Demet Sabancı Çetindoğan: İstanbul’a göçü durdurmalıyız

Çetindoğan, göç için şu formülü önerdi: “Her şehir özelliklerine göre markalaşmalı. Böylece istihdam da artar. Kimse göçmek istemez”

Demet Sabancı Çetindoğan, rahmetli dedesi Hacı Ömer Sabancı’nın prensiplerine sıkı sıkıya bağlı. Bu topraklarda yaşayanlara her alanda hizmet etmeyi, hayatlarını zenginleştirmeyi seviyor. İşlerinin yanında kültüre, sanata, eğitime büyük önem veren Çetindoğan, Türkiye’nin tarihi zenginliklerini uluslararası arenada “marka” haline getirmek için gönüllü arkadaşlarıyla önemli çalışmalar da yapıyor. Aslında o, tekstilin içinde büyüdü. Bu nedenle tekstil ve hazır giyime her zaman özel ilgi duydu.

Ünlü markaları getirdi

Gençliğinde Londra’da eğitimini tamamlayıp döndüğünde ilk durağı Teksa oldu. Daha sonra Sabancı Grubu’nun ilk sanayi yatırımı Bossa’ya geçti. Kendi özel girişimcilik kariyeri ise 1999’da eşi Cengiz Çetindoğan ile birlikte kurduğu perakende tekstil firması Demsa ile başladı. Demsa, zaman içinde birçok uluslararası ünlü markayı Türk tüketicisi ile buluşturdu. Kendi markası “Brandroom” u ortaya çıkardı. Farklı alanlara da yöneldi. Tarihi Pera Palas Oteli’ni satın almasının ardından yine İstanbullular’ın birçok anılar yaşadığı Maçka Oteli’ni yıkıp yeniden yaptırdı. Ünlü zincir “St. Regis”’in işletmeciliğinde olan bu otel, lüks segmentin izlerini İstanbul’a getirdi. Bu söyleşide Çetindoğan’la işleri yanında onun ilgi alanları çizgisinde İstanbul bazında şehirciliği, tarihi ve kültürel değerler anlamında hangi çalışmaları yaptığını ve yeni kuracağı müzeyi konuştuk.

Göç için fotoğrafa büyük bakalım

Demet Hanım, söze İstanbul’dan başlayalım. Sizce, İstanbul’u estetik bir bakışla çevresel ve sanatsal açıdan değerlendirecek olsak, nasıl bir şehir haline gelmeli?

Birçok şey ve etken var İstanbul’da. Birincisi İstanbul’a göçü durdurmamız lazım. Sadece İstanbul’a değil bütün büyük şehirlere yoğun göç var. Adana’ya gidiyorum, Adanalı diye birisini bulmak artık çok zorlaştı. Çünkü, civar şehirlerden çok göç aldı. İstanbul ise göçü en katmerli yaşayan bir şehir. İstanbul’da öncelikle bu göçü durdurmak lazım.

Göç konusunda herhangi bir çalışma yapıldığını bilmiyorum. Sizce nasıl bir yöntemle göç durdurulabilir?

ABD’de böyle çalışmalar var. Vergiler konuluyor. Sadece vergi yoluyla da değil başka açılardan da bakmak lazım. İnsanların göç ettikleri yerlerde istihdamı artırmak, eğitim birimlerinin açık olması da gerekiyor. İş bulma dışında İstanbul’a üniversite okumak için de geliniyor. Gelenler, sonra geri dönmüyor. Fotoğrafa büyük bakmak gerekiyor.

Çözüm marka şehirlerle gelir

Acaba her bölgemizde bir “metropol” yani İstanbul gibi bir şehir mi kurulmalı?

Metropol kelimesi ne kadar uygun oluyor bilmiyorum ama her şehrimizi İtalya örneğinde olduğu gibi “kendisine has” şekilde markalaştırmak lazım. Mesela nasıl ki mermer Afyon’la bütünleşiyorsa, her şehrimizde ona benzer işlevsel konulara bakmak lazım. Turizm ve golf otelleri denilince Antalya akla geliyor. Sağlık denilince termallerin kuvvetli olduğu bölge veya şehirler olması lazım. Her şehrimizi mümkünse bir “marka şehir” haline getirebilsek herhangi bir konuda marka olsa zaten o bölge için istihdam da artacaktır. Böylece insanlar, İstanbul’a ve diğer büyük şehirlere gitme ihtiyacı duymayacaktır.

