14. Gayrimenkul Zirvesinde konuşan Gyoder Başkanı Aziz Torun, sektörün sorunlarına değindi ve Gayrimenkul sektörünün önemini vurguladı. Aziz Torun konuşmasında:
“Gayrimenkul sektörü ekonominin gelişmesine, büyümesine paralel olarak hızla gelişiyor, büyüyor. Son 10 yılda siyasi ve ekonomil istikrar, tek haneli enflasyon, tek haneli faiz oranları, kredi imkanları, konut alımlı gayrimenkul proje finansmanını kolaylaştırmış, bu da sektöre büyüme ve ivme kazandırmıştır.
Türkiye büyüme ortalamasının üstünde gelişen ve büyüyen gayrimenkul sektörü lokomotif sektör konumuna gelmiştir. Gelişen, büyüyen Türkiye ekonomisinde gayrimenkul sektörü durağan ve rant kapısı bir sektör değildir. Üreten, istihdam sağlayan, vergi veren, dinamik, reel bir sektör olarak kabul edilmelidir.”
KONUŞMAYI İZLEMEK İÇİN RESME TIKLAYINIZ
Lokomotif sektör
“Geliştirici, inşa eden, mimarlık, danışmanlık, yönetim e benzeri hizmet birimleri ve 200’ü aişkın tedarikçi ve üreticisiyle, yan iş kollarıyla gayrimenkul sektörünün beslendiğini dikkate aldığımızda ne kadar önemli lokomotif ve reel bir sektör olduğu anlaşılacaktır.
Son 3. çeyrekte işsizlik oranlarının 9,2’den çift haneli rakamlara, 10,4’lere çıktığını dikkate alırsak, gayrimenkul sektörünün istihdamda ne kadar önemli bir yer tuttuğunu daha iyi anlamış olacağız.”
İnşaat sektörü değil, gayrimenkul sektörü
“Bir hususun altını çizmek istiyorum. Bulunduğumuz sektör inşaat sektörü olarak değil, gayrimenkul sektörü olarak anılmalıdır. Çünkü son zamanlarda gayrimenkul sektörüne ya da inşaat sektörüne gelen eleştirileri dikkate aldığımızda, konuyu bu anlamda değerlendirmek gerekir. Türkiye’nin büyüme hedeflerini dikkate aldığımızda gelecek 10 yıl içersinde ulaşılması gereken hedeflerde, gayrimenkulun her alanda yeri olduğunu unutmamalıyız. Turizmde, sağlık sektöründe, eğitimde, tüm alanlarda büyüme dediğimiz zaman muhakkak bunun içersinde bir gayrimenkulun, bir otel projesi, bir AVM projesi, bir hastane, fuar alanları, benzeri kongre merkezleri gibi, bütün bunlar büyümenin bir parçası olarak hayatımızın içinde olması gereken yatırımlar.
Bu anlamda 3. havalimanını da, belki boğaz köprüsünü de eğer menkul olarak kabul etmeyeceksek, ki değiller, bunları da birer gayrimenkul alt yatırımı olarak saymak mümkün.”
“Kazın ayağı öyle değil”
“Sayın Başbakan Yardımcımız Ali Babacan, bir süre önce, bir demecinde sanayi yatırımlarının azaldığından şikayetle, gayrimenkul yatırımına, aslında gayrimenkul değil de, inşaat sektörüne, sayın Başbakan Yardımcımızın ifadesi, sanayicilerin inşaat sektörüne yöneldiğini, bunun da önlenmesi gerektiğini, sanayinin 5-6 yılda kâr ettiğini ama gayrimenkul sektöründe lüks konutların, AVM’lerin satıldığını ifade ettiler.
Buradaki yanlış bir algıyı düzeltmek gerekiyor. Evet oldu. Sayın Başbakan Yardımcımıza, sanayi yatırımında olan sanayicilerimizin kendi işlerini bırakarak gayrimenkule yönelmelerinin elbetteki kabul edilemez olduğunu ve bunun doğru olmadığının altını çizmek gerekiyor. Ancak hani, “Komşunun tavuğu, komşuya kaz görünür!” hesabı biz de diyoruzki, bu kazın ayağı öyle değil. Yani inşaat sektöründe değil, gayrimenkul sektörü olarak biz tarif ediyoruz. Gayrimenkul sektörünün de bu kadar cazip, “1 koy, 5 al!” sektör olmadığının bilinmesi gerekiyor.”
“Kuş sevenler derneği bile itiraz edebiliyor”
“Bir inşaat projesine başladığımız zaman, bizim için en büyük mutluluk ruhsat almak. Ruhsat almayı bir anlamda işin en mutlu anı sayıyoruz. Ama iş orada bitmiyor. Bir süre sonra inşaata başlıyorsunuz, belli bir seviyeye geliyorsunuz, bakıyorsunuz ki, beklenmedik, “Ansızın gelebilirim” hesabı bir yürütmeyi durdurmayla karşılaşabiliyorsunuz. İşte o da sektörün ya da yatırımcının yıkıldığı an. Çünkü öyle bir noktadayız ki, her dernek, baro, odalar, yoldan geçen vatandaş, kuş sevenler derneği, herkes gerek imar planlarına, gerek ruhsatınıza itiraz edebiliyor.
