Türkiye genelinde 2013 yılında hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 25 ile konut ve kira alırken, harcamaların yüzde 19,9'u gıda ve alkolsüz içeceklerden oluştu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2013 yılına ilişkin "Hanehalkı Tüketim Harcaması" araştırmasının sonuçlarını açıkladı. Bu sonuçlara göre, Türkiye genelinde geçen yıl hanehalkları toplam harcamalarının yüzde 2,1'ini sağlık, yüzde 2,4'ünü ise eğitim hizmetlerine ayırdı.
Hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 25 ile konut ve kira harcamaları alırken, harcamaların yüzde 19,9'u gıda ve alkolsüz içeceklerden oluştu. Hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2012 yılında 2 bin 366 lirayken geçen yıl 2 bin 572 lira olarak tahmin edildi. 2013 yılında kentsel yerlerde 2 bin 851 lira olan hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması, kırsal yerlerde 1910 lira olarak hesaplandı.
Araştırmanın 2012 ve 2013 yılı sonuçları karşılaştırıldığında; 2012 yılında yüzde 19,6 olan gıda ve alkolsüz içecekler payının 2013'de yüzde 19,9 olduğu, giyim ve ayakkabı harcamaları payının yüzde 5,4 iken yüzde 5,3; konut ve kira harcamaları payının yüzde 25,8 iken yüzde 25; ev eşyası harcamaları payının yüzde 6,7 iken yüzde 6,6; kültür ve eğlence harcamaları payının ise yüzde 3,2 iken yüzde 3,1 olarak gerçekleştiği görüldü. Alkollü içecek, sigara ve tütün harcamaları payı değişmeyerek yüzde 4,2 seviyesinde kaldı.
Diğer yandan 2012 yılında yüzde 1,8 olan sağlık harcamaları payı 2013'te yüzde 2,1; yüzde 17,2 olan ulaştırma harcamaları payı yüzde 17,4; yüzde 3,9 olan haberleşme harcamaları payı yüzde 4; yüzde 2,3 olan eğitim hizmetleri harcamaları payı yüzde 2,4 ve yüzde 5,8 olan otel ve lokanta harcamaları payı ise yüzde 5,9 olarak tahmin edildi.
Düşük gelirliler gıdaya iki kat daha fazla pay ayırdı
Gelire göre sıralı yüzde 20'lik gruplar itibarıyla tüketim harcamalarının dağılımına bakıldığında; birinci yüzde 20'lik grupta (en düşük gelir grubu) yer alan hanehalklarının gıda ve alkolsüz içeçecekler harcamasına ayırdıkları pay yüzde 28,8 iken, beşinci yüzde 20'lik gruptaki (en yüksek gelir grubu) hanehalklarının ayırdığı payın yüzde 14,6 olduğu görüldü. Eğitim hizmetleri harcamalarının oranı ise birinci yüzde 20'lik grup için yüzde 0,7 seviyesindeyken beşinci yüzde 20'lik grup için yüzde 4 oldu.
Toplam gıda ve alkolsüz içecekler harcamasının yüzde 12,7'si gelire göre sıralı birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalkları, yüzde 27,3'ü ise beşinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalkları tarafından yapıldı. Konut ve kiraya yapılan harcamaların yüzde 11,7'si birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalklarına aitken yüzde 31,6'sı beşinci yüzde 20'lik gruptaki hanelerde oluştu. Toplam eğitim hizmetleri harcamalarında ise birinci yüzde 20'lik grubun payı yüzde 2,5'ken beşinci yüzde 20'lik grubun payı yüzde 63,5 oldu. Ulaştırma için yapılan harcamaların sadece yüzde 4,1'i birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalklarına aitken, yüzde 47,2'si beşinci yüzde 20'lik grup tarafından yapıldı.
Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına yüzde 17,9 pay ayırırken, emeklilik geliri olan hanehalklarının ayırdığı pay yüzde 24,8 oldu. Konut ve kira harcamalarına ayrılan payın en yüksek olduğu grup yüzde 34,5 ile temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer geliri (yaşlılık maaşı vb.) olan hanehalklarıyken, yüzde 21,7 ile en düşük pay ayıran hanehalklarının temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalkları olduğu görüldü. Temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalklarının toplam harcamasının yüzde 19,7'si ulaştırma harcamasıyken temel gelir kaynağı diğer karşılıksız gelirler olan hanehalklarının toplam harcamasının yüzde 7,9'unu ulaştırma harcamaları oluşturdu. – Ankara
