Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 10 Temmuz cuma günü açıkladığı verilere göre, işsizlik oranı nisan ayında %12,8 olurken genç nüfusta işsizlik oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,2 puanlık artışla %24,4’e yükseldi. İstihdam oranı %41,1, İşgücüne katılma oranı %47,2 olarak gerçekleşti. Reel efektif döviz kuru endeksi, haziranda TÜFE bazında 0,67 puan artarak 69,32’ye çıktı. Türk lirasının değeri, haziranda 2019’un aynı ayına göre TÜFE bazında 3,01 puan, Yİ-ÜFE bazında ise 3,73 puan azaldı. ABD’de işsizlik maaşına başvuranların sayısı 4 Temmuz’da sona eren haftada 1,31 milyona gerileyerek beklenenden fazla düştü. İki haftadır sakin bir seyir izleyen Dolar/TL, hafta içinde 6,84-6,87, Euro/TL 7,70-7,81 bandında seyretti. Euro/Dolar paritesi küresel bazda zayıf ekonomik veri akışı, dolar endeksinde yaşanan kısmi gerilemeler nedeniyle yukarı yönlü hareketler sergileyerek 1,12-1,14 bandında seyretti. Dolar endeksi ise hafta içinde dar bantta dalgalı bir seyir izledi. Salgın sonrası dönemde ilk defa 120 bin puanı aşan BİST100 Endeksi, haftanın 4. ve 5. gününde gelen kâr satışlarıyla 112.829 seviyesine kadar gevşedi. Endeks, haftayı %0,81 kayıpla 114.809 puandan tamamladı. AB’nin Euro Bölgesi için büyüme tahminini aşağı yönlü revize etmesi, Avrupa sanayisinin lokomotifi olan Almanya’nın ekonomik verilerinin zayıf gelmesi, DSÖ’nün virüsün yayılma hızındaki açıklamaları, ABD 10 yıllık tahvil getirilerinin tatmin edici düzeyde olmaması ve salgın dolayısıyla bütün dünyada genişleyici adımlarla artan likiditenin etkisiyle ons altın 1.800 doları aşarak son 9 yılın zirvesini gördü. Altının gramı da ons altındaki yükselişten beslenerek 400 TL’nin üzerine çıkarak rekor tazeledi. Yurt dışı yerleşik yatırımcılar 26 Haziran-3 Temmuz haftasında reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 94,5 milyon dolar hisse senedi satarken 21,4 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) aldı. Yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı aynı dönemde 808 milyon dolar artarak 122.468 milyon dolara yükselirken tüzel kişilerin döviz mevduatı 1.777 milyon dolar azalarak 78.778 milyon dolara geriledi. Merkez’in toplam rezervleri, geçen hafta bir önceki haftaya kıyasla 266 milyon dolar artışla 90 milyar 504 milyon dolara çıktı.
Haftaya pozitif başlayan ve seans boyunca da pozitif seyir izleyen BİST100 Endeksi, %2,36 primle seansı 118.485 puandan tamamladı. Türkiye 2 yıllık tahvil faizi %9,79, 10 yıllık tahvil faizi %12,24, ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,669’dan haftaya açılış yaptı. Dolar/TL 6,86, Euro/TL 7,72 seviyelerinden haftaya başladı. Türkiye’nin dolar bazlı 5 yıl vadeli CDS oranı haftaya 467,58 seviyesinden başlangıç yaptı.
Pazartesi günü açıklanan Reel efektif döviz kuru endeksi, haziranda TÜFE bazında 0,67 puan artarak 69,32’ye çıktı. Yİ-ÜFE bazında reel efektif Döviz kuru endeksi de aynı dönemde 0,36 puan artarak 77,43’ten 77,79’a çıktı. Türk lirasının değeri, haziranda 2019’un aynı ayına göre TÜFE bazında 3,01 puan, Yİ-ÜFE bazında ise 3,73 puan azaldı.
