Uzmanlar dünyadaki resesyon tehlikesinin Türkiye’nin ekonomisi ve ihracatını da olumsuz etkilediği görüşünde. Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi, Eski Ekonomi Bakanı Prof. Dr. Işın Çelebi, enerjideki girdilerin ve gıda arz güvenliğinin ekonomiyi çok boyutlu etkilediğini dile getirdi. “Bu süreci çok iyi yönetmek lazım. Enerji ve doğalgaz anlamında önümüzdeki kış çok zor geçecek” uyarısında bulundu.
Prof. Dr. Işın Çelebi, Ukrayna- Rusya savaşının etkilerinin ciddi biçimde dünyayı etkilemeye devam ettiğine değindi. Prof. Dr. Işın Çelebi’ye göre gıda arz güvenliğinin yanı sıra enerji arz güvenliği problemi de söz konusu. Dünya doğalgaz eksikliğinden ciddi bir resesyona sürükleniyor. Çok temel olan noktalardan birinin doğalgaz fiyatlarının inanılmaz biçimde 1200 dolar ve 1600 dolar arasında dalgalandığına işaret eden Prof. Dr. Işın Çelebi, Türkiye ve dünyanın doğalgaz kıtlığı ile karşı karşıya olduğuna dikkat çekti. Bunun aslında hem enerji krizine hem resesyona yol açacak çok önemli bir gelişme olduğunun altını çizdi. Doğalgazın enerji arz güvenliği içindeki yerinin çok hayati hale geldiğini, Botaş’ın kışa hazırlık için yavaş yavaş doğalgaz depolama konusunda adımlar attığını belirtti. Botaş’ın kredi kullanarak, 10 kargo LNG alıp depolamaya çalıştığını söyleyen Prof. Dr. Işın Çelebi, ancak bunun yeterli olmayacağı görüşünü dile getirdi.
“Doğalgaz santrallerinin çalışması ve ısınma önemli”
Prof. Dr. Işın Çelebi, LNG politikasının hem dünyada hem Türkiye’de çok özel yönetilmesi gerektiğini vurguladı. Bugün en önemli iki kritik noktanın kış aylarında enerji üretiminde kullanılan doğalgaz santrallerini çalıştırabilmek ve evlere ısınma için doğalgaz verebilmek olduğunu ifade etti. Petrol ve doğalgaz krizinin birleşmesi nedeniyle Avrupa ve Türkiye’deki en ciddi sorunun enerji olduğunu belirten Prof. Dr. Işın Çelebi, “Almanya kömüre dönerek enerji üretimi meselesini tartışılıyor. Hatta nükleer santraller yavaş yavaş tekrar gündeme geliyor. Türkiye’nin de nükleer santral konusunu daha somut ve pozitif ele alması gerekiyor. Akkuyu Nükleer Santralinin bir an önce tamamlanması ve elektrik üretimine katkı sağlaması gerekiyor” açıklamalarını yaptı.
“Enerji fiyatlarında yüksek seviye, enflasyonla mücadeleyi de zorlaştırıyor”
Prof. Dr. Işın Çelebi, kış aylarında dünyanın genel yapısını çok parlak görmediğini dile getirdi. “Uzun vadede enerji fiyatlarındaki yüksek seviyelerin devam edeceği için enflasyonla mücadele de zor olacak” görüşünü dile getirdi. Prof. Dr. Işın Çelebi’ye göre, Türkiye ihracatının ithalatı karşılama oranı yüzde 70’in altına düşmüş durumda. Oysa bu rakamın, Türkiye ekonomisinin başarılı ve güçlü olabilmesi için yüzde 90’ın üstüne çıkması lazım. İhracatın azalmasının Türk ekonomisinin güçlenmesine engel olduğunu dile getiren Prof. Dr. Işın Çelebi, Türkiye’de döviz gelirlerini arttırarak, yeni bir faiz politikasının belirlenmesine ihtiyaç olduğunu söyledi.
Prof. Dr. Işın Çelebi, Türkiye’nin bu cari işlemler açığını yönetmesi gerekiyor. Döviz arzının arttırması gerekiyor. Mutlaka hem ihracat hem turizm gelirlerinin artması ve yabancı sermaye girişinin sürekli hale getirilmesini sağlayacak bir ortamı oluşturmak gerekiyor” değerlendirmesini yaptı.
“Faiz, 14’ün çok üstünde”
Enflasyonla mücadelede döviz kuruna olan talebin ve döviz girdilerinin çok etkili olduğunu söyleyen Prof. Dr. Işın Çelebi, “Açıklanan enflasyon yüzde 78, faiz 14. Reel faizler 14’ün çok üstünde. Özel bankalarda ve ticari bankalarda zaman zaman 40’a kadar çıkıyor. Reel faizin çok negatif olması, ekonominin bütün dengelerini alt üst ediyor” açıklamalarda bulundu.
“Ekonomi de şeffaflık önemli, rakamların gerçeği yansıtması lazım”
Ekonomide şeffaflığın önemine de değinen Prof. Dr. Işın Çelebi, açıklanan rakamları gerçekçi bulmadığını, gerçeğin insanların hayatın ve pazarın içinde yaşadıkları olduğunu ifade etti. Prof. Dr. Işın Çelebi, gelir dağılımının çok bozulduğunu, ücretliler ve emekli kesimin büyük geçim sıkıntısı çektiklerini belirtti. Beklentileri pozitife çevirmek için herkesin gerçeği bilmesi gerektiğini ifade eden Prof. Dr. Çelebi, “Rakamları eğip bükerek sonuç alamazsınız.” diye konuştu. Prof. Dr. Işın Çelebi, güven ortamının oluşması için iyi bir planlama ile gelir gider dengesinin iyi kurulması gerektiğini de dile getirerek, açıklamalarını şu şekilde sürdürdü. “Ekim ve Haziran’da olmak üzere 2 bütçe yapıldı. Oysa yapılan ilk bütçenin 1 yıl sürdürülmesi gerekir. Mutlaka ve mutlaka Eximbank kaynakları geliştirilmeli. Türkiye 2022’de 182 milyar dolar dış borç geri ödemesi yapacak. Bunların iyi organize edilmesi lazım ki bu dış borç geri ödemesi sırasında, Türkiye bir soru işaretiyle karşılaşmasın ve döviz krizine girmesin.”
