Bu hafta piyasaların odağında TÜİK tarafından açıklanan enflasyon verisi vardı. Mayısta enflasyon beklentilerin üzerinde yıllık %11,39, aylık %1,36 oldu. Yurt dışında ise dikkatler Avrupa Merkez Bankası’nın (AMB) dün açıkladığı faiz kararındaydı. AMB, Haziran ayı toplantısında faiz oranlarında değişikliğe gitmeyerek politika faizini %0’da, marjinal faiz oranını %0,25’te, mevduat faizini de -%0,5’te tutarken Covid-19 ile mücadele için açıkladığı 750 milyar euro büyüklüğündeki Pandemi Acil Alım Programı’nı (PEPP) beklentilerin de üzerinde 600 milyar euro artıracağını duyurdu. Covid-19 salgınına ilişkin tedbirlerin hafifletilmesi ile ekonomilerdeki toparlanma ve hükümetlerin açıkladığı teşvik paketleri küresel piyasalarda risk iştahını arttırdı. Bu gelişmeler paralelinde hafta genelinde olumlu bir seyir izleyen BİST100 Endeksi, %4,27 kazançla 110.022 puandan haftayı tamamladı. İçerisinde bulunduğumuz haftaya 6,81 seviyelerinde başlangıç yapan Dolar/TL, hafta içerisinde aşağı yönlü hareketler gerçekleştirerek 6,67 seviyelerine kadar geriledi. Euro/TL ise hafta genelinde 7,45-7,70 bandında işlem gördü. AMB’nın, Pandemi Acil Alım Programı’nı 1,35 trilyon Euro’ya yükseltmesi ve Lagarde’ın açıklamaları sonrası yükselişe geçen Euro/Dolar paritesi 1,1384 seviyesini gördü. Euro tarafındaki yükselişle dolar endeksi 97 seviyesinin altına kadar geriledi. Tedbirlerin gevşetilmesi ve atılan normalleşme adımlarının talepte toparlanmaya etki etmesiyle petrol fiyatları yükselişe geçti. Brent tipi petrolün varil fiyatı mart ayı ortalarından sonra tekrar 40 doların üzerinde fiyatlanırken, bugün varili 42,45 dolar seviyesine kadar yükseldi. Küresel piyasalarda risk iştahındaki yükselişle birlikte altın fiyatları hafta genelinde dalgalı bir seyir izlerken bugün açıklanan tarım dışı istihdam verisinin beklentilerden iyi gelmesiyle düşüşe geçti. Altının onsu 1.670,7 dolar seviyesine kadar gerilerken, gramı ise 364,5 TL ile 13 Nisan’dan bu yana en düşük seviyesini gördü. Türkiye’nin dolar bazlı 5 yıl vadeli CDS oranı haftaya 550 seviyesinden başlayarak hafta sonuna doğru 451,58 seviyesine kadar geriledi. TCMB tarafından periyodik olarak açıklanan yurt dışı yerleşik yatırımcı menkul kıymet istatistiklerine göre 22-29 Mayıs haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 160,8 milyon dolar hisse senedi ve 97,2 milyon dolar repo dahil DİBS satışı gerçekleştirdi. Aynı dönemde yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 202,2 milyar dolar oldu.
Haftanın ilk işlem gününe küresel piyasalardaki iyimser havanın etkisiyle %0,91 artıda 106.481 puandan başlayan BİST100 Endeksi, seans içinde olumlu seyrini sürdürerek %1,65 artışla 107.266 puandan günü tamamladı. Türkiye 2 yıllık tahvil faizi %8,14, 10 yıllık tahvil faizi %11,43, ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,653’ten haftaya başlangıç yaptı. Dolar/TL haftayı 6,81, Euro/TL 7,57 seviyelerinden açtı.
Pazartesi günü açıklanan verilere göre, Türkiye imalat PMI endeksi mayısta 40,9’a yükseldi. Endeks nisan ayında 33,4 ile 2008’den bu yana en düşük seviyeye gerilemişti. Ancak endeks eşik değer olan 50,0’ın altında kalarak Covid-19 kaynaklı sektördeki faaliyet koşullarının yavaşlamaya devam ettiğini gösteriyor.
