Başbakanlık Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanı Mehmet Ergün Turan, Türkiye’nin depremsellik haritasını göz önünde bulundurarak kurumun artık ‘Kentsel Dönüşüm’de çok daha aktif rol alacağını söyledi. Sektörde balon olduğuna yönelik yorumlara katılmadığını ifade eden Turan, TOKİ olarak lüks konutlarla ilgilenmediklerini, daha nitelikli sosyal konut yapacaklarını kaydetti. Artık daha aktif bir TOKİ ile karşılaşacağımızı söyleyen Turan, Ankara Sohbetleri’nde Ankara Temsilcimiz Ferit B. Parlak ve Ankara Haber Müdürümüz Hüseyin Gökçe’nin sorularını cevaplandırdı.
Özel sektörden Türkiye’nin en önemli yatırımcı kuruluşlarından birisinin başına geldiniz, nasıl bir kurum buldunuz?
TOKİ, klasik bir kamu kuruluşu değil, personelimiz de klasik bir kamu personeli değil. Gerçekten çok fedakâr, mesai mefh umu olmayan insanlar. TOKİ, taşra teşkilatı olmamasına rağmen Türkiye’nin hemen hemen tüm illerinde proje yürütüyor. Gece 22:00’da TOKİ’den içeri girdiğinizde çalışan çok sayıda personel görebilirsiniz. Biz de bu pozitif duruma yeni dönemde ne katabiliriz ona uğraşıyoruz. Türkiye bugün milli gelirini 2 bin 500 dolardan 10 bin dolar seviyesine çıkardı. İdare olarak 2023 yılındaki 20 bin dolarlık milli gelir hedefine uygun şehirler inşa ediyoruz. Kalitemizin ona göre olması gerekiyor. Şu anda standart konutlara kaliteyle ilgili dokunuşlar yapıyoruz.
"İstanbul'u depreme hazırlamalıyız"
Üretim konsepti mi değişecek?
Evet, işe şekille başlayacağız. Konutlarda şekilden, kullanılan, malzemeye bir takım değişikler olacak. TOKİ, Türk inşaat sanayinde gerçekten öncü bir kuruluş. Artık daha kaliteli konut üreten bir TOKİ göreceksiniz. Vatandaşlarımızın da aldığı ürünlerden daha mutlu olduğu bir kurum umut ediyoruz. XBu yeni dönemde TOKİ’nin idari yapılanması da farklı olacak? Doğru, İstanbul başta olmak üzere TOKİ’yi yeniden yapılandırıyoruz. İstanbul’u güçlendiriyoruz. Çok güçlü bir İstanbul kuruyoruz. Çok iyi bir de binamız var orada. Personelimizin yaklaşık yarısı artık İstanbul’da çalışacak. Burada personelimiz gerçekten çok büyük fedakârlık edecek. Ancak Marmara Bölgesi’ni ve İstanbul’u depreme hazırlamalıyız.
Artık hasılat paylaşımı modelinden vaz mı geçiyorsunuz?
Vazgeçtiğimizi söyleyemeyiz ama başka bir model üzerinde çalışıyoruz. İstanbul Finans Merkezi projesi kapsamında, BDDK, SPK ve Merkez Bankası binalarını ihaleye çıkacağız. Kaynak üretme anlamında yeni modeller üzerinde çalışıyoruz. Şehirlere yeni yük getirmeyen modeller üzerinde çalışıyoruz.
Yurtdışına yönelik projeleriniz var mı?
Gelen talepler doğrultusunda bilgi ve becerimizi bölge ülkeleriyle paylaşmaya devam edeceğiz. Yaklaşık 80 ülkeden bize model konusunda talep geldi. Türkiye’nin bölgedeki öncülüğü nasılsa hükümetimizin o öncülüğünün peşinden Toplu Konut İdaresi’ni de göreceksiniz. Hükümetimizin politikaları doğrultusunda o bölgede o coğrafyalarda bilgimizi aktarmış olacağız. Orta vadede tek başımıza değil, özel sektör temsilcileriyle birlikte birikimlerimizi bölge ülkelerine aktaracağız. Zaten bunu tek başımıza taşımamız mümkün değil. Yani biz gidip orada tek başımıza inşaat yapmayacağız. Kanunumuz da buna müsait. Afrika’da, Kafk asya’da, Orta Asya’da bu politikalar doğrultusunda adımlar atacağız.
"Nufüs artışı olan iller önceliğimiz"
Yakında Anadolu turuna çıkıyorsunuz galiba?
Ben sahadan geliyorum, sahayı seviyorum. Burada oturmayı sevmiyorum. Artık fırsat buldukça her hafta birkaç ile gidip şantiyeleri gezeceğim. Ayrıca gittiğim yerlerde gelen talepleri toplayacağım. Belediye başkanları kalkıp Ankara’ya geleceğine, ben onları ziyarete gideceğim. Kentsel Dönüşüm konusunda iş yapmak için şahsi anlamda benim de tecrübelerim var. Burada konusunda uzman arkadaşlarımızla birlikte sahadaki şantiyeleri gezeceğiz.
