İçsel olarak işsizlik, sanayi üretimi, cari denge ve merkezi yönetim bütçe dengesi verilerinin takip edildiği bir haftayı geride bıraktık. Temmuz ayında işsizlik oranı, 0,5 puanlık azalışla %13,4 seviyesinde gerçekleşti. Sanayi üretimi ise ağustos ayında yıllık %10,4 ile beklentilerin üzerinde bir artış gösterdi. TCMB tarafından açıklanan ödemeler dengesi istatistiklerine göre geçen yılın ağustos ayında 3.314 milyon dolar fazla veren cari denge, bu yılın aynı ayında 4.631 milyon dolar açık verdi. Türkiye’nin merkezi yönetim bütçe gelirleri eylül ayında 78,9 milyar lira, giderleri 108,6 milyar lira olurken bütçe açığı 29,7 milyar lira olarak kayıtlara geçti. Ayrıca Merkez, TL cinsinden zorunlu karşılıklara ödenen faiz/nema oranını 200 baz puan arttırdı. Çarşamba günü Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Cumartesi günü Karadeniz gazı ile ilgili açıklama yapacağını söylemesi sonrası piyasada yeni gaz rezervleri üzerine beklentiler oluştu. Bu açıklamanın etkisiyle yurt içi piyasalarda olumlu fiyatlamalar izlendi. Küresel piyasalar, haftayı dalgalı bir seyirde geçirdi. Avrupa’da hızla artan vaka sayıları, bazı bölgelerde getirilen sokağa çıkma yasakları nedeniyle Avrupa Borsaları yön bulmakta zorlandı. ABD’de ise aşı gelişmeleri, artan vaka sayısı, teşvik paketine ilişkin belirsizlik ve makroekonomik göstergelerin beklenenden kötü gelmesiyle piyasalar karışık bir seyir izledi. Haftanın ilk gününe pozitif başlangıç yapan BİST100 Endeksi, hafta içinde 1.169-1.194 bandında hareket ederken haftayı %2,32 primle 1.192,7 puandan tamamladı. Hafta başında 7,85 seviyesine kadar gevşemesinin ardından yukarı yönlü hareket eden Dolar/TL, hafta içinde 7,9591 ile rekor tazeledi. Euro/TL ise 9,26-9,35 bandında işlem gördü. Altının onsu 1.882-1.933 dolar aralığında gezinirken, altının gramı 490 TL ile zirve yeniledi. Brent tipi petrolün varili ise 41,37-43,47 bandında seyretti. 2-9 Ekim haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 91,3 milyon dolar hisse senedi, 349,5 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) sattı. Aynı haftada yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 34 milyon dolar artarak 136.151 milyon dolara ve tüzel kişilerin döviz mevduatı 423 milyon dolar artarak 82.148 milyon dolara yükseldi. TCMB’nin brüt döviz rezervleri geçen hafta 291 milyon dolar azalarak 41,1 milyar dolara indi.
Haftanın ilk gününe %0,40 yukarıda başlayan ve seans boyunca alıcılı bir seyir izleyerek 1.182 seviyesine kadar yükselen BİST100 Endeksi, %1,09 primle 1.178 seviyesinden kapanış yaptı. TCMB’nin zorunlu karşılık hamlesinden pozitif etkilenen bankacılık endeksi seansı %1,09, sınai endeks ise %1,67 primle tamamladı. Türkiye 2 yıllık tahvil faizi %13,53, 10 yıllık tahvil faizi %13,64, ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,779’dan hafta açılışını yaptı. Dolar/TL 7,90, Euro/TL 9,33 seviyelerinden başlangıç yaptı. Türkiye’nin dolar bazlı 5 yıl vadeli CDS oranı haftanın ilk işlem gününde 504 seviyelerinden işlem gördü.
Pazartesi günü TÜİK tarafından açıklanan işsizlik verilerine göre, Temmuz döneminde işsiz sayısı geçen yıla göre 369 bin kişi azalarak 4.227.000 kişi oldu. İşsizlik oranı 0,5 puanlık azalışla %13,4 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 0,6 puanlık azalışla %15,9 oldu.
TCMB tarafından açıklanan ödemeler dengesi istatistiklerine göre geçen yılın ağustos ayında 3.314 milyon dolar fazla veren cari denge bu yılın aynı ayında 4.631 milyon dolar açık verdi. Böylece 2020 yılı Temmuz ayında 15.258 milyon dolar olan 12 aylık cari işlemler açığı, ağustos ayında 23.203 milyon dolara yükseldi.
TCMB TL cinsinden zorunlu karşılıklara ödenen faiz/nema oranlarını 200 baz puan artırdı. TCMB, bankaların Döviz cinsinden tesis edilen zorunlu karşılıkların mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu hariç) yükümlülükleri için tutulması gereken tutara kadar olan kısmı üzerinden uygulanan komisyon oranlarını yarı yarıya düşürdü.
