni olan yabancılar ile eğitim-meslek becerileri nedeniyle “istisnai” çalışma izni alan yabancılara süresiz çalışma hakkı tanınacak. Öğrenimlerini Türkiye’deki veya yurtdışında denkliği tanınan fakültelerde tamamlayan yabancı mühendis ve mimarlar mesleklerini Türkiye’de icra edebilecekler.
İstisnai olarak özel çalışma izni alabilecek yabancılar tasarıda şöyle tarif edildi: “Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli işgücü olarak değerlendirilenler. Bilim ve teknolojiye katkısı, yatınm veya ihracat düzeyi, sağlayacağı istihdamın büyüklüğü ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilenler. Belirli bir süre için işvereni tarafından Türkiye’de gerçekleştirilen bir projede istihdam edilenler. İçişleri Bakanlığı’nca Türk soylu olduğu bildirilenler. KKTC vatandaşları. AB üyesi ülke vatandaşları. Uluslararası koruma başvurusu sahibi, şartlı mülteci, geçici koruma sağlanan veya vatansızlar. Mağdur destek sürecinden yararlanan insan ticareti mağdurları. Bir Türk vatandaşı ile evli ve eşiyle Türkiye’de evlilik birliği içinde yaşayanlar. Alanındaki başarısı ile uluslararası düzeyde temayüz etmiş olarak bilimsel, kültürel veya sportif amaçla Türkiye’ye gelenler. Sınırötesi hizmet sunucuları.”