Komiteler kurulabilir

Nasıl bir organizasyon modeli öneriyorsunuz?

Gerçekten biz şehircilikte büyük fotoğrafa tam bakmadığımız sürece hepimiz bir tarafından tuttuğumuz sürece istenilenler olmuyor. Belki geçici bir süre oluyor hemen arkasından başka gerçekler ortaya çıkıyor. Elbirliğiyle sanayicisiyle üniversiteleriyle, devletiyle ve STK’larla çalışmak lazım. Belki her şehirde bunların olacağı “komiteler” de kurulabilir. Yeni planlar yapılması o planların üzerine yoğunlaşılması lazım.

Sektörel dengeler çok önemli

Siz, Sabancı Holding’de sanayinin içinde büyüdünüz. Gelecek açısından sanayi mi, ticaret mi daha önemli?

Sanayi açısından köklü geçmişi olan bir ülkeyiz. İstihdam açısından da sanayi sektörü binlerce insan çalıştırıyor. Bence her sektörün bir arada dengede olması lazım. Ekonominin sağlıklı olabilmesi için üretim ve çeşitlilik lazım. Doğal olarak hizmet sektörü son yıllarda ne kadar ağır basıyor gibi görünse de aslında bunların bir denge içinde olması gerekiyor.

Şu anda o denge var mı? Sürekli AVM’ler açılıyor, sanki perakende sektörü giderek öne geçiyor, ne dersiniz?

Belki, AVM’lerin kendi içlerinde markalaşmaları önemli ama daha önemlisi lokasyon meselesi. Mesela, bir ana caddemizde 4-5 AVM peş peşe yapılmış. Bunun şehre ne artısı var? Her şeyi, artı ve eksilerini ölçerek gitmek lazım. Bulunduğu bölgedeki trafiği karıştırıyor, güvenliği karıştırıyor. İstihdam ortaya çıkarmak, iş imkanı oluşturmak iyi de biraz da dağılımın düzenli olması gerekiyor. Yani, şehircilik anlamında da uygun olup olmadığını bakmak gerekiyor diye düşünüyorum.

İki otelle devam edeceğiz

Ta­ri­hi Pe­ra Pa­las Ote­li­’ni al­dı­nız. Es­ki Maç­ka ote­li­nin ye­ri­ne de ye­ni bir otel yap­tı­nız. Baş­ka otel işi­ne gi­re­cek mi­si­niz?

Ha­yır. İki otel­le de­vam ede­ce­ğiz. Za­man­la iliş­ki­li pro­je­ler ola­cak. Şim­di St. Re­gis bit­ti. Önü­müz­de­ki se­ne Ga­le­ri La­fa­yet­te­’yi re­ali­ze et­miş ola­ca­ğız Ema­ar Gru­bu için­de As­ya Böl­ge­si­’n­de. Eğer Ema­ar’­ın ken­di için­de bir ge­cik­me ol­maz­sa biz ha­zır­lı­ğı­mı­zı ona
gö­re ya­pı­yo­ruz.

Kök hücre bankacılığında lider oluyoruz

Kök hüc­re ban­ka­sı kur­du­nuz. Ye­ni ça­lış­ma­lar var mı?

Es­te­tik üze­ri­ne ça­lış­ma­ya baş­la­dık. Di­rekt müş­te­riy­le de­ğil es­te­tik dok­tor­la­rıy­la ça­lı­şı­yo­ruz. Ham­mad­de­yi ge­ti­ri­yor­lar, bü­yü­tü­yo­ruz, ço­ğal­tı­yo­ruz tek­rar dok­to­ra ve­ri­yo­ruz. Has­ta­sı­na uy­gu­lu­yor.

Hastane işi ne oldu? 

İle­ri­de dü­şü­nü­yo­ruz.  Kök hüc­re ban­ka­cı­lı­ğında li­der ko­nu­ma ge­li­yoruz.