Eskiden bu konuda bir şey vardı. Ancak hak kaybına uğrayanlar itiraz edebiliyordu. Şimdi artık herkes, her şeye itiraz edebiliyor. Bu da 100 milyonlarca dolarlık yatırım yapan bir yatırımcı için tahammül edilemez, sürdürülemez bir risk demektir. Ama maalesef gerçekte bunlar yaşanıyor. Ve bu itirazlarda; sonunda bakıyorsunuz bir karar. Burda da ne kullanılıyor? Hani çok ulvi bir gerekçe, kamu yararı dikkate alınarak imar planlarının ya da inşaat ruhsatının yürütmeyi durdurması gibi bir kararla karşılaşabiliyorsunuz. Ondan sonra Derdini artık Marko Paşa’ya anlat.
Çünkü öyle bir noktada sizi koruyan herhangi bir müeyyide yoktur. Onun için biz sektör olarak diyoruz ki, bunun bir müptezel hak olması gerekir ki, bizde bu yatırımları yaparken, ya da ruhsatı alınmış bir inşaatta bu gayrimenkuller satılırken, herkes bu güveni duysun ve aldığı maldan memnun olsun.”
“Sat-Yap mekanizması çok kâr getirdi”
“Birde sektörün çok kârlı olduğu algısı var. Evet, doğrudur, 2005-2012 yılları arasında, özellikle “Sat-Yap” mekanizmasının çok iyi işlediği dönemde kârlı dönemler yaşanmıştır. Ama bunun, bundan sonra da 10 yıllar boyu böyle devam edeceği konusunda kimsenin böyle bir garantisi ya da beklentisi olmaması gerekiyor. Çünkü ticaretin kurallarına göre de hiçbir şey sürekli devam etmiyor.
Dolayısıyla bu geçmişin cazibesine kapılarak gayrimenkul sektörüne girecek olan sanayici dostlarımıza bu uyarıda da bulunmak istiyorum.”
Son kambur Tüketici Yasası
“Bir de tabi son kamburuuz da “Tüketici Yasası” ve ilgili yönetmelik. 2 yıl önce göreve geldiğimiz zaman, özellikle ilk basın toplantımızda da bunun çok önemli bir konu olduğunu, tüketici haklarının korunması gerektiğini, Yap-Sat’la yani maketten proje alanların mağdur olmaması için bir düzenlemeye ihtiyaç olduğunu savunduk. O dönemde sayın Gümrük ve Ticaret Bakanımızla görüşmeler yaparak bunun bir inşaat bitirme sigortası kapsamında olması konusunda mutabık kaldık. Ve bununla ilgili yasa da çıktı. Ancak bu süreçte yasa çıkarken araya konan maddelerle ve son çıkan yönetmelikle konu, kantarın topuzu iyice kaçırılarak, gayrimenkul yatırımcıları için ciddi külfetler getirecek bir model haline geldi.
Biz o zaman bitirme sigortasının yanında belki, işte bugünkü düzenlemede olan teminat mektubu ya da istihkaklara göre ödeme modelleri olmasından yanayız. Ancak bunun, tüketici caydığında herhangi bir müeyyidesinin çok sınırlı olması, ilk 14 yıl içinde cayarsa herhangi bir müeyyidesi yok, kabul. Ancak 36 ay gibi bir sürede, teslim süresi içersinde tüketicinin istediği zaman projeden çekilmesi, cayma hakkının olması ve bunun sadece yüzde 2 gibi sembolik bir ceza müeyyidesinin olması da ciddi riskler taşıyor.”
“Kimse tehlikeden haberdar değil”
“Bugün sektörün iyi olduğu, iyi gittiği, herkesin kazandığı bir süreçteyiz. Kimse belki bu tehlikeden haberdar değil ama günün birinde beklenmedik sürprizlerin, sektördeki durağanlıkların olması halinde, bunların gayrimenkul sektörünü ciddi sıkıntılara sokacağının da altını çizmek gerekiyor.
Yine aynı şekilde “Tüketici Koruma Yasası” ile getirilen “Muhtarda Satış Vaadi” sözleşmesinin yapılması, bunun tapuya tescil edilmesi, kat irtifakının önceden kurulması, kat irtifakı olmadan satış yapılamaması ve teslimle tapunun aynı anda verilmesi gibi bir sürü sakıncaları saymak mümkün.
Sonuç olarak, gayrimenkul sektörüne yeni oyuncular sefa geldi, hoş geldi. Buyursunlar ama bu riskleri dikkate almak gerekiyor. Ama daha önemlisi pastayı büyütmek gerekiyor. Eğer pastayı büyütürsek, gayrimenkul sektöründeki çeşitliliği sağlarsak, sadece konutu, “Sat-Yap”tan ibaret bir sektör olarak gayrimenkul sektörünü görmezsek, gelecekte hepimize yetecek pasta dilimleri mümkün. Yeterki pastayı büyütmenin yollarını bulalım.”
Veda konuşması gibi
GYODER Başkanı Aziz Torun, konuşmasının sonunda görevinin sonuna geldiğini ama sektöre hizmet vermeye devam edeceğini söyledi:
“Ben bu göreve gelirken, arkadaşlarımıza 2 yıllık taahhütte bulunmuştum. Çünkü başkanlığın bir meslek haline gelmesini istemiyorum, hizmet yeri olmasını düşünüyorum. O anlamda da inşallah önümüzdeki genel kurulda bayrağı yeni gelecek olan bir arkadaşımıza devrederek, sektöre yine hizmet etmeye devam edeceğiz.”
