Öncelikle nasıl anlaştığınız önemli. Yazılı bir sözleşmeniz var mı? Yoksa sözlü olarak mı anlaştınız? İster evini dekore ettiren kişi olun ister işyerini tadilat yaptıran bir tacir olun, tadilatı yapan (yüklenici) şirket veya şahıstan hakkınızı talep edebilmek için yazılı bir sözleşme ya da teklif formu gibi hukuki değeri olan bir anlaşma şart. Tadilatta hangi malzemenin kullanılacağı, tadilatın hangi şekilde yapılacağı ve yerin ne zaman teslim edileceği konusunda uyuşmazlık doğduğunda talep hakkınızı ispat edebilmeniz açısından yazılı bir delil bulunması gerekir. Peki ya WhatsApp yazışmaları yazılı delil olarak kabul edilebilir mi? Yargıtay Hukuk Dairesi tarafından verilen kararlarda da ancak diğer delillerle desteklendikleri takdirde delil olarak hükme esas alınabileceğine değinilmiştir. Yani; mesaj kayıtları tek başına kesin delil teşkil etmemektedir.
Teslimin ayıplı, eksik ya da yanlış olmasına göre farklı hukuki yollar izlenecektir. Örneğin sözleşmede banyoya takılacak olan mermerlerin x marka ve 1. Kalite, mavi renk olacağı kararlaştırılmış olsun. Yüklenici kırık mermer takarsa ya da yerin eğimini ayarlayamadı ise bu durumda Ayıplı bir hizmet söz konusu olacaktır. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da ayıplı mal; kararlaştırılmış örnek ve modele uygun olmaması veya objektif olarak taşıması gereken özellikleri taşımayan maldır şeklinde tanımlanmıştır. Bu durumda tadilat yaptıranın tüketici olması halinde TKHK ve BK birlikte uygulanacaktır. Taraflardan her ikisinin de tacir olması durumunda TTK’nın yapmış olduğu atıf gereği Borçlar Kanunu’nun ayıplı mal ve ayıplı hizmete ilişkin hükümleri uygulanacaktır. Tüketici ve tacir ayrımı bildirim süreleri ve kontrol yükümlülükleri açısından önemli. Eğer tacir sıfatına haiz iseniz, tadilatı yapan yükleniciye karşı bildirim süreniz farklı, tüketici iseniz farklı olacaktır.
Nedir bu bildirim süreleri? Tüketici iseniz ve satın aldığınız malın ya da hizmetin ayıplı olması durumunda ne yapmanız gerekiyor? Öncelikle hemen tespit edilebilen, anlaşılan eksiklikler, arızalar gibi ayıplar; açık ayıp, kullandıkça ortaya çıkan, ilk bakışta anlaşılamayan ayıplar ise gizli ayıptır. Her halükarda ayıbı tespit ettiğiniz tarihten 6 ay içerisinde karşı tarafa konuyu yazılı olarak ihbar etmek; dava açmak için tek şarttır. Tacir iseniz kanun, açık ve gizli ayıplar için farklı ve çok daha kısa süreler düzenlemiştir. Açık ayıp durumunda 2 gün içerisinde satıcıya yazılı olarak ihbar etme şartı bulunmaktadır. Tacir olarak satın almış olduğunuz malı 8 gün içerisinde incelemek ve bildirmek ile yükümlüsünüz. Aksi takdirde hak kaybına uğrayabilirsiniz. Tabii ki bu süreler her halükarda garanti süresi ile sınırlıdır.
Eksik ifa ya da yanlış ifa durumlarında ise borca aykırılık durumu oluştuğundan Borçlar Kanunu’nun 112. Maddesi uygulanacaktır. Çünkü yanlış ifa ve eksik ifa durumunda satılanın teslim edilmediği sonucu çıkacağından, hiç ifa etmeme durumu orta çıkacaktır.
Bu durumda tüketici olarak haklarınız nelerdir? Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda TKHK md 11’e göre tüketicinin seçimlik hakları şöyledir: Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönebilir, satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteyebilir, aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteyebilir, imkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteyebilir.
Her hâlükârda yapılan tadilatın sözleşmeye uygun olmadığının tespiti, örneğin; kararlaştırılan malzeme kullanılmadığı, duvarın yamuk olduğu, boyanın hatalı olduğu gibi durumların tespiti için tadilatın yapıldığı yer Sulh Hukuk Mahkemesi’nde “Tespit Davası” açılması ve durumun mahkemenin görevlendireceği resmi bilirkişi eli ile tespit edilmesi lehinize olacaktır. Yükleniciden yapmış olduğu hatalı tadilatın hukuki yoldan düzeltilmesini ya da aranızdaki sözleşmenin feshedilmesini talep edebilmeniz için resmi bir rapor gerekmektedir. Önce tespit yaptırmak yerine karşı taraftan ayıplı ya da eksik teslimin düzeltilmesini talep edip akabinde hakem heyetine başvurduktan sonra talebiniz yerine getirilmez ise doğrudan dava da açabilirsiniz. Üçüncü bir seçenek olarak bildirimden sonra konuyu Arabulucu yardımı ile çözmek için konusunda uzman bir arabulucuya başvurabilirsiniz.
(Avukat Ege Demiralp – Ekonomim.com)
