”Asrın Projesi” olarak nitelendirilen Marmaray, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından, Cumhuriyet’in 90’ıncı yılının kutlanacağı 29 Ekim 2013’te Ankara-İstanbul Hızlı Tren Hattı ile eş zamanlı olarak açılacak.
76 kilometre olan Marmaray Projesi’nin Ayrılık Çeşme’den Kazlı Çeşme’ye kadar Marmaray’ın esasını teşkil eden 13,6 kilometrelik bölüm tamamen yerin altından ve İstanbul Boğazı’nın tabanına yerleştirilen tüplerden oluşacak. ”Asrın Projesi” olarak gösterilen ve 150 yıllık geçmişe sahip Marmaray, Cumhuriyet’in ilanın 90’ıncı yılının kutlanacağı 29 Ekim 2013 tarihinde, Ankara-İstanbul Hızlı Tren Hattı ile eş zamanlı olarak Başbakan Erdoğan tarafından hizmete açılacak.
Marmaray Projesi’nin tamamlanması için denizin yaklaşık 60 metre altındaki tünellerde 3 vardiya olarak 24 saat çalışma devam ediyor.
Toplam 13 bin 558 metre tünel (1.387 metre batırma tüp), 63 kilometre banliyö hat, üçüncü hat ilavesi, üstyapı ve elektromekanik sistem yenilenmesi demiryolu aracı imali yapılacak olan projenin, 8 milyar 68 milyon 670 bin lirası kredi olmak üzere toplam maliyetinin 9 milyar 298 milyon 539 bin lirayı bulması bekleniyor.
2004 yılında inşaat işlerine başlanan projede, bugüne kadar 4 milyar 514 milyon 343 bin lirası kredi olmak üzere 5 milyar 192 milyon 158 bin lira harcama yapıldı.
2013 yılında ise 1 milyar 304 milyon 665 bin lirası krediden karşılanmak üzere 1 milyar 504 milyon 140 bin lira harcanması planlanıyor.
Bu yıl yapılacak harcamanın 36 milyon 320 bin lirası mühendislik ve müşavirlik hizmetlerine, 731 milyon 631 bin lirası demiryolu boğaz tüp geçişine, 501 milyon 884 bin lirası Gebze-Haydarpaşa, Sirkeci-Halkalı Banliyö Hatlarının iyileştirilmesi ve elektromekanik sistemleri işine, 234 milyon 305 bin lirası ise demiryolu aracı imalı için harcanması hedefleniyor.
-Projenin tarihçesi-
İstanbul Boğazı’nın altından geçecek bir demiryolu tüneli ile ilgili düşünce, ilk olarak 1860 yılında ortaya atıldı. Tünel, deniz dibi üzerine inşa edilen sütunların üzerine yerleştirilen tünel olarak planlandı.
Bu tür fikirler ve düşünceler, izleyen 20-30 yıllık dönem içerisinde daha ileri düzeyde değerlendirildi ve 1902 yılında bir tasarım geliştirildi. Bu tasarımda İstanbul Boğazı’nın altından geçen bir demiryolu tüneli öngörüldü, fakat bu tasarımda, deniz dibi üzerine yerleştirilen bir tünelden bahsedildi. O zamandan bu yana, çok farklı fikir ve düşünceler denendi ve yeni teknolojiler, tasarıma dönüştü. İstanbul’da doğu ile batı arasında uzanan ve İstanbul Boğazı’nın altından geçen bir demiryolu toplu ulaşım bağlantısının inşa edilmesine yönelik istek, 1980’li yılların başlarında giderek arttı ve bunun sonucunda 1987’de ilk geniş kapsamlı fizibilite etüdü gerçekleştirilerek, raporlandı. Bu çalışma sonucunda, bugün projede belirlenen güzergah, bir dizi güzergah arasından en iyisi olarak seçildi.
1987 yılında ana hatlarıyla belirlenen proje, izleyen yıllar içerisinde tartışıldı ve 1995’te, daha detaylı etüt ve çalışmaların gerçekleştirilmesine ve 1987’deki yolcu talebi tahminleri dahil olmak üzere fizibilite etütlerin güncellenmesine karar verildi. Bu çalışmalar, 1998 yılında tamamlandı, elde edilen sonuçlar, daha önceden elde edilen sonuçların doğruluğunu göstererek, projenin İstanbul’da çalışan ve yaşayan insanlara birçok avantaj sunacağını ve şehirdeki trafik sıkışıklığıyla ilgili hızla artan sorunları azaltacağını ortaya çıkardı.
1999 yılında Türkiye ve Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA) arasında bir finansman anlaşması imzalandı. Bu kredi anlaşması, projenin İstanbul Boğaz Geçişi bölümü için öngörülen finansmanın temelini oluşturdu.
İhaleler, uluslararası ve ulusal yüklenicilere ve/veya ortak girişimlere açık olarak gerçekleştirildi.
2002 yılında boğaz tüp geçişi ve yaklaşım tünelleri ile 4 istasyon inşaatını kapsayan sözleşme BC1 Demiryolu Boğaz Tüp Geçişi İnşaatı, Tüneller ve İstasyonlar işi ihale edildi, ihaleyi alan ortak girişim ile Mayıs 2004’te sözleşme imzalanarak Ağustos 2004’te işe başlanıldı. Bu sözleşme için 2006 yılında JICA ile ikinci bir kredi anlaşması imzalandı.
Ayrıca, projenin önemli bölümlerinin finansman anlaşmalarının düzenlenebilmesi amacıyla, Avrupa Yatırım Bankası (AYB) ile 2004 ve 2006 yıllarında Banliyö Demiryolu Sistemlerinin (CR1) finansmanı için 2006 yılında ise Demiryolu Araçları İmali (CR2) finansmanı için kredi anlaşmaları imzalandı. Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası (CEB) ile de 2008 yılında CR1 sözleşmesinin finansmanı için, 2010 yılında ise CR2 sözleşmesinin finansmanı için kredi anlaşmaları imzalandı.
Sözleşme CR1 Banliyö Hatlarının İyileştirilmesi ve Elektro-Mekanik Sistemler işi 2006’da ihale edildi (Ön yeterlilik ilahesi 2004) ihaleyi alan ortak girişim ile Mart 2007’de sözleşme imzalanarak Haziran 2007’de işe başlanıldı, Temmuz 2010’da fesih edildi. Fesih süreci ve yüklenicinin başvurusu üzerine başlayan ICC Tahkim süreci devam ediyor.
Söz konusu işin Sözleşme CR3 adı altında yeniden ihale süreci, Temmuz 2010’da Uluslararası İhale ilanının yayınlanması ile başlamış olup Ocak 2011’de teknik teklifler açılacak. Sözleşme CR2 Demiryolu Araçları Temini işi 2008 yılında ihale edildi (Ön yeterlilik ilahesi 2007) ihaleyi alan ortak girişim ile Kasım 2008’de sözleşme imzalanarak Aralık 2008’de işe başlanıldı.
