KENTSEL DÖNÜŞÜMÜ ÖNE ÇIKARAN ETMENLER
Son yıllarda Ülkemizde yaşanan doğal afetler kaynaklı, yerleşim yerlerindeki can ve mal kayıpları, devleti ve kamuoyunu meşgul eden, gündem maddesi olmuştur. Küresel iklim değişikliğine bağlı şiddetli yağışlar ile su taşkın sahalarına isabet eden yerleşim yerleri yapılaşmaya uygun olmayan alanlarda su altında çaresiz kalan insanlar ve diğer canlılar kamuoyunda derin acılar bırakmış, afetlerin verdiği zararlara çare bulmak konusu günlerce tartışma konusu olmuş, medyada büyük yankılar uyandırmıştır.
17 Ağustos 1999 Marmara Depremi, 12 Kasım 1999 Düzce Depreminin verdiği can ve mal kayıplarının arkasından, Devlet, İdare bir takım düzenlemeler yapmış, deprem şurası, ulusal deprem konseyi (2000 yılı) oluşturulması, Dünya Bankası, uluslararası fonlar (Jıca – Japon) temin edilerek deprem riskinin belirlenmesine dönük çalışmalar, dikkat çeken çabalar olarak göze çarpmaktadır.
1999 Marmara depreminden 12 yıl sonra meydana gelen Van depreminin acı sonuçları, Eylül 2019 Silivri depremi esnasında oluşan panik ve kaos, 20 yıl geçmesine rağmen deprem ve afetlere karşı alınması gereken önlemlerin ve çalışmaların yapılmadığını ortaya koymuştur.
Ülkemizdeki şehirleşme politikaları, gecekondu ve çarpık kentleşme soncu ortaya çıkan sorunlar, yeniden planlama ve yapılaşma ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Afet riski taşıyan, yerleşime uygun olamayan alanların taşınması, dere yataklarındaki yerleşim alanlarının, sanayi alanlarının taşınması, deprem riskine uygun olmayan yapı stokunun yenilenmesi vb. amaçlar kentsel dönüşüm kavramını ve bu kavramın bir çok yönüyle gelişmesine zemin hazırlamıştır.
KENTSEL DÖNÜŞÜM GELİŞME SÜRECİ
İklim değişikliği, şehirlerdeki yaşam koşullarının iyileştirilmesi, küresel boyuttaki konjonktürle etkiler, sürdürülebilir kentlerin oluşturulması amacı, bu amaca yönelik kurumlarda idari yapılanmaların oluşması “kentsel dönüşümü” önemli gündem maddelerinden biri haline getirmiştir.
Sosyo ekonomik gelişmelere cevap verecek düzenlemeler, deprem vs. risklere karşı yeniden planlama, dönüşüm ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.
6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun ve Uygulama Yönetmeliği uyarınca uygulama yapacak kurumlar belirtilmiştir.
İdare: Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeleri, bu sınırlar dışında il özel idarelerini, büyükşehirlerde büyükşehir belediyelerini, Bakanlık tarafından yetkilendirilmesi hâlinde büyükşehir belediyesi sınırları içindeki ilçe belediyelerini,
Uygulama alanları, Cumhurbaşkanı kararıyla kararlaştırılan riskli alan ile Bakanlıkça belirlenen rezerv yapı alanını ve riskli yapının veya yapıların bulunduğu alanı, ifade eder.
KENTSEL DÖNÜŞÜM HAFTASININ ANLAMI VE ÖNEMİ
İklim değişikliği, şehirlerdeki yaşam koşullarının iyileştirilmesi, küresel boyuttaki konjonktürle etkiler, sürdürülebilir kentlerin oluşturulması amacı, bu amaca yönelik kurumlarda idari yapılanmaların oluşması “kentsel dönüşümü” önemli gündem maddelerinden biri haline getirmiştir.
1999 Marmara depreminden 12 yıl sonra meydana gelen Van depreminin acı sonuçları, Eylül 2019 Silivri depremi esnasında oluşan panik ve kaos, 20 yıl geçmesine rağmen deprem ve afetlere karşı alınması gereken önlemlerin ve çalışmaların yapılmadığını ortaya koymuştur.
Mevcudu korumaya çalışan mülk sahipleri, yenileme, dönüşümü taahhüt eden yükleniciler, idare tarafındaki rol sahipleri uzlaşma zemininde herkesi memnun edecek noktada buluşamamışlardır.
6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun ve Uygulama Yönetmeliği uyarınca, yapılacak işlemler belirtilmiş olsa da saha da sonuç almak kolay olmamaktadır. İdarenin, sürdürülebilir planlama ilkelerine ve kamu yararına dönük ihtiyaçları dikkate alması, finansman sorunları, mülk sahiplerinin yerinde çözüm talepleri mutabakat sağlanmasını zorlaştıran konulardır. Tarafları arasında sürecin yönetilmesi, sürdürülebilir planlama ilkelerini uygulamasında Belediyelerin rolü büyüktür. Gayrimenkul Hukuku Enstitüsü bu bağlamda Belediyeler ile ortak etkinlikler düzenlemeyi planlamaktadır.
Meydana gelen her afetten sonra, afetin ağır sonuçlarını çözmeye çalışmak, kentsel dönüşümün de afetten afete, gündeme gelmesine neden olsa da sürecin zorlukları, tarafların her yönüyle kentsel dönüşüm konusunda bilgilendirilmesini, kentsel dönüşümün öneminin farkındalığını, bunun da etkinliklerle ve sürekli olarak yapılması ihtiyacını öne çıkarmaktadır.
Her yıl Haziran Ayının ilk haftasının” Kentsel Dönüşüm Haftası” olarak kullanılmasını, sürekli etkinlik olarak hedefleyen “Gayrimenkul Hukuku Enstitüsü;” bu konuda önemli bir işlev üstlenmiş bulunmaktadır.
Gayrimenkul Hukuku Enstitüsü; kentsel dönüşüm alanında, mevzuat değişiklikleri, hukuki alandaki gelişmeler, İdari yönden uygulamalar ve sahaya yansımalar, taraflar arasındaki sorunlar, hukuki yorumlar, farklı platformlarda eğitimler, güncel konular, medyada gündem olan konuların takip edilmesi suretiyle dinamik ve aktif bir şekilde rol almıştır.
Kaynak: Avukat Ali Yüksel – Gayrimenkul Hukuku Enstitüsü Başkanı
