Geçtiğimiz yılın önemli bir bölümü gayrimenkul sektörü için bir hayal kırıklığıydı. Satışlardaki düşüş bir yana, iş güvenliği ile ilgili sıkıntılar ve 'inşaatla büyünmez' tartışmaları diğer yana, sektör oldukça bulutlu bir dönem geçirdi. Ta ki son 3 aya kadar. Satışlardaki hızlı çıkış aralıkta da sürüyor. Peki ya yeni yıl? Soyak Holding CEO'su Emre Çamlıbel yeni yılda artış eğiliminin süreceğini düşünüyor. Üzerine bir de kentsel dönüşümde kilit açılacak ve yabancı gayrimenkul fonları güçlü bir şekilde pazara girecek. Yabancı satışlarındaki artış da cabası…
Psikoloji, alımı bire bir etkiliyor
"2014 ekonomik gelişmelerden ziyade bu gelişmeleri etkileyen yerel ve global politik gelişmelerle şekillendi" diye başlıyor söze Çamlıbel ve devam ediyor: "Önce 17 Aralık olayı oldu ve bununla alakalı olduğunu tahmin ettiğimiz bir faiz artışı yaşandı. Hemen arkasından mart ayındaki yerel seçimlerin psikozu, ardından ağustos ayında genel seçimlerin yarattığı ortam Türk insanını biraz istim üstünde tuttu. Yatırım yapmaktan ya da evini değiştirmekten ziyade biraz hepimiz bu politik konularla haşır neşir olduk. FED'in kararları, Suriye meseleleri, Rusya… Olumlu ya da olumsuz biz iç politik gündem ya da petrol-doğalgaz bazlı global çatışmalar neticesinde sıkıntılı bir 8 ay yaşadık. Borçlanma zorlaştı insanların risk algısı değişti. Fakat bu gelişmelerin ardından seçimlerin bitmesi ve siyasi dengelerde radikal bir değişiklik oluşmayacağının ortaya çıkması, FED'in elini yavaş tutacağını açıklaması ve Rusya'nın Ukrayna ile ilgili tavrıyla insanların psikolojisi rahatladı. Faiz oranında düşüşle birlikte insanlar konut yatırımına tekrar yöneldi."
2013 rakamlarını yakalayacağız
Peki son aylarda faizin düşmesi ve müşteri psikolojisinin biraz daha rahatlaması ile başlayan satış artışı yılı kurtaracak mı? Çamlıbele göre kurtaracak: "Son 4 aylık performansla yılı toparladık ve sektör olarak 2013'ün rakamlarını yakalayacağız gibi görünüyor. Şu anda faiz oranlarının değişmesini gerektiren hayati önemde kritik bir mesele yok. Satışlardaki artışın 2015'te de devam edeceği görünüyor. Özellikle petrol fiyatları Türkiye ekonomisi üzerine çok olumlu etki yapıyor şu anda. Bu yıl FED'in kararlarının yanı sıra Avrupa Merkez Bankası kararları da çok önemli olacak. Avrupa düşünüldüğü gibi hızlı toparlanmıyor. ABD acı ilacı içti, kovboy zihniyetiyle bir kerede temizlenip toparlandı. Doları işaret ediyorum burada… Euro biraz daha zayıf gidecek gibi görünüyor." Çamlıbel 2015'te ise Türkiye'nin yüzde 3.5-4 seviyesinde büyümesini bekliyor. Genel olarak 2014'ün son 4 ayı gibi bir 2015 öngörüyor. Enflasyon tahmini ise yüzde 7. Çamlıbel petrol fiyatlarında ise biraz daha düşüş olabileceğini belirtiyor. "Çünkü batı dünyası Rusya'yı biraz daha sıkıştıracak. Amerika Teksas'taki uzun yıllardır açmadığı petrol rezervlerini açtı."
Yerli otomobil yapanlar nerede oturacak?