Şanlıurfa’da son dönemlerde konut fiyatlarının çok arttığını görüyoruz. Bu konuda özel bir çalışmanız olacak mı?
TOKİ’nin Şanlıurfa’da çok önemli bir işlevi var. Yapılan projeksiyonlara göre ülkemizde 2023 yılına kadar nüfusun en çok artacağı il olacak. Müthiş bir konut talebi var ve gerçekten fiyatlar yüksek. Burada da önemli projeler üstleneceğiz. Şanlıurfa, Diyarbakır gibi yüksek nüfus artışı olan vilayetlerde konuta önem vereceğiz. Örneğin Sivas’ta yaptığımız 700 konut için 12 bin başvuru geldi ve stadyumda çekiliş yaptık. Bu beni çok heyecanlandırıyor. Barınma ihtiyacı en önde gelen bir insan hakkı, insanın yaşarken dünyada bir konut sahibi olması, konut edinme isteği olması insani bir duygu. Düşük gelirli vatandaşlarımızın mevcut koşullarda konut edinmesi ise oldukça güç.
Yeni yapılan binaların bölgenin özelliklerini taşımadığına yönelik eleştiriler var…
Doğru bu eleştirileri biz de biliyoruz. Bununla ilgili çok önemli olduğunu düşündüğüm bir projeye imza atıyoruz. İştirakimiz Emlak Konut GYO ile birlikte “7 Bölge 7 İklim” adlı bir ulusal mimari yarışması düzenledik. Her bir bölgenin iklimine, ihtiyacına göre oraya has mimariyi içeren projeler yarışacak. Biz bu yarışmadan gelen projeleri nitelikli sosyal konut projelerinde ha yata geçireceğiz. Özetle yeni dönemde binalarda mutlaka bulunduğu bölgenin bir dokunuşu olacak. Bunu söylerken balon sorunuza tekrar dönmek istiyorum. Bakın İstanbul’da sosyal konut ile alakalı bir proje olsa 500 konuta belki de 20 bin talep gelecek. Biz de TOKİ olarak şunu söylüyoruz; biz sosyal konutlar ve dönüşüm konutları ile ilgileniyoruz. Üst gelir grubu ile ilgilenmiyoruz. Onları özel sektör yapar. Özel sektör temsilcilerinin ülkemizdeki temsilcileri güçlü aktörler. Biz sosyal konutlar ve deprem dönüşüm konutları yapıyoruz. İstanbul’daki konut sahipliği yapısına baktığınızda genellikle insanlarda ikinci konut arzusunun olduğunu görüyoruz. Özellikle Silivri, Çatalca, Kâr amacı gütmeyen bir devlet kuruluşu olduklarını vurgulayan TOKİ Başkanı Mehmet Ergün Turan, "Biz sosyal konut yapacağız, lüks konutlarla ilgilenmiyoruz, onu özel sektör yapsın” dedi. Kentsel dönüşümde daha aktif olacaklarını söyleyen Turan, kentsel dönüşümün içinde mutlaka özel sektörün olması gerektiğini kaydetti. DÜNYA gazetesinin çizgisini takdir ediyorum. Yaklaşık 20 yıldır işyerimde de gazetenizi takip ediyorum. Türkiye için, KOBİ’ler için, büyük sanayiciler için gerçekten önemli bir işleviniz var. Duruşu olan bir gazete, ekonomi gazetesi, öyle bir yerde duruyor. Büyükçekmece bölgesi konutlarının yüzde 50’sinin ikinci konut olduğunu biliyoruz.
"Toki, büyük kentlerde daha aktif olmalı"
Para kazanmak için özel sektör bu işin içinde olmalıdır. Toplu Konut İdaresi’nin para kazanma kaygısı yok. Ben aynı işi yerinde para kazanmadan yapacağım. Eğer orada para kazanma kaygısı varsa müteahhidin mutlaka imar yükseltilmesi gerekiyor. Büyük şehirlerde bir bumerang atıyorsunuz gelip sizi buluyor. TOKİ para kazanma kaygısı olmadığından büyük kentlerde daha aktif rol almalıdır. Kentsel dönüşüm çalışmalarında özel sektörümüz de işin içinde olmalıdır. Şu anda Uşak’ta ve Karaman’da güzel bir çalışma yapıyoruz. Bu projeler ihale aşamasında. Uşak’ta eli kulağında ihalesi yapılıyor. Kırşehir’de, Rize’de, Trabzon’da, Malatya’da önemli işler yapıyoruz. Bunlar ufak tefek işler değil. TOKİ’nin kısmen başlattığı işler var. Bu konulardaki birikimlerimiz TOKİ Başkanı olarak bizim burada olma sebebimiz. Sayın Başbakanımızın teveccühü ile bu çok önemli göreve uygun bulunduk. İnşallah çok daha aktif göreceksiniz.