ABD’de ISM hizmet endeksi haziranda 57,1’e yükselerek son 4 ayın en yüksek seviyesini aldı. Almanya fabrika siparişleri verisi mayıs ayında beklentilerin altında %10,4 yükseldi. (Beklenti: %15) Mayıs ayında, ülkedeki kısıtlamaların gevşetilmesine rağmen veri, beklentilerin altında kaldı.
Salı günü Merkez Bankası, TL cinsinden tesis edilen zorunlu karşılıklara uygulanacak faiz/nema oranını, 10 Temmuz’dan itibaren geçerli olmak üzere %6’dan %5’e düşürecek.
Mayıs ayında da 9,7 milyar TL’lik açık veren hazine nakit dengesi, haziran ayında 26,8 milyar TL açık verdi. Geçen ay Hazinenin nakit gelirleri 61 milyar 444 milyon lira, nakit giderleri 89 milyar 452 milyon lira oldu. Faiz dışı giderler 83 milyar 228 milyon lira, faiz ödemeleri ise 6 milyar 224 milyon lira olarak gerçekleşti. Faiz dışı denge ise 21 milyar 784 milyon lira açık verdi.
Avrupa Birliği, Euro Bölgesi için 2020 yılına ilişkin resmi küçülme tahminini %7,7’den %8,7’ye düşürdü. Almanya’da sanayi üretimi mayısta aylık %7,8 arttı, yıllık %19,3 azaldı. Her iki veri de beklenenden düşük geldi.
Çarşamba günü ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA), bu yıla ilişkin petrol fiyatı tahminini yukarı yönlü revize etti. Brent tipi ham petrolün varil fiyatını 3. çeyrekte 40 dolar, son çeyrekte 43 dolar ve yılın tamamında 40,5 dolar olması beklenirken, bu rakamın gelecek yıl 49,7 dolara yükseleceği öngörülüyor.
TCMB tarafından her hafta Perşembe günü açıklanan yurt dışı yerleşik yatırımcı menkul kıymet istatistiklerine göre 26 Haziran-3 Temmuz haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 94,5 milyon dolar hisse senedi satarken 21,4 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) aldı. BİST100 Endeksi 26 Haziran-3 Temmuz tarihleri arasında %0,94 değer kazanmış olup 2 yıllık gösterge tahvil faizi ise 44 baz puan artmıştır.
Yine TCMB tarafından haftalık olarak yayınlanan verilere göre 3 Temmuz ile biten haftada yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 808 milyon dolar artarak 122.468 milyon dolara yükselirken tüzel kişilerin döviz mevduatı 1.777 milyon dolar azalarak 78.778 milyon dolara geriledi. Böylece yurt içi yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin toplam döviz mevduatı 969 milyon dolar azalarak 201.246 milyon dolara geriledi. 26 Haziran kapanışında 6,8434 olan TCMB dolar alış kuru 3 Temmuz tarihinde 6,8428 seviyesine geriledi. Böylelikle yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatının TL karşılığı 6,8 milyar TL azalarak 1.377,1 milyar TL oldu.
Merkez Bankası’nın brüt döviz rezervleri, 73 milyon dolar azalışla 51 milyar 344 milyon dolara inerken altın rezervleri, 339 milyon dolar artışla 38 milyar 821 milyon dolardan 39 milyar 160 milyon dolara çıktı. Böylece Merkez’in toplam rezervleri, geçen hafta bir önceki haftaya kıyasla 266 milyon dolar artışla 90 milyar 504 milyon dolara çıktı. Yine Merkez Bankası verilerine göre, bir önceki hafta 29 milyar 84 milyon dolar olan net uluslararası rezervler 3 Temmuz ile sona eren haftada 30 milyar 170 milyon dolara yükseldi.
BIST pay endekslerinden sıfır atılması ve VİOP endeks vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde yapılacak değişiklikler kapsamında 10 Temmuz 2020 Cuma günü 10.57.3.8 Pre-prod test ortamında endeksten sıfır atılma işlemleri başlatılacak.