Emre Çamlıbel'e göre Türkiye'nin geleceği için eğitim sisteminde ciddi bir program değişikliğine gitmesi gerekiyor. İnovasyon ve teknoloji bazlı bir kalkınma programı için bu şart. Peki inşaatla büyüme olmaz tartışmasına ne diyor? "Ülkemizde yıkılıp yeniden yapılması gereken 7.5 milyon konut var. Bunu nasıl yapacağız? Yerli otomobil, yerli cep telefonu üretebiliriz ama bu, deprem riskine açık yeniden yapılması gereken 7.5 milyon konutumuz olduğu gerçeğini değiştirmez. Bunu çözmek için gayrimenkul sektörü kolları sıvayacak bakanlık ve belediyelerle beraber bu işin altından kalkacaklar. 20 yıllık program bu da. Onu yapmayalım bunu yapalım bakış açısına katılmıyorum, ikisini de yapalım. Türkiye'yi inovatif olarak ileriye götürecek nesillerin sağlıklı bir şekilde barınacakları evleri de yaratmamız gerekiyor."
Emre Çamlıbel'e göre yeni yıl kentsel dönüşümde adımların hızlanacağı bir yıl olacak. "2013 ve 2014 yasa çıktıktan sonra biraz hazırlık süreci ile geçti" diyen Çamlıbel'e göre asıl olan dönüşümün şehir planlama yaklaşımıyla belediyelerle birlikte yapılması. Şöyle devam ediyor: "Apartman bazında değil bölge bölge, ilçe ilçe yapılırsa daha sağlıklı bir şehir yapısına ulaşabilirsiniz. 2013 ve 2014'ün bu imar planlarının yapılması ile geçti. Ben 2015'in bu planlama çalışmalarının yol aldığı pek çok ilçede kentsel dönüşüm açısından düğmeye asılacak bir yıl olarak öngörüyorum."
Soyak da kentsel dönüşümle yakından ilgili. İzmir ve İstanbul'da üzerinde çalıştıkları bölgeler var. İstanbul Avrupa yakasında bir bölgede imar planları bitmiş, bakanlık onayı bekliyor. Soyak Holding CEO'suna göre kentsel dönüşümün önünde önemli bir zihniyet engeli var. Çamlıbel, "Hala kentsel dönüşümü zenginleşme aracı olarak görenler var. Bunun bir depremden korunma, hayat kurtarma çalışması olduğunu henüz kamuoyuna anlatabilmiş değiliz. Hala metrekareme kaç metrekare alacağım noktasındayız. Burada bir bilinçlendirme hamlesine ihtiyaç var" diyor.
Emre Çamlıbel'e bir yönetici olarak yeni yılda gözünün en çok hangi rakamlarda olacağını soruyoruz. "Maliyetlerde" diyor. Satışlar artabilir, hacim büyüyebilir ancak bu tüm şirketler için söz konusu olan bir fırsat. Çamlıbel, rekabette öne geçebilmek için maliyetlerin iyi yönetilmesi gerektiğini vurguluyor. 2015'e dair gördüğü en önemli risk ise yurtdışında oluşabilecek askeri güvenlik gerginlikleri. "Ukrayna çözülmedi, Suriye çözülmedi, bekliyor. İran, Irak Azerbaycan-Ermenistan var, Mısır var, İsrail-Filistin meseleleri var. Çevremiz hep gerginliklere gebe ve en büyük riski orada görüyorum."
X jenerasyonu Y jenerasyonuna nasıl ürün geliştirecek?
"Şu anda yönetimdeki iş insanları ağırlıklı olarak x jenerasyonu. Fakat önümüzdeki dönemin tüketicileri ağırlıklı olarak y jenerasyonu olacak. x jenerasyonu olarak eğitim almış yöneticiler olarak biz y jenerasyonuna nasıl ürün geliştireceğiz bunu çalışmak lazım. Biz gayrimenkulde her departmanda y kuşağından elemanlar istihdam ediyor olmaya dikkat ediyoruz. Eski kuşakta olan yöneticilere de y kuşağıyla nasıl birlikte çalışabileceklerinin eğitimi veriliyor. Çok zor çünkü. Zor ikna oluyorlar, esnek çalışma saatleri istiyorlar. Adapte olmak için yöntemler bulmak zorundayız."