12 milyon metrekare alanda Kentsel Dönüşüm çalışmamız var. Üsküdar’da bunu yapıyoruz. Küçükçekmece’de bunu yapıyoruz. Şehirlerde yapacağımız konutların önemli bir kısmı dönüşüm konutları olacak. Özellikle büyükşehirlerde bir konutu yıkıyorsak yerine bir konut yapmamız gerekiyor. Kesinlikle yerinde dönüşümü öngörüyoruz. Dönüşüm alanlarında vatandaşımızın rızasını alarak alternatifl er üretiyoruz. Kendi yapacağımız konutlarda da bu alternatifl er olacak. Bir iki ay sonra kentsel dönüşümde TOKİ’nin daha öncü bir rol oynadığını göreceksiniz.
Kuzey Ankara Kentsel Dönüşüm Projesi hangi aşamada?
Kuzey Ankara Kentsel Dönüşüm Projesi kapsamında yaklaşık 8 bin konut üretilmiş durumda. Bu aydan itibaren ihaleleri gerçekleştirilecek yaklaşık 4 bin 750 konutla 1. etap tamamlanmış olacak. 4 bin 750 konut paketler halinde ihale tarihleri almaya başladı. Yıl sonuna kadar ihaleleri yapılarak 2-2,5 yıl içinde de inşaatlar tamamlanacak. Kuzey Ankara Kentsel Dönüş Projesi Sayın Başbakanımızın da çok önem verdiği bir projedir. Ankara için olduğu kadar Türkiye için de önemli ve örnek bir projedir. İlk etabında 70-80 bin vatandaşımız yaşayacak.
"Türkiye'de Avrupa ve ABD'de olduğu gibi konut krizi çıkmaz"
Türkiye’de konut balonu olduğuna dair uluslararası kuruluşlardan gelen sözler var.
Türkiye’de konut balonu olduğuna dair uluslararası kuruluşlardan gelen sözler var. Sektörün içinden geliyorum. Türkiye’de nitelikli konut, sosyal konut ve depreme dayanıklı konut anlamında kesinlikle bir açık var. Aslında şöyle söyleyeyim; benim şahsi kanaatim bu. Bir kere konut üretiminin kesinlikle yavaşlamaması gerekiyor. Üstelik ürettiğimiz her yeni konut yerine mutlaka riskli binaların yıkılması şart. Mevcut riskli binaları göz önünde bulundurduğumuzda kesinlikle bir balon olduğu görüşünde değilim. Üst segmenteki konutlarda belki sayı fazlalığı tartışılabilir ama Türkiye’deki konut sektöründeki aktörler gerçekten çok güçlü. Yani Avrupa’da beklenen konut krizi veya Amerika’da oluşan konut krizi aynısının Türkiye’de olmasını beklemiyoruz. Niye beklemiyoruz; çünkü oradaki konutların tamamı kredi ile alınıp satılıyor. Türkiye’deki sektörün işleyişi dinamikleri öyle değil. Ortalama olarak ev finansmanın yüzde 50’si özkaynaklardan karşılanıyor. Başbakanımızın talimatları doğrultusunda çok daha güçlü bir şekilde sosyal konut yapımını hedefl iyoruz. Temel hedef kitlemiz alt gelir grubu olmakla birlikte maksimum orta gelir grubuna hitap eden işler yapacağız. Asla üst segment için üretim yapmayacağız, biz sosyal konut üreteceğiz. Şehir politikaları konusunda, semt politikaları konusunda inşallah daha aktif bir TOKİ göreceksiniz. Kentsel dönüşümde çok daha aktif bir rol alacağız. Çünkü kentsel dönüşüm içinde mutlaka özel sektörün olması gerekir. TOKİ kâr amacı gütmeyen bir devlet kuruluşudur. Devlet bu işin içinde olmadan da kentsel dönüşüm sağlıklı gelişemez. Dönüşüm dünyanın her yerinde zor bir iş. Her ülkenin dokusu kanunları farklı. Türkiye’de şu anda zor bir işe kalkıştı. Emekleyerek öğreniyoruz. Kentsel dönüşüm, yani depreme karşı binalarımızı hazırlama bir ülkenin milli mücadelesidir. Gelecek neslimizi buna hazırlamak zorundayız. Büyükşehirlerimizde olası bir depremde büyük bir sıkıntı oluşabilir. Şimdi o zaman buna bir milli mücadele ruhu ile fedakârlıkla yaklaşmamız lazım ama sürecin mutlaka çok iyi yönetilmesi gerekiyor. Bugün vatandaşlar ve bazı işadamları tarafından kentsel dönüşüm bir zenginleşme aracı olarak görülüyor. Halbuki bu mantık yerine dönüşüme fedakarlıkla yaklaşmalıyız. Yani ya şehirleri feda edeceğiz ya da her birimiz fedakârlık ederek şehirlerimizi ve geleceğimizi kurtaracağız. Burada TOKİ inisiyatif almalıdır ve alacaktır. Sayın Başbakanımızın talimatı da budur zaten. Bu konuda bir inisiyatif alacağız. Para kazanmak, kar etmek gibi bir derdimiz yok. Biz kaynağımızı kendimiz yaratıyoruz, kamu kaynağı kullanmıyoruz. Özel sektöre baktığımızda ise bir projeye girmek için doğal olarak karlılıklarını düşündüklerini görüyoruz.
(Dünya)
