Gerek yeni inşaatlara dönük yapı ruhsatları, gerek tamamlanan inşaatlarla ilgili izin belgeleri kapsamındaki daire sayısı, bu yılın ilk altı ayında, 2002’den bu yana olan 13 yıllık dönemin rekoruna işaret ediyor. Bu 13 yılın ilk yarısında bu yılki kadar ruhsat ve izin belgesi verilmemişti.
Bu açıdan bakınca 2014 rekorlar yılı. Yani ilk altı ay bazında değerlendirince. Ama detaya inmek gerek. Acaba çeyrek bazında baktığımızda ne göreceğiz; ruhsata ve izin belgesine konu olan daire sayısı artma eğiliminde mi, yoksa tersi mi söz konusu…
Frene mi basılmış, gaz mı kesilmiş?
Dedik ya, ilk altı ayda rekor kırılmış durumda. Ama çeyrekler, tam tersini söylüyor. İnşaat sektörü bu yılın ikinci çeyreğinde adeta tüm gücüyle frene asılmış görünüyor.
Son beş yılın verilerini çıkardık; yani 2014 hariç son dört yılın. Bu dört yılın hiçbirinde, ikinci çeyrekteki ruhsat ve yapı kullanma izin belgesi kapsamındaki daire sayısı, ilk çeyreğin altına düşmemiş. Birinci çeyrekten ikinci çeyreğe geçerken hep bir artış var.
Ama bu yıl tersi olmuş. Yapı ruhsatı kapsamındaki daire sayısı bu yıl ilk çeyrekte 284 bin düzeyindeyken, ikinci çeyrekte 242 bine gerilemiş. Yapı kullanma izin belgesi kapsamındaki daire sayısında ise yüzde 40 oranında bir gerileme ortaya çıkmış. İlk çeyrekte 257 bin olan sayı, ikinci çeyrekte 157 bine düşmüş.
Geçen yıla göre olan değişimler de dikkat çekici. Bu yılın ilk çeyreğinde ruhsat verilen daire sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 71 artmıştı. İkinci çeyrekte yüzde 1.8 azalma var.
Yapı kullanma izin belgeleri kapsamındaki daire sayısı da ilk çeyrekteki yüzde 68’lik artıştan sonra ikinci çeyrekte yüzde 1.4’lük gerileme gösterdi.
Şimdi soru şu; acaba normal olan ilk çeyrekti de ikinci çeyrekle birlikte frene mi basıldı, yoksa özellikle 30 Mart yerel seçimi öncesi gaza çok yüklenildiği için ilk çeyrekte bir anormallik mi vardı?
Özellikle yapı kullanma izninde, sanki yerel seçimde ne olur ne olmaz, kaygısıyla belge alımına bir ağırlık verilmiş gibi. Birinci çeyrek itibariyle 2010’da 93 bin, 2011’de 106 bin, 2012’de 119 bin ve geçen yıl 153 bin olan daire sayısının, bu yıl 257 bine fırlaması başka türlü nasıl izah edilebilir ki?
Aynı şekilde yapı ruhsatı kapsamındaki daire sayısının da ilk çeyrek itibariyle 2010’dan başlayarak 130 bin, 110 bin, 150 bin ve 166 bin düzeyinde gerçekleştikten sonra bu yıl 284 bini bulması nasıl yorumlanabilir?
İlk çeyrekte ruhsat ve izin belgesine konu daire sayısı öylesine yüksek ki, ikinci çeyrekte geçen yıla göre bir miktar gerileme yaşanması bile ocak-haziran dönemi itibariyle rekor kırılmasını önleyememiş. Girişte de belirttiğimiz gibi tüm yılların rekoru bu yıla ait.
Yılın üçüncü çeyreğinde konjonktürel olarak ikinci çeyreğe göre daha az yapı ruhsatı alınması beklenmeli. İzin belgelerinde ise bir miktar artış olabilir.
Bu arzı karşılayacak talep yok
İlk çeyrekte yangından mal kaçırırcasına alınan ruhsatlar ve izin belgeleriyle birlikte iyice büyüyen arzı karşılayacak talep olup olmadığı ise artık pek sorgulanmıyor bile. Önceki gün yazdık; kredili konut satışında ilk yedi ayda geçen yıla göre ortaya çıkan üçte birlik gerileme, tek başına sıkıntının hangi boyutlara vardığını gösteriyor zaten.
(Alaattin Aktaş/Ekoanaliz)