Çin’de Eylül ayında küresel ticaretteki iyileşme sinyalleri ve yurt içi talebin güçlenmesi ile ihracat yıllık %9,9, ithalat yıllık %13,2 arttı. Piyasa beklentisi sırasıyla %10,0 ve %0,4 artış yönündeydi. Dış ticaret fazlası ise Eylül ayında 37,0 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
Salı günü TÜİK’in açıkladığı sanayi üretimi Ağustos ayında yıllık %10,4 artışla beklentileri aştı. Pandemi sürecinde yıllık %31,3 daralma gösteren sanayi üretimi Temmuz’da %4,4 artışın ardından Ağustos’ta beklentilerin oldukça üzerinde arttı.
TÜİK tarafından açıklanan, takvim etkisinden arındırılmış sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi, ağustosta geçen yılın aynı ayına göre %23,5, aylık bazda %3 arttı. Toplam cironun alt detaylarına bakıldığında, ağustosta yıllık bazda sanayi sektörü ciro endeksi %29,4, inşaat ciro endeksi %5,8, ticaret ciro endeksi %32,8 artarken, hizmet ciro endeksi %5,2 azaldı.
TÜİK verilerine göre sabit fiyatlarla perakende satış hacmi, ağustosta yıllık bazda %5,8, aylık bazda %1,4 arttı. Bu dönemde gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) %4,5, otomotiv yakıtı satışları %1 artarken, gıda, içecek ve tütün satışları ise %3,7 azaldı.
ABD’de tüketici fiyatları, eylül ayında aylık %0,2 ve yıllık %1,4 ile beklentilere paralel arttı. ABD’de ÜFE eylül ayında aylık ve yıllık %0,4 artarak beklenenden hızlı yükseldi.
Dünya Bankası İcra Direktörleri Kurulu, gelişmekte olan ülkelerde yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşılarının, testlerinin ve tedavilerinin satın alınması ile dağıtımını finanse etmek amacıyla 12 milyar dolarlık kaynağı onayladı.
Çarşamba günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, partisinin grup toplantısında Cumartesi günü Fatih gemisine gidip Karadeniz gazı ile ilgili açıklama yapacağını belirtti.
Tarım-ÜFE’de eylül ayında bir önceki aya göre %2,56, bir önceki yılın aralık ayına göre %12,05, bir önceki yılın aynı ayına göre %18,48 ve on iki aylık ortalamalara göre %13,89 artış gerçekleşti. Böylelikle eylül ayında, son 7 ayın en yüksek aylık artışını gösterdi.
Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak, “YEP hedeflerimiz kapsamında ihracatta, sanayide, üretimde ve ekonominin her alanında yeni bir döneme giriyoruz. Ekim ayında 13 günde ihracatın ithalatı karşılama oranı %92,1’e çıkarken altın hariç bu rakam %101,8. Güçlü bir ekonomi için bu oranları daha da yukarı taşıyacağız” dedi.
Euro Bölgesi’nde sanayi üretimi aylık %0,7 artış gösterirken yıllık %7,2 düşüş gösterdi.
Küresel petrol arzı, eylülde bir önceki aya göre günlük 600 bin varil azalışla 91 milyon 100 bin varil oldu. Rapora göre, küresel petrol talebinin bu yıl geçen yıla göre günlük ortalama 8 milyon 400 bin varil azalışla 91 milyon 700 bin varil olması bekleniyor.
Perşembe günü TCMB tarafından açıklanan yurt dışı yerleşik yatırımcı menkul kıymet istatistiklerine göre 2-9 Ekim haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 91,3 milyon dolar hisse senedi, 349,5 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) sattı. Bahsi geçen haftada küresel piyasalardaki olumlu havanın etkisiyle birlikte BİST100 Endeksi’nde de olumlu fiyatlamalar görüldü. Endeks 2-9 Ekim tarihleri arasında %1,81 değer kazanırken 2 yıllık gösterge tahvil faizinde ise 56 baz puan artış yaşandı.
Yine TCMB tarafından haftalık olarak yayınlanan verilere göre 9 Ekim ile biten haftada yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 34 milyon dolar artarak 136.151 milyon dolara ve tüzel kişilerin döviz mevduatı 423 milyon dolar artarak 82.148 milyon dolara yükseldi. Böylece yurt içi yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin toplam döviz mevduatı 457 milyon dolar artarak 218.299 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2 Ekim kapanışında 7,6946 olan TCMB dolar alış kuru 9 Ekim tarihinde 7,8931 seviyesine yükseldi. Böylelikle yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatının TL karşılığı Dolar/TL’deki %2,6’lık değer kazancının da etkisiyle 46,8 milyar TL artarak 1.723,1 milyar TL oldu.
Türkiye’nin merkezi yönetim bütçesi gelirleri eylül ayında 78,9 milyar lira, giderleri 108,6 milyar lira olarak kayıtlara geçti. Faiz dışı bütçe açığı ise 13,5 milyar TL oldu.