Moody’s Türk bankacılık sisteminin görünümünün, pandemiden kaynaklanan ekonomik sorunların borçlananların geri ödeme kapasitesini zayıflatacak ve sorunlu kredilerde artışa neden olacak olmasından dolayı negatif kalmaya devam ettiğini kaydetti.
TCMB, PPK toplantı özetini yayımladı. Özet metninde enflasyondaki düşüş için para politikasında temkinli duruşun sürdürülmesi gerektiği vurgulandı. İktisadi faaliyetteki yavaşlamanın işgücü piyasasına yansımalarının Nisan ayında belirginleştiğine işaret edilirken, yılın ikinci yarısıyla ekonominin toparlanma eğilimine gireceğinin değerlendirildiği ifade edildi. Salgın hastalığa bağlı gelişmelerin Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerinin sınırlandırılması açısından finansal piyasaların, kredi kanalının ve firmaların nakit akışının sağlıklı işleyişinin devamı büyük önem arz ettiğinin de altı çizildi.
Haftanın ilk günü PMI veri açısından oldukça yoğun bir gündü. Mayıs 2020’de imalat sanayi PMI endeksi, Euro Bölgesi’nde 39,4, Almanya’da 36,6 ve ABD’de 43,1 seviyesine yükseldi. Nisanda sektörde daralmaların etkisiyle sert düşüş gösteren endeks mayısta bir miktar toparlanma gösterdi.
Salı günü açıklanan verilere göre, Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre, ihracat mayısta yıllık %40,9 düşüşle 9 milyar 964 milyon dolar, ithalat ise aynı dönemde %27,7 azalışla 13 milyar 406 milyon dolar oldu. Böylece dış ticaret açığı mayısta yıllık %104,2 artışla 3,44 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Covid-19 salgınından ekonomik ve ticari şartları etkilenen hanehalkı ile üreticilere/firmalara destek olmak için kamu bankaları tarafından oluşturulan yeni ürün kredi paketlerinden, zam yapan şirketlerin kapsam dışına çıkartılacağı bilgisi paylaşıldı.
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren karara göre, serbest döviz fonlarında uygulanacak gelir vergisi oranı %15 oldu.
Çarşamba günü açıklanan verilere göre, mayısta enflasyon yıllık %11,39, aylık %1,36 oldu. Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu diğer ana gruplar sırasıyla, %3,74 ile eğlence ve kültür, %6,69 ile ulaştırma ve %7,68 ile giyim ve ayakkabı oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, %21,41 ile alkollü içecekler ve tütün, %20,86 ile çeşitli mal ve hizmetler ve %14,45 ile konut oldu. Üretici fiyat endeksi mayısta aylık %1,54 artarken yıllık bazda %5,53 artış gösterdi.
SPK tarafından yapılan açıklamaya göre, serbest (döviz) fonların portföylerine Hazine ve Maliye Bakanlığı ile yerli ihraççılar tarafından döviz cinsinden yurt dışında ihraç edilen borçlanma araçları ve kira sertifikaları sadece ilk ihraç aşamasında satın alınarak dahil edilebilecek. Bu araçlar yurt dışındaki ikincil piyasalarda yapılan alım işlemleri ile fon portföylerine dahil edilemeyecek.
Çarşamba günü hizmet sektörü PMI veri açısından yoğun bir gün oldu. Mayısta hizmet PMI endeksi Almanya’da 32,6, Euro Bölgesi’nde 30,5, İngiltere’de 29,0 ve ABD’de 37,5 oldu.
Euro Bölgesi’nde üretici fiyat endeksi, Covid-19 salgını dolayısıyla tedbirlerin geniş ölçüde uygulandığı nisanda aylık %2, yıllık %4,5 azalış gösterdi. Euro Bölgesi’nde işsizlik oranı ise salgın nedeniyle nisanda %7,3 seviyesine yükseldi. Almanya’da işsiz sayısı mayısta 238 bin kişi artarken işsizlik oranı %6,3 seviyesinde yer aldı.
