Vergi beyannamesi dolduracaklara yol gösteren yazı dizisinde İsmail Kökbulut kira geliri olanları uyardı.
Ticari geliri olana kira istisnası yok
Gelir beyannamesi verirken, elde edilen kira gelirleri belli bir istisnaya tabidir. Bu sınır yıllık 2 bin 800 lira. Ancak ticari, zirai veya mesleki kazancını beyanname ile bildirenler bu istisnadan yararlanamaz.
Gelir beyannamelerinde, kira gelirleri de önemli bir yer tutuyor. Bu kapsamda, 2011 yılında konut kira gelirleri 2 bin 800 TL'lik istisnayı aşan mükelleflerin kira geliri için beyanname vermesi gerekiyor. Ancak ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanların bu istisnadan faydalanmaları mümkün değil.
İşyeri için 23 bin lira sınırı
Konut olarak kiraya verilen taşınmazın birden fazla kişiye ait olması halinde her biri için ayrı ayrı istisna uygulanacaktır. İşyeri olarak kiraya verilmiş ise yıllık brüt kira tutarı (kiracının yaptığı stopaj öncesi) 23 bin lirayı aşarsa beyanname verilecek.
500 lira ve üstü bankaya
500 TL ve üzeri kira tutarlarının banka veya PTT kanalı ile yapılması gerekir. 500 TL altı için bir zorunluluk yok. Fakat konut, işyeri olarak kiraya verilmişse tutar ne olursa olsun tahsilatın banka vb. kurumlar aracılığı ile yapılması gerekiyor.
Beyandan kaçmak pahalı
Maliye Bakanlığı teknolojik imkanları oldukça etkili kullanarak beyan edilmeyen her türlü geliri rahatça tespit edebiliyor. Beyan edilmeyen kira geliri tespit edilirse 2 bin 800 TL'lik istisnadan yararlanılamayacağı ve vergi cezası da kesileceği için ödeyeceğiniz rakam, normal vergi ödemenizin 4-5 katını bulabilir.
Hazırı onaylamak şart değil
Maliye Bakanlığı'nın sizin yerinize hazırladığı beyannameyi onaylama zorunluluğu yok. Ama önceden hazırlanmış kira beyanname sisteminde yer alan adınıza düzenlenmiş beyanname doğru ise sistemden onaylamak yeterli, bunun dışında ayrıca beyanname vermeye gerek yok.
Beyan için tahsilat gerekli
Gelir vergisi uygulamasına göre kira gelirlerinin beyanı için tahsil edilmesi gerekir. Örneğin; 2009, 2010, 2011 yıllarına ilişkin kira geliri 2011 yılında tahsil edilmişse bunların tamamı 2011 yılının geliri gibi değerlendirilecek.
Kiracının masrafı ayni kira sayılır
Kiracının yaptığı masrafların kiradan düşülmesi halinde beyanda farklı bir durum vardır. Söz konusu masraflar kiralayan bakımından ayni olarak tahsil edilen kira bedeli sayılır. Yapılan harcamalar dolayısıyla kiradan mahsup edilen tutarların da kira geliri olarak beyanı gerekir.
Başka gelir yoksa işyeri kira geliri iadeye tabidir
Geçen yıl toplam 101 bin 612 liraya kadar işyeri kira geliri elde edenler, gelir vergisi beyannamesi vermekle birlikte başka gelirleri yoksa iade alabilecekler. İşyeri kira ödemelerinde vergi kesintisi yapılmakta ve bu vergi daha sonra beyanname de mahsup edilmektedir. Mahsup edilecek vergi daha fazla olursa iade alınabilir.
* Örnek: Sahip olduğu gayrimenkulü 2011 yılında yıllık 60 bin lira net işyeri olarak kiraya veren Mehmet Beyin başka bir geliri yoktur. Mehmet Beyin 26 Mart 2012 tarihi akşamına kadar beyanı şöyle olacaktır;
Yurtdışındakiler için beyan zorunlu değil
Yurtdışında oturma ya da çalışma izni olanlar, Türkiye'deki işyeri kira gelirlerinin tutarı, ne olursa olsun, bu gelirlerini Türkiye'de beyan etmek zorunda değiller.
Ana babaya tahsis edilen konut için beyan şartı yok
Evini yakınlarına kiraya verip kira almayanların durumu çok farklı değil. Bu açıdan emsal kira bedelinin beyanı gerekir. Emsal kira bedeli yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kira, bu şekilde bir tespit yoksa bina ve arazilerde belediyeye beyan edilen emlak vergisine esas değerinin yüzde 5'idir. Ancak;
Koruma amaçlı ikamet
* Boş kalan taşınmazın koruma amaçlı olarak başkalarının ikametine tahsisi,
* Konutun mal sahibinin annesi, babası, büyükannesi, büyükbabası, çocukları, torunları ve kardeşlerine tahsis edilmiş olması,
* Mal sahibi ile birlikte akrabalarının da aynı evde oturması durumlarında emsal bir kira bedelinin hesaplanıp beyan edilmesine gerek yok. Ancak bu durum konutlar için geçerlidir.
Taşınmaz için alınan borç faizi indirime tabi
Belli giderlerin kira gelirinden indirimi sözkonusudur. Kira geliri elde eden mükellefler gayrisafi hasılattan aşağıdaki giderleri indirebilirler:
* Kiraya veren tarafından ödenen taşınmaza ait genel giderler
* Kiraya verilen taşınmaz için alınan borçların faizleri,
Amortisman bedeli
* Konutlar da iktisap yılından itibaren 5 yıl süre ile iktisap bedelinin % 5'i ,
* Kiraya verilen taşınmazlar için ayrılan amortismanlar (binalarda alış bedelinin yıllık % 2'si) ,
* Kiraladıkları mal ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler.
Örnek: Birsen Hanım 2011 yılında kısmen konut kredisi kullanarak bir ev satın almış ve söz konusu evi aylık 900 TL kira ile kiraya vermiştir. Birsen Hanım ilgili yılda kullandığı konut kredisi için 11 bin TL faiz gideri ödemiştir. Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara sarf olunan borçların faizlerinin kira hasılatından indirimi gerçek gider esasında mümkündür. Ödenen faiz elde edilen kira gelirinde fazla olduğundan Birsen Hanımın kira geliri için beyanname vermesine gerek yoktur.
Ticari taksisini kiralayana uyarı
Ticari taksi satın alıp kiraya vermenin vergisel sonuçları değişiklik arz ediyor. Gerçek kişilere ait ticari taksilerin kiralanmasından elde edilen hasılat gayrimenkul sermaye iradı olarak değerlendirilir. Ancak bunların ticari ya da zirai bir işletmeye dahil olmaması şarttır.
23 bin lira sınırı önemli
Arabasını çalıştığı işyerine kiraya verenlerin yapması gerekenler de farklı. Araçların kiralanması gayrimenkul sermaye iradının konusuna girmektedir. Sahip olduğu taşıt aracını bir işletmeye kiraya verilmesi halinde işletme kira ödemesinden yüzde 20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapacak. Bu durumda yıllık 23 bin liranın altındaki araç kiraları beyan edilmeyecek.
