Türkiye’de gayrimenkul alımı 3 değişik şekilde karşımıza çıkıyor. En temel ihtiyaçlardan biri olan barınma ihtiyacı, kiraya verme amacıyla alınan konut ve işyeri ihtiyacı ile yatırım amaçlı alınan proje, arsa veya arazi ihtiyacı. Altın emlak Genel Müdürü Hakan Erilkun, kısa vadeli yatırımlarda projelerin tercih edildiğini belirterek, orta ve uzun vadede ise, arsa ya da araziye yatırım yapıldığını vurguluyor.
Altın Emlak Genel Müdürü Hakan Erilkun, yatırım denince akla gelen gayrimenkul aracının arazi ve arsa yatırımları olduğunu belirtiyor ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini şöyle sıralıyor:
1- Hisseli mi, müstakil mi?
Bir tapu senedinde mal sahipliği iki türde olabilir. Birinci durum arsa tek bir kişiye ait olabilir. Yani tapunun alt kısmındaki malik bölümünde tam, 1/1 veya bir oran yazmıyor ise bu tapu müstakil tapu olarak adlandırılır ki, tek sahibi sizsinizdir.
İkinci durum ise, arsa birden fazla kişiye ait olabilir. Bu durumda ise kimin nereye sahip olduğu belli değildir. Bu tapularda ise malik kısmı yanında bir oran yazar örneğin ½, 1/10 gibi. Kimin nereye sahip olduğu belli olmadığına göre her an karşınıza problem çıkabilir. Ancak ferdi hareket edebilmek istiyorsanız, burada ifraz yani ayırma işlemi yapıp arsanızı müstakil hale getirmelisiniz.
2 – Şufa (Önalım) hakkına dikkat!
Diyelim ki, hisseli bir arsa alıyorsunuz. Şufa yani Önalım hakkına da dikkat etmelisiniz. Öncelikli alım hakkı olarak bilinen ve hisseli satışlarda diğer hissedarlara öncelikle satın alma hakkı verilmiştir. Hatta yeni tarım yasasında arazilerin satışında bitişik komşu parsel sahiplerine de ön alım hakkı getirilmiştir. Bu da şu anlama geliyor; hisseli bir arsayı tapuda satış olarak gösterdiğiniz bedelle başka bir hissedar sizden alabilir.
Arsa başka kişiler tarafından işgal ediliyorsa veya üzerinde bir Kaçak yapı varsa bunlar da yatırımı olumsuz etkiler. Son düzenlemeye göre habersiz olan hissedarların bunu talep etmeleri için 2 yıl hakları var. Yani son 2 yıl içinde çok değerlenen hisseli bir yeriniz, 2 yıl dolmadan da elinizden çıkabilir.
3 – Peki, imar durumu?
Arsa alırken, öncelikle imar durumunun ilgili belediyeden öğrenilmesi gerekir. Çünkü arsa demek imar sahası içinde kalan yerler demektir. Bir taşınmazın tapu senedinde arsa yazması o yerin imarlı olduğunu göstermez. Bu nedenle mutlaka ilgili belediyenin İmar ve Şehircilik Müdürlüğünden söz konusu arsanın imar durumunun teyit edilmesi gerekir. Bunun için artık birçok belediyenin e-imar menülerinden de faydalanılabilir. Çünkü arsanın değerinin belirleyen unsur, üzerinde yapılabilecek imar hakkıdır.
4 – Arsa nerede?
Bir arsa alacaksınız lakin size gösterilen yer o yer mi? Bu mutlaka internet üzerinden kontrol edilmeli, uzman kişilere danışılmalıdır. Yeni devreye alınan http://cbs.tkgm.gov.tr/ adresindeki parsel sorgulama sistemi üzerinden ada ve parsel bilgileri girilerek, Türkiye genelinde sorgulama yapılabiliyor. Bu sorgulama ile konu taşınmazın uydudan çekilmiş haritalarına ulaşabilirsiniz. Ayrıca GPS verileriyle de coğrafi sorgulama yapabilmeniz mümkün.
5 – Yeni düzenlemelere dikkat
Geçen yıl yapılan 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunuyla, tarım arazilerinin yatırım aracı olmaktan çıkartılması hedeflendi. Bu nedenle alınan taşınmaz arsa mı yoksa arazi durumunda mı mutlaka kontrol edilmelidir. Arazi ise henüz tarım vasfında mı, yoksa imar sahası içinde mi bilgi alınmalıdır. Tarım arazileri Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca belirlenen büyüklüklerin altında ifraz edilemiyor, hisselendirilemiyor, pay ve paydaş sayısı artırılamıyor. Bu büyüklük mutlak tarım arazilerinde ve özel ürün arazilerinde, 2 hektardır.
Tarımsal nitelik taşıyan tüm arazilerin müstakil veya hisseli olarak devredilebilmesi için ise, mal sahibinin aynı ilçe sınırları içinde başka taşınmazı olmaması gerekiyor. Eğer birden fazla yeri varsa, tüm yerlerin aynı anda devredilmesi gerekiyor.
6 – Yabancı uyrukluysanız dikkat!
Tapu Kanunu’nun 35. Maddesi gereğince yabancı uyruklu gerçek kişiler ile yabancı ülkelerde kendi ülkelerinin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketlere, satın aldıkları yapısız taşınmazda (arsa ve arazi) geliştireceği projeyi 2 yıl içinde ilgili Bakanlığın onayına sunma zorunluluğu getirildi. Aksi halde devletin arsayı bedelsiz geri alma hakkı bulunuyor. Yabancıya arsa satışında 2 yıl içinde üretilmesi gereken proje, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 1734 sayılı genelgesi gereğince ilgili Bakanlık tarafından onaylanması ve onayın tapu kütüğüne şerhi gerekmektedir. Aksi takdirde devletin arsayı bedelsiz geri alma hakkı bulunuyor.
Milliyet
