Konuta erişilebilirlik, bireylerin veya ailelerin gelir seviyelerine göre uygun fiyatlı konutlara ulaşabilmesini ifade eder. Bu kavram, yalnızca kiralama veya satın alma maliyetlerini değil, aynı zamanda konutun sürdürülebilirliği, yaşam kalitesi, sosyal hizmetlere erişim gibi unsurları da kapsar.
Konut erişilebilirliğinde, sosyal konutlar ve uygun fiyatlı konutlar gibi farklı türler bulunmaktadır. Önemli bir unsur, konut maliyetinin hane halkı gelirine oranla dengeli olmasıdır; böylece diğer temel ihtiyaçlar karşılanabilir … Tüm bu anlatımı hayata geçirilmiş projeler özelinde çok iyi özetleyen bir kaynak var aslında: Avrupa Birliği Erişilebilir Konut Konsorsiyumu tarafından yayımlanan “Erişilebilir Konut İyi Uygulamalar El Kitabı”…
Türkiye için iyi uygulama modeli
Türkiye’de uygulanabilecek iyi modellerden birisi, Aalborg East Projesi gibi sosyal konut yenileme odaklı bir proje olabilir. Bu projenin özünde kapsayıcı bir ortaklık anlayışı benimsenmiş durumda: sosyal konut bölgelerinin yenilenmesi sırasında yerel halkın sürece dahil edilmesi ile özel ve kamu sektöründen gelen yatırımların dengeli kullanımı sayesinde başarıların elde edildiğini görebiliyoruz. Özellikle, enerji verimliliği odaklı yenilemelerin yapılması, kira maliyetlerini artırmadan bölgenin yaşanabilirliğini artırmaya yönelik adımlar atılması dikkate alındığında, bu projenin Türkiye’de uygulanabilir bir model olabileceğini söylemek sanırım yanlış olmaz.
Aalborg East, Danimarka’nın Aalborg kentinde bir sosyal konut yenileme projesi aslında. Bu projede, özellikle sosyal konutların yaşanabilirliğini artırma, enerji verimliliğini sağlama ve toplumsal uyumu güçlendirme gibi temel hedefler benimsenmiş.
Projenin başlıca özellikleri
–Katılımcı Planlama ve Yenileme Süreci:
Aalborg East projesi, yerel halkın aktif katılımı ile gerçekleştirilmiş. Yenileme sürecinde, halkın görüşleri alınarak kararlar verilmiş, böylece bölge halkı yenilenme sürecinin bir parçası haline getirilmiş.
–Enerji Verimliliği ve Maliyet Tasarrufu:
Proje kapsamında eski yapıların enerji verimliliği artırılmış, daha iyi yalıtım, yeni pencere ve kapı sistemleri ile enerji maliyetleri önemli ölçüde azaltılmış. Güneş panelleri ve ısı pompaları gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması sayesinde ise yenilenme sonrasında enerji tüketimi %50 oranında düşürülmüş.
–Özel ve Kamu Sektörünün İşbirliği:
Proje, özel sektör ve kamu sektörünün güçlü bir işbirliği ile gerçekleştirilmiş. Özel yatırımcılar ve kamu fonları bir araya getirilmiş ve bu sayede projenin finansmanı sürdürülebilir kılınmış. Aalborg East’in yenilenmesinde, Danimarka Ulusal Konut Fonu gibi kaynaklardan finansman sağlanmıştır.
–Sosyal İyileştirme ve Toplumsal Uyum:
Aalborg East, yalnızca fiziki bir yenilenme değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik entegrasyonu güçlendiren bir proje. Yerel iş fırsatları yaratılmış, halkın istihdamı teşvik edilmiş. Projenin ilk aşamalarında, işsiz vatandaşların geçici olarak çalıştırılması gibi sosyal içerikli politikalar uygulanmış.
–Konut Tipolojisi ve Çeşitlilik:
Aalborg East projesinde, farklı demografik grupların ihtiyaçlarına cevap verecek konut tipolojileri oluşturulmuş. Küçük dairelerden büyük aile konutlarına kadar farklı büyüklüklerde konutlar inşa edilmiş. Ayrıca, mevcut sosyal konutlar yeniden düzenlenmiş, yeşil alanlar ve sosyal alanlar eklenmiş.
Sonuç ve Türkiye’de uygulanabilirlik
–Enerji Verimliliği: Türkiye’de enerji maliyetlerinin yükselmesi, sosyal konutlarda enerji verimliliği projelerine duyulan ihtiyacı artırmakta. Aalborg East projesindeki gibi enerji tasarruflu yenileme uygulamaları, Türkiye’de de önemli kazanımlar sağlayabilir.
–Toplumsal Katılım ve İşbirliği: Halkın projeye katılımının sağlanması, projelere olan desteği artıracak ve uzun vadeli başarıyı sağlayacaktır. Bu, kamunun, yerel yönetimlerin ve sosyal konut sahiplerinin işbirliği ile yapılabilir.
–Kamu-Özel Sektör Ortaklıkları: Türkiye’de, yenileme projelerinin daha büyük ve kapsamlı olabilmesi için özel sektörle işbirliği önemli bir strateji olacaktır. Özellikle yenilenebilir enerji ve yeşil teknolojiler konusunda özel sektörle yapılacak işbirlikleri, maliyetleri azaltabilir.
Bu model, Türkiye’de özellikle büyükşehirlerdeki sosyal konut bölgeleri için etkili bir çözüm olabilir. Hem enerji verimliliği hem de sosyal entegrasyonu destekleyen bu yaklaşım, Türkiye’nin kentsel dönüşüm hedefleriyle de uyumlu olacaktır.
Bir başka önerim ise toplumsal katılım, enerji verimliliği ve maliyet yönetimi konularındaki güçlü yönleriyle dikkat çeken Opengela Projesi olabilir. Bu proje, İspanya’nın Bask bölgesinde yer alan sosyal konutların yenilenmesi üzerine kurulmuş yenilikçi bir projedir.