ABD’de ADP özel sektör istihdamı, pandemi nedeniyle birçok iş yerinin kapatılmasıyla mayısta 2,76 milyon azaldı. ABD’de fabrika siparişleri, nisanda %13 düşüş ile ekonomide virüsün tahribatının sürdüğünü gösterdi. Bir diğer veriye göre dayanıklı mal siparişleri ise nisanda %17,7 geriledi. ABD’de ISM imalat dışı endeks ise mayısta bir önceki aya kıyasla 3,6 puanlık artış ile 45,4’e yükseldi.
Perşembe günü TCMB, Mayıs ayı fiyat gelişmeleri değerlendirmesini yayımladı. Raporda temel mal grubu yıllık enflasyonu TL’deki değer kaybının yansımaları ve salgına bağlı etkilerle yükseldiği belirtildi. Ayrıca gıda enflasyonunun işlenmemiş gıda grubunun etkisiyle yükseldiği ifade edildi. Enerji enflasyonu petrol fiyatları ve döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak arttığı ifade edilen bir diğer başlık oldu. Hizmet enflasyonu ise salgın hastalığa bağlı olarak faaliyetin kesintiye uğradığı kalemler öncülüğünde yavaşlama eğilimini sürdürdüğünün altı çizildi.
TCMB tarafından periyodik olarak açıklanan yurt dışı yerleşik yatırımcı menkul kıymet istatistiklerine göre 22-29 Mayıs haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 160,8 milyon dolar hisse senedi ve 97,2 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) satışı gerçekleştirdi. 15-22 Mayıs haftasında 2020 Ocak sonundan bu yana ilk defa DİBS alımı gerçekleşmiş olup takip eden haftada yine satışlar yaşanmıştır. Piyasalardaki iyimser hava sürerken bu durum birkaç haftadır borsalardaki fiyatlamalara da yansıdı. Sürecin belirsizliğine paralel olarak yatırımcılar, pozitif fiyatlamalarla birlikte kâr realizasyonlarına gidebiliyor. BİST100 Endeksi 22-29 Mayıs tarihleri arasında %2,42 değer kazanmış olup 2 yıllık gösterge tahvil faizi ise değişmemiştir.
Yine TCMB tarafından haftalık olarak yayınlanan verilere göre 29 Mayıs ile biten haftada yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 537 milyon dolar artarak 120.911 milyon dolara yükselirken tüzel kişilerin döviz mevduatı 381 milyon dolar artarak 79.301 milyon dolar ile rekor kırdı. Böylece yurt içi yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin toplam döviz mevduatı 918 milyon dolar artarak 200.212 milyon dolar olarak gerçekleşti. 22 Mayıs kapanışında 6,7883 olan TCMB dolar alış kuru 29 Mayıs tarihinde 6,7894 seviyesine yükseldi. Böylelikle yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 6,5 milyar TL artarak 1.359,3 milyar TL oldu.
Avrupa Merkez Bankası, Haziran ayı toplantısında faiz oranlarında değişikliğe gitmedi. Merkez Bankası, politika faizini %0’da, marjinal faiz oranını %0,25’te, mevduat faizini de -%0,5’te tuttu. Covid-19 ile mücadele için açıkladığı 750 milyar euro büyüklüğündeki Pandemi Acil Alım Programı’nı beklentilerin de üzerinde 600 milyar euro artıracağını duyurdu.
Avrupa Merkez Bankası Başkanı Lagarde, 2. çeyrekte ekonomik küçülmenin daha önce hiç görülmemiş düzeyde olacağını ifade ederken tüm tahmin dönemi için projeksiyonların aşağı yönlü revize edildiğini belirtti. 2020’de %8,7’lik bir daralma beklentisi olduğunun altını çizdi. Enflasyon hedefini yakalayana kadar faizleri mevcut seviyede tutacaklarını ve son göstergelerin dibi görüldüğünün işaret ettiğini ekledi. 2021’de %0,8’lik enflasyon beklediklerini, 2022 için enflasyon beklentisinin %1,6’dan %1,3’e indirildiğini söyledi.
