Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD) tarafından her ay düzenli olarak yayınlanan İnşaat Malzemeleri Sanayi Bileşik Endeksi’nin Aralık 2019 sonuçları açıklandı.
Bileşik Endeks’te şu bilgiler yer aldı: Ağustos ayından sonra Bileşik Endeks’te yaşanan üç aylık artış, yılın son ayında kesintiye uğradı. Aralık ayında 0.40 puan düşen Bileşik Endeks, dip seviyelerdeki toparlanmasına mevsimsellik etkisiyle ara verdi. Böylece aralık ayında faaliyetlerde gerileme yaşanmasına rağmen güven ve beklentilerde artış sürdü.
Faaliyetlerde mevsimsellik ile birlikte gerileme yaşandı
Faaliyet Endeksi’nde eylül ve ekim aylarındaki toparlanmanın ardından kasım ayından sonra aralık ayında da gerileme yaşandı. Aralık ayında özellikle mevsimsellik koşullarının etkisini göstermeye başlamasından faaliyetler olumsuz etkilendi ve Faaliyet Endeksi bir önceki aya göre 2.2 puan geriledi. Yurt içi satışlarda aralık ayında önemli bir düşüş yaşandı. İhracat ilk kez aralık ayında geriledi. Üretimde de gerileme gerçekleşti. Cirolar aralık ayında iç satışlardaki ve ihracattaki düşüşe bağlı olarak geriledi. İnşaat malzemeleri sanayi faaliyetleri son iki ay içinde yeniden durağanlaştı. Faaliyetler üzerinde mevsimselliğin sınırlayıcı etkisi daha çok hissedildi. Ayrıca inşaat sektöründeki yapısal sorunlar da inşaat malzemeleri sanayi faaliyetlerini olumsuz etkilemeye devam etti.
Güvende sınırlı artış sürdü
Güven Endeksi’nde aralık ayında da sınırlı bir artış yaşandı. Böylece Güven Endeksi’nin dip seviyelerdeki yavaş toparlanması dördüncü ayına girdi. Aralık ayında faaliyetlerde gerilemeye rağmen güven seviyesi sınırlı ve temkinli artışını sürdürdü. Güven seviyesi aralık ayında bir önceki aya göre 0.21 puan arttı. Güven Endeksi’nde son aylarda kırılgan bir toparlanma yaşanıyor. Kalıcı güven artışı için gerekli koşullar halen yeterince oluşmadı. Türkiye ekonomisine ilişkin güven seviyesinde sınırlı bir artış yaşanırken inşaat sektöründe güven değişmedi. İnşaat malzemeleri sanayisine güvende ise sınırlı artışlar oldu. Yurt içi pazarlarda güven aralık ayında sınırlı bir artış gösterdi. İhracat pazarlarında da güven yine önemli bir artış sağladı. Güven Endeksi’nin tüm unsurlarına yayılan iyileşme sürüyor ancak iyileşme daha çok ihracattan kaynaklanıyor. İç pazarda inşaat sektöründe yaşanan ve kendi dinamiklerinden kaynaklanan sorunlar güveni sınırlamaya devam ediyor.
İhracat siparişlerinde artışlar beklentileri destekledi
Beklenti Endeksi’nde ise Aralık ayında da sınırlı bir artış yaşandı. Beklentiler faaliyetlerdeki gerilemeye rağmen artışını sürdürdü. İnşaat sektöründe yaşanan sıkıntılara ve risklerin tam olarak ortadan kalkmamış olmasına rağmen beklentilerde yılın artış ile kapanması olumlu olarak değerlendirildi. Aralık ayında bir önceki aya göre 0.3 puan artan Beklenti Endeksi, geçen yılın aralık ayının beklentilerinin 5.3 puan altında yer aldı. Türkiye ekonomisine ilişkin beklentiler sınırlı ölçüde arttı. Önümüzdeki üç aya ilişkin alınan yurtiçi siparişlerinde sınırlı bir düşüş yaşanırken, alınan ihracat siparişleri aralık ayında da artışını sürdürdü. Önümüzdeki üç ayın üretim beklentisi de arttı. Yurtiçi siparişlerde gerçekleşen mevsimsel yavaşlamaya rağmen artan ihracat siparişleri üretim beklentilerini destekledi. Beklentilerde kademeli ve yavaş bir iyileşme eğilimi oluşurken ekonomiye güven kademeli olarak iyileşiyor. İnşaat sektöründeki sorunlar ise beklentiler üzerinde sınırlayıcı etkiler yaratmaya devam ediyor. İhracat ve ona bağlı olarak üretim, beklentilerdeki iyileşmeyi sürükleyen iki unsur olarak öne çıkıyor. Özellikle ihracat siparişlerindeki artış beklentileri destekliyor.
