Sivil bir toplum kuruluşu olan Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlakı Derneği (İGİAD), Covid-19 salgını sonrasında KOBİ’lerin ve istihdamın korunması için alınması gereken tedbirleri 35 maddede sıraladı.
İGİAD’ın ekonominin ani bir şekilde yavaşladığı bu günlerde ekonomik gelişmenin motoru olan, ihracatın ve istihdamın büyük kısmını yüklenen KOBİ’lere özel koruma önlemleri şöyle:
- Kriz yönetimi ve sonrasında alınacak önlemler için tavsiye verebilecek bir “Ekonomi Bilim Kurulu” kurulmalıdır.
- Bakanlıklar arasındaki bilgi akışının hızlanması ve alınan kararların sahada sağlıklı bir şekilde uygulanması için bir “Ekonomi Koordinasyon” birimi oluşturulmalıdır.
- KOBİ’lerin kriz yönetimi ve gelecek planlaması noktasında bilgi eksiklikleri bulunmaktadır. Bundan dolayı, KOSGEB ve üniversite işbirlikleri kurularak KOBİ’lere yönelik eğitim faaliyetlerinin artırılması gerekmektedir. Örneğin; Kriz yönetimi, finansal planlama, insan kaynakları yönetimi, e-ihracat, inovatif ürün geliştirme, online satış ve dijital pazarlama vb. konularda uzaktan eğitim platformu kurularak eğitimler organize edilmelidir.
- KOBİ’lerde dijital dönüşüm çalışmaları başlamakla birlikte yavaş ilerlemektedir. Bu bağlamda, sektörel bazda dijital dönüşüm iyi uygulama örnekleri ortaya konmalı ve hayata geçirilmesi hususunda destek sağlanmalıdır.
- KOBİ’leri bir araya toplayan dijital bir platformda tecrübe paylaşımına ve iş birliğine yönelik bir oluşum kurulmalıdır.
- Türkiye çapında KOBİ’lerin ihtiyacına yönelik stajyer havuzu oluşturulmalı ve üniversite öğrencileri bulundukları şehirlerde haftada en az iki gün çalışarak KOBİ’lere hem iş desteği hem de ters mentörlük yapmalıdır.
- Dijital dönüşüm gerçekleştiren ve online olarak aktif satışlar yapan KOBİ’ler vergi indirimi vb. araçlarla teşvik edilmelidir.
- Arz zincirinin bozulması KOBİ’ler için önemli bir risk teşkil etmektedir. İthal ara malları temini için kamu koordinasyonu sağlanarak benzer sektörlerde çalışan firmaların ortak hareket etmesi sağlanmalı, böylelikle alımda rekabet gücünün artışı ve arz güvenliği sağlanmalıdır.
- KOBİ’ler kitlesel fonlama gibi yeni finansman yöntemlerini kullanması teşvik edilmeli, bu konuda bilgilendirilmelidir.
- KOBİ’ler sadece öz sermayeleri ile büyümemeli aynı zamanda hisselerini satarak yatırım almalı ve finansmanını bu şekilde sağlamalıdır. Buna yönelik kamu kurumları destek vermelidir.
- Paya dayalı kitlesel fonlama platformları KOBİ’lere tüm vatandaşların yatırım yapabilmesinin önünü açmalıdır.
- KOBİ’leri desteklemek amacıyla faizsiz tahviller ihraç edilmeli ve bunlar KOBİ’lere finansman olarak sağlanmalıdır.
- KOBİ destekleme sandığı kurularak, KOBİ’lerin olası krizlere karşı ihtiyatlı hareket etmeleri için yönlendirilmelidir.
- Melek yatırımcılar, KOBİ’lere yatırım yapmaları konusunda teşvik edilmeli ve buna uygun yasal mevzuat hazırlanmalıdır.
- Üretimde kümelenme oranları artırılmalı, lojistik ağları buna göre şekillenmeli ve KOBİ’lerin özelleşmiş bölgelerde çalışması teşvik edilmelidir.
- Finansal anlamda hayata geçirilen borç ve vergi ertelemeleri üç aylık geçici nitelikten uzun döneme yayılması gerekmektedir.