MIT'te ders vermeye başladı
Emre Çamlıbel, üst düzey yöneticiliğin yanı sıra öğretim görevliliği de yapıyor. Boğaziçi Üniversitesi'nde inşaat mühendisliği dersleri veren Çamlıbel Amerika'da MIT'de, Colombia'da ve Teksas Üniversitesi'nde ders veriyor: "Birkaç ayda bir gidiyorum, dersleri verip dönüyorum. Orada hocalarla iletişim halinde son gelişmeleri de takip edebiliyoruz. Öğrencilerle interaktif bir ilişki çok ciddi biçimde besliyor. Gitmişken sadece ders vermiyorum eski hocalarımın derslerini de dinleme fırsatı buluyorum."
Kaygım var…
"Afet alanlarının iyileştirilmesi ile ilgili kanunda dönüşümün yapılabilmesi için birtakım strüktürler tanımlanmış durumda. Bu işin kolay ve efektif yapılabilmesi için sağlanan teşvikler var. Bu teşviklerin sorgulandığını gözlemliyoruz. Bu çok yanlış olur, çünkü orada bir miktar daha ilave harç alacağız diye yaklaşarak 7.5 milyon konutun dönüşümünü zora sokarsınız."
Holding cirosu 1 milyar TL'yi aşacak
"Döküm şirketimizin ciddi boyutta ihracatı var. Yaklaşık 350 milyon TL ciro yapan bir şirket. Bunun yüzde 40'ını ihracat oluşturuyor. Euro ve dolardaki değer artışı ihracat gelirimizin artmasını sağladı. Çimento şirketimizin ihracatı da kurların yükselişinden olumlu etkilendi ve her iki şirketimiz de geçen seneye kıyasla yüzde 15'lik bir ciro artışına ulaşacak gibi görünüyor. Çimentoda yeni yatırımlar için radarlarımız açık. Soyak Holding olarak 2013 cirosunu ve karlılığını rahatlıkla yakalıyoruz hatta bir miktar da aşabileceğiz. 1 milyar TL ciro aşılacak gibi görünüyor ki hedefimiz de buydu. 2015'te de tüm sektörlerde 2014'ten radikal bir değişiklik öngörmüyoruz.
2015'te sektörü etkileyecek 4 trend
1)Türkiye'nin yabancı yatırım çekebilmek için rekabet ettiği ülkeler arasında Rusya da var. Rusya'dan çıkıp Türkiye'ye gelen fonlar artacaktır ve bu gayrimenkule de yansıyacaktır. Parasını Rusya'dan çıkarıp uluslararası gayrimenkul piyasasına yatırmak isteyen Ruslar için de Türkiye yatırım pazarı olacaktır.
2)Mütekabiliyetin kalkması sonrası 2014'te yabancı alımları hareketlendi, yaklaşık 3.5 milyar dolarlık yabancı gayrimenkul yatırımı geldi. 2015'te bunun 5 milyar dolara kadar yükselmesini öngörüyoruz. Türk gayrimenkul firmalarının yurtdışı irtibatları artınca ilgi de arttı.
3)SPK'nın yayımladığı gayrimenkul yatırım fonu tebliğinin realizasyon yılı yine 2015 yılı olacak. Burada konuştuğumuz Türkiye'de gayrimenkul yatırım fonlarının kurulacak olması. SPK'ya başvuran birçok kurum olduğunu biliyoruz. Türkiye'de sektörü destekleyecek yeni bir sermaye piyasası aracı devreye girecek bu yıl.
4)Enerji verimliliği ve yeşil binalar 2015'e damga vuracak. Biz Soyak olarak yeşil bina olmayan bir projeye artık imza atmıyoruz. Görüyoruz ki diğer firmalar da yavaş yavaş bu noktaya gelecek.
Dünya
