Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kamunun iç ve dış borç stoku artış hızının önemli ölçüde azaldığı son yıllarda, özel sektör borçlarında yaşanan artışı yakından takip ettiklerini belirterek; bunun genel ekonomik istikrarı etkileyebileceğini ancak başka ülkelerle karşılaştırıldığında özel sektör borçluluğunun aşırı yüksek olduğu iddiasında bulunulamayacağını söyledi.
TCMB verilerine göre, bu yılın ilk altı ayı itibarıyla özel sektör toplam borç stoku 252.2 milyar dolar, kamu toplam borç stoku 115 milyar dolar seviyesinde.
5. İzmir İktisat Kongresi kapsamında dün katıldığı panelde konuşan Şimşek, kamu borç stokunun milli gelire oranının brüt yüzde 35, döviz rezervleri çıkarılınca net yüzde 15 seviyesinde olduğunu kaydederek, “Hatta, net dış borçta devletin, rezervleri düştüğünüz zaman dış borcu yok; milli gelirin yüzde 3-4′ü civarında dış dünyadan alacaklıyız” dedi ve şöyle konuştu:
“Artan borç özel sektördeki borç. Özel sektör borcunda çok ciddi artışlar yaşanmıştır. Bu genel ekonomik istikrarı etkileyebilir ama kamu maliyesi, devlet bilançosu açısından Türkiye’nin durumu hakikaten iyi. Kriz öncesi seviyesinin altına borcunu indirebilen OECD ülkesi bilmiyorum. Özel sektörün iç ve dış borcunun toplamının milli gelire oranı ise yüzde 43. Bu oran AB ülkelerinde yüzde 47. Türkiye’de son yıllarda özel sektör borçları artmıştır, yakından takip ediyoruz. Ama yine de başka ülkelerle karşılaştırdığımızda, aşırı yüksek olduğu iddiasında bulunamazsınız.
Geriye dönük 10 yıllık veriler baz alındığında, 2003 yılında özel sektörün 48.8 milyar dolar, kamunun 95.2 milyar dolar olan borç stoku, 2005 yılında yaklaşık 85 milyar dolar seviyelerinde eşitlenirken; 2006 yılındaki 121 milyar dolar seviyesinden
itibaren özel sektör toplam borcu, kamu toplam borç stokunun üzerinde seyrediyor.
TAŞITLARDA KARBON SALINIMINA, EMLAKTA ENERJİYE GÖRE VERGİ
Panelde, katılımcıların sorularını da yanıtlayan Şimşek, yeni vergi türleri konusunda, motorlu taşıtlar vergisinde, motor gücüne oranlı vergilendirmenin başladığını hatırlattı ve şöyle konuştu:
“Elimizde bir çalışma var; karbon salınımına göre vergilendirme söz konusu. Ayrıca yeni konutlarda 2017′ye kadar enerji performans sertifikası alacağız. Belki ileride bunun üzerine bir emlak vergisi gibi verimliliği, etkinliği teşvik edecek bir vergi üzerinde düşünülebilir.
Ayrıca, obeziteyi tetikleyen, sağlık harcamalarını artıran bir takım ürünlere yönelik vergiler gündeme gelebilir. Bütün bunları düşünüyoruz, tartışıyoruz. İleriki dönemde bunlargündeme gelebilir, uygulamaya konulabilir.”
Türkiye’de vergilerin yeterince toplanamadığı için dolaylı vergilerin yüksek göründüğünü de söyleyen Şimşek, “Dolaylı vergilerin toplam vergiler içindeki payı yüzde 70 olarak telaffuz edilir ama öyle değil. Uluslararası standartlarla, sosyal güvenlik primlerini kattığınız zaman yüzde 46 civarı. Ama yüzde 46 da yüksek bir rakam. Burada sorun; dolaylı vergilerin
yüksekliği mi, dolaysızların düşüklüğü mü?” dedi.
Şimşek, “Dolaylı vergilerin GSYH içindeki payı AB ortalamasının altında, OECD’nin biraz üzerinde. Sorun, Türkiye’de gelir ve kurumlardan vergi toplanamaması” diye konuştu.
Şimşek, bir katılımcının vergi tahsilatlarının Maliye Bakanlığı yerine özel sektör tarafından gerçekleşmesinin mümkün olup olamayacağı sorusunu ise, “Oldukça radikal bir öneri. Üzerinde çalışılması, tartışılması gereken bir konu” diye yanıtladı.
Öte yandan Şimşek, herhangi bir vergi indirimine gidilmeyeceğini de yineledi.