- Uluslararası işbirlikleri kurulması için bir platform oluşturulması ve devlet tarafından KOBİ’lere iş geliştirme yardımı yapılması gerekmektedir.
- İş kanununda gerekli değişiklikler yapılarak esnek çalışma imkânı sağlanmalıdır.
- Ücretlerden alınan SGK primi ve vergiler azaltılmalıdır.
- KOBİ’ler üzerindeki maliyetler azaltılarak kayıt dışı ekonomi oranı düşürülmelidir.
- Kira stopaj vergileri KOBİ’ler üzerinden alınıp, mülk sahibi tarafından karşılanmalıdır.
- Kriz nedeniyle uluslararası firmaların vermiş oldukları siparişlerde iptal ve çeşitli mağduriyetler yaşanmaktadır. Bakanlık nezdinde bir üst kurul aracılığıyla, KOBİ’lerin haklarının korunması ve alacaklarının takibi için yasal destek ve danışmanlık sağlanmalı, ticaret ateşeleri aktif olarak sürece dâhil edilmelidir.
- Kobilerin cari alacaklarının sigorta kapsamına alınması için alacak sigortası zorunlu hale getirilmelidir.
- Kamu tarafından verilen çeşitli kredi destek ve güvencelerinin istismar edilmesinin önlenmesi amacıyla BDDK ile Hazine ve Maliye Bakanlığı arasında ortak bir komisyon kurulmalı ve bu süreçteki kredi-alacak ilişkileri takip edilmelidir.
- KGF kapsamında büyük firmalara ayrıcalık sağlanmasının önüne geçilmesi ve her düzeyde KOBİ’nin eşit derecede imkânlardan faydalanmasının önü açılmalıdır.
- Özel bankaların geçmiş dönem alacaklarının KGF üzerinden tahsil edilmesinin önüne geçilmelidir.
- Verilen nakit ve kredi desteklerinin doğru şekilde kullanılması için KOBİ’lerin takip edilmesi, gerekli denetim ve bilgilendirmelerin yapılması gerekmektedir.
- Ödenmeyen çeklerin finansal akışı bozmaması için BDDK nezdinde bir çek takas merkezi oluşturularak firmaların alacak ve vereceklerinin denkleştirilmesi sağlanmalıdır.
- Gıda, tekstil, kimya, demir-çelik gibi önümüzdeki aylarda ihracat potansiyeli yüksek sektörlere özel teşvikler getirilmelidir.
- Çalışma ortamlarının düzenlenmesi ve sağlık önlemleri konusunda özel planlama ve destek sağlanmalıdır.
- Tüketim alışkanlarındaki değişim ve tasarruflarda yaşanacak olan artışlar nedeniyle ortaya çıkacak olan talep açığının önlenmesi için düşük gelirli grupların desteklenmesi, arz fazlası olan ürünlerde devletin nihai alıcı olabileceği bir modelin geliştirilmesi gerekmektedir.
- Talebin yeniden canlanması için KDV ve ÖTV oranları düşürülmelidir.
- Özellikle hijyen kavramının gündeme geldiği bu günlerde, gıda sektöründe faaliyet gösteren KOBİ’lerin temel ihtiyaç malzemeleri başta olmak üzere, hijyenik koşullarda üretilmiş organik ürünleri ya da paketlenmiş ürünleri online pazar da dâhil olmak üzere satış modelleri geliştirmesi teşvik edilmeli.
- Turizm sektörü özellikle Türkiye’nin önemli gelir ve döviz kaynakları arasındadır. Sağlık ve hijyen konusunda turizm sektörüne yönelik alınacak ekstra önlemler, bunun için bütçe ayrılması ve atılan adımların da duyurulması suretiyle halkta bir güvenin oluşturulması bu sektörlerin tamamen durma noktasına gelmesine engel olacaktır.
- Devletin KOBİ’lere yönelik politikaları belirlerken, hedeflerin ve bu hedefleri ölçme kriterlerinin başlangıçta açık bir şekilde belirlenmesi gereklidir. Ayrıca politikaların amacına ulaşıp ulaşamadığı, kontrol grupları üzerinden gözlenmelidir.