Bizde eşitlik her zaman var

Eşinizle birlikte çalışıyorsunuz. Kadın ve erkek eşit bir aile düzeniniz var değil mi?

Benim çocukluğum da eşitlikçi bir ailede geçti. Hem kendi çekirdek ailemde hem de Sabancı Ailesi’nde hiçbir zaman bir ayrım yoktu. Bilakis çoğu zaman biz kadınlar lehine pozitif ayrımcılık oldu. Büyük dedem Ömer Sabancı babaannem Sadıka Sabancı’ya karşı hep özel ve eşit davranırdı.

Tüketimde kadın ve erkek eşitse ayrım olmaz

Bi­li­yor­su­nuz “He­ForS­he­” slo­ga­nıy­la er­kek­le­rin de ka­dın ha­re­ket­le­ri­ne ka­tıl­ma­sı yo­lun­da adım­lar var. Er­kek­ler ol­ma­dan ka­dın­lar faz­la bir şey ya­pa­ma­ya­cak mı?

Ba­kın, bu ko­nu­da fik­rim çok net. Ma­dem hem er­kek hem ka­dın ola­rak her şe­yi bir­lik­te tü­ke­ti­yo­ruz. Ne­den ay­rım­cı­lık dü­şü­nü­lü­yor an­la­ya­mı­yo­rum.

Göbekli Tepe Dünya listesine girmeli

Ge­çen yıl Or­tak Ne­sil­ler En­teg­ras­yo­nu(ONE) Der­ne­ği­’ni kur­muş­tu­nuz ba­zı ar­ka­daş­la­rı­nız­la. Şu an­da han­gi ça­lış­ma­la­rı ya­pı­yor­su­nuz?

ONE Der­ne­ği bir ya­şı­nı dol­dur­du. Bu der­ne­ğe üye ar­ka­daş­lar­la ama­cı­mız Tür­ki­ye­’nin kül­tü­rel mi­ra­sı­na, ta­ri­hi ve do­ğal zen­gin­lik­le­ri­ne sa­hip çı­ka­rak ulus­la­ra­ra­sı plat­form­la­ra bir mar­ka ola­rak ta­şı­mak­tı. İlk pro­je­miz­de­ki ama­cı­mız Şan­lıur­fa­’da­ki Gö­bek­li Te­pe­’nin UNES­CO­’nun “Dün­ya Mi­ra­sı­” lis­te­si­ne gir­me­siy­di. Bu işe gi­ri­şir­ken, “Bir aya­ğı­mız bu top­rak­la­ra ba­sar­ken, di­ğer aya­ğı­mız dün­ya­nın fark­lı böl­ge­le­rin­den ge­çen ge­niş da­ire­ler çi­ze­ce­k” de­miş­tik. Yap­tı­ğı­mız ça­lış­ma­lar­la da düşüncemizi bir se­ne için­de ger­çek­leş­tir­me­ye baş­la­dık. Bu yol­da ge­rek ulu­sal ve ge­rek­se ulus­la­ra­ra­sı bü­yük des­tek­ler gör­dük.

Yeni trend ‘ulaşılabilir’ lüks

İşlerinizi giderek büyütüyorsunuz. Şu anda kaç alanda faaliyetleriniz bulunuyor?

Perakende var mesela. Bizim Harvey Nichols gibi çok katma değerli markalar yanında makyaj markaları da ayakkabı markası da kapsama alanımızda. Hepsini bir araya koyarsak 300’e yakın marka ediyor.

Bu markalar daha çok lüks segmente hitap ediyor değil mi?

Bunlarda daha önce belki lüks marka algısı vardı. Dünyada bir trend oluştu ve “Ulaşılabilir Lüks” marka adını aldı. Ulaşılabilir lüks derken o markanın alt çizgisi (line) daha uygun fiyata daha hızlı tüketime yönelik yani ekonomiyi canlandırmak için böyle bir kategori oluşturdular. Bazen ekonomik şartlar da bunu gerektiriyor. Bu anlamda da çok ciddi markalarımız var.

Bugün