Euro Bölgesi’nde nisanda perakende satışlar, aylık %11,7, yıllık bazda %19,6 azalış gösterdi. (Beklenti:- %20,6)
ABD’de nisan ayında ihracat bir önceki aya kıyasla %20,5 azalarak 151,3 milyar dolara geriledi. İthalatı ise aynı dönemde %13,7 azalışla 200,7 milyar dolara düştü. Böylece nisanda dış ticaret açığı bir önceki aya göre %16,7 artışla 49,4 milyar dolara yükseldi. ABD’de işsizlik başvuruları 30 Mayıs ile sona eren haftada ekonomilerin yeniden açılmaya başlamasıyla 1,88 milyona geriledi.
Bugün açıklanan verilere göre, Almanya’da fabrika siparişleri, nisanda aylık %25,8 azaldı. (Beklenti: -%19,7)
ABD’de tarım dışı istihdam, mayısta azalma beklentilerine karşın 2,5 milyon artış gösterirken işsizlik oranı %14,7’den %13,3 seviyesine geriledi.
Haftanın son işlem gününe pozitif başlayan ve seans içinde alıcılı seyrini sürdürerek 110.602 seviyesine kadar yükselen BİST100 Endeksi, %0,44 kazançla 110.022 puandan günü tamamladı. Beklentilerin oldukça üzerinde gelen tarım dışı istihdam verisi sonrası hızla yükselişe geçen küresel piyasalarda pozitif bir görünüm hakim. Türkiye’nin 2 yıllık gösterge tahvil faizi %8,81, 10 yıllık tahvil faizi %11,93 ve ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,927 seviyesinden işlem görüyor. Dolar endeksi 96,91 seviyesinde, Euro/Dolar paritesi 1,13 sınırının üzerinde bulunuyor.
Uzun Vadede Neler Bekleniyor?
8,35x olan BİST100 cari F/K çarpanı 9,5x olan 5 yıllık ortalamasına göre %12,0 iskontolu. Türkiye özelinde 2018 ve 2019 yılında artan piyasa volatilitesinin azalmasıyla Borsa İstanbul son dönemde önemli bir ralli yaparak rekor tazelemesine rağmen koronavirüs ve petrol fiyatlarındaki hareketler nedeniyle uluslararası endekslere paralel şekilde 2017 yılından beri en düşük seviyelerini gördü. Mevcut çarpanda iskonto olmasına rağmen önümüzdeki dönem için belirsizliklerin artıyor olması BİST için aşağı yönlü riskleri artırabilir.
2019’da tamamı ikinci yarıda olmak üzere toplam 1.200 baz puan indirime giderek politika faizini %12,00 seviyesine indiren TCMB, 16 Ocak’ta yapılan 2020 yılının ilk toplantısında 75 ve 19 Şubat’taki toplantısında ise 50 baz puanlık indirime gitti. Korona virüs salgını nedeniyle 17 Mart’ta, planlı toplantısından 2 gün önce, olağanüstü toplanarak 100 baz puan indirime giden TCMB, 22 Nisan toplantısında 100 baz puan ve 21 Mayıs toplantısında 50 baz puan daha indirim yaparak haftalık repo faizini %8,25’e çekti.
Mayıs ayında %1,36 artan TÜFE’nin TCMB beklenti anketine göre; 2020 yılı sonunda %9,38 ve 12 ay sonrasında %9,20 artması beklenmektedir. Yine aynı ankette Dolar/TL’nin 2020 sonunda 7,02, 12 ay sonrasında ise 7,22 olması öngörülmektedir. Cari dengenin 2020 sonunda 7,2 milyar dolar, 2021 yılında ise 16,8 milyar dolar açık vermesi beklenmektedir. GSYH büyümesinin 2020 ve 2021’de sırasıyla –%1,3 ve %4,6 olacağı öngörülmektedir. TCMB haftalık repo faizinin cari ay sonunda %8,39’a, 3 ay sonrasında %8,11’e, 6 ay sonrasında %7,97’ye ve 12 ay sonrasında ise %7,86’ya gerilemesi beklenmektedir. Hali hazırda %12,56 olan 10 yıllık tahvil faizlerinin 12 ay sonrasında %11,16 seviyesinde dengeleneceği beklenmektedir.
Kaynak: Bizim Menkul Değerler (BMD)