ABD’de işsizlik maaşına başvuranların sayısı 4 Temmuz’da sona eren haftada 1,31 milyona gerileyerek beklenenden fazla düştü. ABD’nin ticari ham petrol stokları geçen hafta bir önceki haftaya göre 5,7 milyon varil arttı.
Bugün TÜİK tarafından açıklana işsizlik verilerine göre, işsizlik oranı nisan ayında %12,8 olurken genç nüfusta işsizlik oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,2 puanlık artışla %24,4’e yükseldi. İstihdam oranı %41,1, İşgücüne katılma oranı %47,2 olarak gerçekleşti.
ABD’de ÜFE, haziran ayında beklentilerin aksine aylık bazda %0,2, yıllık bazda %0,8 düşüş gerçekleşti.
Haftanın son işlem gününe negatif başlayan ve 112.829 seviyesine kadar gerileyen BİST100 Endeksi, %0,85 düşüşle 114.809 puandan günü tamamladı. Türkiye’nin 2 yıllık gösterge tahvil faizi %10,31, 10 yıllık tahvil faizi %12,75 ve ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,604 seviyesinden işlem görüyor. Dolar endeksi 96,52 seviyesine gevşerken Euro/Dolar paritesi 1,13 sınırının üzerinde bulunuyor. Altının onsu 1.801,3 dolardan, gramı ise 397,7 liradan alıcı buluyor.
Uzun Vadede Neler Bekleniyor?
9,32x olan BİST100 cari F/K çarpanı 9,4x olan 5 yıllık ortalamasına yakın. Türkiye özelinde 2018 ve 2019 yılında artan piyasa volatilitesinin azalmasıyla Borsa İstanbul yılın ilk 2 ayında önemli bir ralli yaparak rekor tazelemesine rağmen mart ayında koronavirüs ve petrol fiyatlarındaki hareketler nedeniyle uluslararası endekslere paralel şekilde 2017 yılından beri en düşük seviyelerini gördü. Bu seviyeden toparlanan endeks genişleyici para politikaları ve hükûmet teşviklerinin de desteğiyle 120.000 sınırına tekrar dayandı.
2019’da tamamı ikinci yarıda olmak üzere toplam 1.200 baz puan indirime giderek politika faizini %12,00 seviyesine indiren TCMB, 16 Ocak’ta yapılan 2020 yılının ilk toplantısında 75 ve 19 Şubat’taki toplantısında ise 50 baz puanlık indirime gitti. Korona virüs salgını nedeniyle 17 Mart’ta, planlı toplantısından 2 gün önce, olağanüstü toplanarak 100 baz puan indirime giden TCMB, 22 Nisan toplantısında 100 baz puan ve 21 Mayıs toplantısında 50 baz puan daha indirim yaparak haftalık repo faizini %8,25’e çekti. 25 Haziran toplantısında ise değişiklik yapmayarak haftalık repo faizini mevcut seviyesinde bıraktı.
Mayıs ayında %1,36 artan TÜFE’nin TCMB beklenti anketine göre; Haziran ayında %0,50, Temmuz ayında %0,47, 2020 yılı sonunda %9,54 ve 12 ay sonrasında %9,03 artması beklenmektedir. Yine aynı ankette Dolar/TL’nin 2020 sonunda 6,99, 12 ay sonrasında ise 7,22 olması öngörülmektedir. Cari dengenin 2020 sonunda 11,6 milyar dolar, 2021 yılında ise 17,3 milyar dolar açık vermesi beklenmektedir. GSYH büyümesinin 2020 ve 2021’de sırasıyla -%1,3 ve %4,6 olacağı öngörülmektedir. TCMB haftalık repo faizinin cari ay sonunda %8,00’a, 3 ay sonrasında %7,83’e, 6 ay sonrasında %7,74’e ve 12 ay sonrasında ise %7,59’a gerilemesi beklenmektedir. Hali hazırda %12,75 olan 10 yıllık tahvil faizlerinin 12 ay sonrasında %11,12 seviyesinde dengeleneceği beklenmektedir.
Kaynak: Bizim Menkul Değerler (BMD)