2019’un kayıplarını son aylarda yaşanan toparlanma telafi edemedi
İnşaat malzemeleri sanayisi 2019 yılında önemli kayıplar yaşadı. Kayıplar özellikle yılın ilk üç çeyreğinde yoğunlaştı. Yılın son çeyreğindeki toparlanma kayıpların telafisi için yeterli olamadı. 2019 yılında Faaliyet Endeksi 2018 yılına göre yüzde 15.7 geriledi. Bir başka deyişle inşaat malzemeleri sanayi faaliyetleri önemli bir daralma yaşadı. 2019 yılında yurtiçi satış endeksi yüzde 20 düşerken, ihracat endeksi yüzde 3.2 arttı. Sanayi için ihracat 2019 yılında kurtarıcı oldu. Ancak ihracattaki bu artış iç satışlardaki daralmayı telafi edemedi. Nitekim üretim endeksi de 2019 yılında bir önceki yıla göre yüzde 19.4 düştü. İnşaat malzemeleri sanayisinin mali yapısını belirleyen cirolar ise 2019 yılında nominal olarak yüzde 16.9 geriledi. İnşaat malzemeleri sanayisi 2019 yılındaki bu yüksek kayıplarını 2020 yılında kısmen telafi etmeyi ümit ediyor.
2019’un son çeyreğinde daha çok barter teklifi ile karşılaşıldı
Bileşik Endeks’te, ‘inşaat malzemeleri üreticileri ile müteahhitler’ ve ‘satış kanalları ile müteahhitler’ arasındaki 2019 yılı dördüncü çeyrek dönemine ilişkin barter uygulama sonuçları da yer aldı. Barter uygulaması ile ilgili tespitler, endeks raporunda şöyle sıralandı:
İnşaat malzemesi üreticileri ile müteahhitler arasındaki barter uygulamalarında 4 eğilim öne çıkıyor: İnşaat malzemeleri üreticilerinin yüzde 25.9’u 2019 dördüncü çeyrekte malzeme satışında barter teklifi ile karşılaştı. Barter teklifi oranı yılın son çeyreğinde yeniden arttı. İnşaat malzemeleri üreticilerinden yüzde 5.6’sı 2019 dördüncü çeyrek satışlarında barter yöntemini kullandı. 2019 yılı son çeyrek döneminde barter yapan inşaat malzemesi üreticilerinin yüzde 90’ı barter satışlarının toplam satışları içindeki payının yüzde 1-9 arasında gerçekleştiğini belirtti. Üreticilerin yüzde 46.9’u kabul etmedikleri barter teklifleri nedeniyle iş kaybına uğradı. İş kaybı oranı 2019 yılı dördüncü çeyreğinde önemli bir artış gösterdi.
Satış kanalları (bayiler yapı marketler) ile müteahhitler arasındaki barter uygulama sonuçlarına göre satış kanallarının yüzde 62.5’i 2019 dördüncü çeyrekte malzeme satışında barter teklifi ile karşılaştı. Yılın dördüncü çeyreğinde barter teklifi oranı üçüncü çeyreğe göre 5,7 puan azaldı. Satış kanallarının yüzde 18.8’i son çeyrek satışlarında barter yöntemini kullandı. Dördüncü çeyrekte üçüncü çeyreğe göre barter yapanların oranı azaldı.
Satışlarında barter yöntemini kullandığını belirten satış kanallarının yüzde 33.3’ü barter satışlarının toplam satışları içindeki payının yüzde 10-24 aralığında gerçekleştiğini, yüzde 66.2’si barter satışlarının toplam satışları içindeki payının yüzde 25-49 aralığında kaldığını belirtti. Satış kanallarının yüzde 76.9’u kabul etmedikleri barter teklifleri nedeniyle iş kaybına uğradı. İş kaybı oranı üçüncü çeyreğe göre azaldı ancak bu oran halen çok yüksek bulunuyor.
