Türk girişimciler, yatırımcılar, bu yılın ilk dört ayında, yurtdışında 1.2 milyar dolarlık doğrudan yatırım gerçekleştirdi. Aynı hızda devam etmesi halinde, bu yılın dış yatırımlarda 3-4 milyar dolar arasında bir seviyede kapanacak. Toplam yatırımın yüzde 28'i “gayrimenkul faaliyetleri” ne gitti. ABD, en çok yatırım çeken ülke olarak dikkat çekti. 2016 sonu itibariyle Türk yatırımcıların dış yatırımlarının sayısı 2 bin 671'e ulaştı. Bu yatırımlarda 253 bini yabancı toplam 270 bin kişi istihdam ediliyor. Bu işlerden sağlanan ciro ise 75 milyar doları aştı.
Ekonomi Bakanlığı'nın verilerine göre, 1984-2004 yılları arasında, Türkiye'nin yurtdışındaki toplam doğrudan yabancı yatırım tutarı 4.4 milyar dolardı. 2005 yılından 1.1 milyar dolar ile ivme kazanan yatırımlar, izleyen yıllarda 1.5 milyar doların altına hiç düşmeden devam etti. 2005-2017 arasında toplamda 36.2 milyar dolara ulaştı. Bu rakamın 1.2 milyar dolarlık kısmı, bu yılın ilk dört ayında gerçekleşti. Ocak-Nisan döneminde gerçekleşen dış yatırım tutarı, bir önceki yılın aynı dönemine göre %10.9 artış olduğunu gösteriyor.
ABD'ye büyük yatırım
Merkez Bankası'nın ödemeler dengesi rakamlarına göre yurtiçi yerleşiklerin yurtdışı yatırımlarının ülke ve sektör dağılımı da ilginç veriler içeriyor. 1 milyar 184 milyon dolarlık dış yatırımın 361 milyon dolarlık kısmı Hollanda'ya yapılmış. Hollanda uzun yıllardır vergisel avantajlar nedeniyle Türk yatırımcının ilgisini çekmeye devam ediyor. Ancak bu ülke hanesinde gözüken yatırımların bir kısmı, başka ülkelere aktarılan sermayelerden oluşuyor. Bu nedenle Hollanda değerlendirme dışı tutulduğunda, bu yıl Türk yatırımcıların en çok ilgisini çeken ülke ABD olmuş gözüküyor.
İlk dört ayın toplam yatırımının 327 milyon dolarlık kısmı (yüzde 27.2'si) ABD'ye yapılmış. ABD, 2016 yılının toplamında Türkiye 630 milyon dolar yatırım çekmişti. Son dönemde özellikle çimento, hazır beton ve inşaat malzemeleri sektöründe ABD'ye yatırımlar dikkat çekiyordu. Bu ülkenin Meksika sınırına yapılması planlanan 900 kilometrelik beton duvar, bu sektörlerin ilgisini uyandırmıştı.
ABD'den sonra Türkiye'den en çok yatırım çeken ülke 105 milyon dolarla İngiltere, 97 milyon dolarla Almanya olarak sıralanıyor.
Madencilik sektörüne 267 milyon dolar yatırım
Türk şirketlerinin dış yatırımlarının sektörel dağılımı dikkat çekici veriler içeriyor. Merkez Bankası'nın ödemeler dengesi istatistiklerindeki sektörel dağılıma göre gayrimenkul faaliyetleri toplam dış yatırımdan 334 milyon dolarla yüzde 28 pay almış görünüyor. Gayrimenkul faaliyetlerine yatırımlardaki bu artışta dış ticaret amaçlı merkez kuruluşlarının etkisi olduğu tahmin ediliyor.
Şirketlerin kayıtlara giren yatırımlarını, bina alımlarını yansıtan bu veri Türk vatandaşlarının son dönemde dikkat çekici boyutlara çıkan dışarıda konut alımları ile ilgili verileri içermiyor.
Doğrudan yatırımlarda en büyük ikinci pay 267 milyon dolarla madencilik sektöründe yapıldı. Üçüncü sırada 102 milyon dolarla finans ve sigorta faaliyetleri var. İmalat sanayi yatırımları 135 milyon dolarlık pay almış.
Bu grupta en büyük yatırımı da 53 milyon dolarla “diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı” almış gözüküyor. Ulaştırma depolama yatırımları 94, konaklama ve yiyecek hizmetleri de 85 milyon dolarlık pay almış.
Sektöre göre bölge tercihi değişiyor
DEİK'in dış yatırımlar raporuna göre, Amerika Türk şirketlerinden en çok lojistik, gıda ve perakende; Avrupa kıtası en çok üretim, turizm ve inşaat; Afrika kıtası üretim, enerji ve maden; Avrasya en çok inşaat altyapı, tekstil; Ortadoğu en çok lojistik, perakende ve finans; Asya Pasifik bölgesi ise en çok ev aletleri, ilaç ve madencilik yatırımları çekiyor.
Dışarıda 75 milyar dolar ciro yapıyorlar
Ekonomi Bakanlığı, dış yatırımlarda daha net sonuçlara ulaşmak için anket (Yurtdışı Yatırım Anketi) çalışması başlattı. Anket sonuçlarına göre bin 602 yatırımcının verileri sisteme girildi. Buradan sağlanan veriler TCMB'nin “Uluslararası Yatırım Pozisyonu” tablolarına yansıtılıyor. Türkiye'de yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin yurtdışındaki yatırımlarının 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle stok değerini tespit amacıyla yapılan gerçekleştirilen anketin sonuçları TCMB tarafından 16/06/2017 tarihi itibariyle açıklanan Uluslararası Yatırım Pozisyonu verileriyle eşzamanlı olarak açıklandı.
Ekonomi Bakanlığı'nın verilerine göre Türk yatırımcılar, yüzde 10'dan fazla pay sahibi olunan bin 948, yüzde 10'dan daha düşük payla da 437 yatırım yaptı. Toplam yatırım sayısı 2 bin 671. Bu yatırımlara sermaye ve borç olarak 50.7 milyar dolar konuldu. Şirketlerin bu yatırımlardan sağladığı ciro 75.4 milyar doları buldu. Bu dış şirketlerin Türkiye'ye ihracatı 4.5 milyar dolar, ithalatları ise 7.6 milyar dolar.
Müteahhitler 40 firma ile dünya ikincisi
Uluslararası inşaat sektörü dergisi Engineering News Record'un (ENR) müteahhitlerin bir önceki yılda ülkeleri dışındaki faaliyetlerinden elde ettikleri gelirlere göre sıraladığı “Dünyanın En Büyük 250 Uluslararası Müteahhidi” listesi açıklandı. 2014 yılında 42 olan Türk müteahhitlik firması sayısı 2015 yılında 40'a düştü. 65 firma ile listede Çin birinci iken, Türkiye ikinci sıradaki yerini korudu. Uluslararası müteahhitlik pazarı son 2 yılda gerileme gösterse de Türk müteahhitlik firmalarının yurtdışındaki performansı arttı. ENR listesindeki Türk firmalarının toplam pazar payı 2013 yılında yüzde 3.8 iken, 2014 yılında yüzde 4.3, 2015 yılında ise yüzde 4.6 oldu.