TCMB’nin brüt döviz rezervleri geçen hafta 291 milyon dolar azalarak 41,1 milyar dolara indi. Altın rezervleri, 248 milyon dolar artışla 42 milyar 229 milyon dolardan 42 milyar 477 milyon dolara yükseldi. Böylece Merkez Bankasının toplam rezervleri, geçen hafta bir önceki haftaya göre 43 milyon dolar azalarak 83 milyar 595 milyon dolara geriledi.
Konut İstatistikleri verilerine göre Türkiye genelinde Eylül ayında, geçtiğimiz yılın aynı ayına göre %6,9, bir önceki aya göre %19,8 azalışla 134.744 adet konut satıldı.
ABD’de işsizlik maaşı başvuruları geçen hafta beklentilerin üstünde 898,000 oldu. ABD’de Eylül’de ithalat fiyat endeksi, aylık %0,3, ihracat fiyat endeksi %0,6 artış gösterdi.
Cuma günü açıklanan Konut fiyat endeksi, ağustosta aylık %2,1, yıllık %26,2 artışla 144,4 seviyesinde gerçekleşti.
Kısa vadeli dış borç stoku, ağustos ayında 2019 sonuna kıyasla yüzde 7,8 artarak 132,8 milyar dolara çıktı.
Avrupa Birliği’nde yeni otomobil satışları, eylül ayında 2019’un aynı ayına göre yüzde 3,1 artarak 933 bin 987’e yükseldi.
ABD’de sanayi üretimi Eylül ayında beklentilerin tersine %0,6 geriledi. Perakende satışlar ise eylül ayında %1,9 ile beklenenden daha fazla arttı.
Haftanın son işlem gününe pozitif başlayan ve gün genelinde alıcılı seyrini sürdüren BİST100 Endeksi, %1,04 kazançla 1.192,7 puandan günü tamamladı. Küresel piyasalarda pozitif bir görüntü hakim. Türkiye’nin 2 yıllık gösterge tahvil faizi %13,65, 10 yıllık tahvil faizi %13,76 ve ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,742 seviyesinden işlem görüyor. Dolar endeksi 93,64 seviyesinde bulunurken, Euro/Dolar paritesi 1,1720 sınırının üzerinde işlem görüyor.
Uzun Vadede Neler Bekleniyor?
8,35x olan BİST100 cari F/K çarpanı 9,5x olan 5 yıllık ortalamasına göre %12,0 iskontolu. Türkiye özelinde 2018 ve 2019 yılında artan piyasa volatilitesinin azalmasıyla Borsa İstanbul son dönemde önemli bir ralli yaparak rekor tazelemesine rağmen koronavirüs ve petrol fiyatlarındaki hareketler nedeniyle uluslararası endekslere paralel şekilde 2017 yılından beri en düşük seviyelerini de gördü. Mevcut çarpanda iskonto olmasına rağmen önümüzdeki dönem için belirsizliklerin artıyor olması BİST için aşağı yönlü riskleri artırabilir.
2019’da tamamı ikinci yarıda olmak üzere toplam 1.200 baz puan indirime giderek politika faizini %12,00 seviyesine indiren TCMB, 16 Ocak’ta yapılan 2020 yılının ilk toplantısında 75, 19 Şubat’ta 50, planlı toplantısından 2 gün önce olağanüstü toplanarak 17 Mart’ta 100, 22 Nisan’da 100 ve 21 Mayıs’ta 50 baz puan indirim yaparak toplamda 375 baz puan indirimle haftalık repo faizini %8,25’e çekti. 25 Haziran, 23 Temmuz ve 20 Ağustos toplantılarında değişiklik yapmayarak haftalık repo faizini %8,25 seviyesinde bırakan Merkez 24 Eylül’de son iki yıldaki ilk faiz artırımını gerçekleştirdi ve politika faizini 200 baz puan artışla %10,25’e çekti.
Eylül ayında %0,97 artan TÜFE’nin TCMB beklenti anketine göre; Ekim ayında %1,62, Kasım ayında %0,75, 2020 yılı sonunda %11,76 ve 12 ay sonrasında %10,53 artması beklenmektedir. Yine aynı ankette Dolar/TL’nin 2020 sonunda 7,90, 12 ay sonrasında ise 8,31 olması öngörülmektedir. Cari dengenin 2020 sonunda 28,2 milyar dolar, 2021 yılında ise 22 milyar dolar açık vermesi beklenmektedir. GSYH büyümesinin 2020 ve 2021’de sırasıyla -%0,8 ve %4,1 olacağı öngörülmektedir. TCMB haftalık repo faizinin cari ay sonunda %11,64, 3 ay sonrasında %12,39, 6 ay sonrasında %12,07 ve 12 ay sonrasında ise %11,07 olması beklenmektedir. Hali hazırda %12,56 olan 10 yıllık tahvil faizlerinin 12 ay sonrasında %13,01 seviyesinde dengeleneceği beklenmektedir.
Kaynak: Bizim Menkul Değerler (BMD)
