Marmaray'ın hayata geçmesiyle birlikte Osmanlı'nın diğer çılgın projeleri de gün yüzüne çıkmaya başladı. Döneminin mühendislik harikası olabilecek birçok proje, hikayeleştirilerek kitap haline getirildi. Türkiye'deki en kapsamlı çalışma olan kitapla birlikte bilinmeyen 41 çılgın proje araştırmacıların hizmetine sunuldu. Kitapta, dünyanın ikinci metrosu olan "Metropoliten Demiryolu Projeleri"nin yanı sıra tüp geçit projeleri, Haliç Köprüsü tasarıları, Süveyş Kanalı Projesi hakkında detaylı bilgiler veriliyor. İşte Osmanlı'nın çılgın projelerinden birkaç örnek:
CİSR-İ ENBUBİ PROJESİ: Marmaray'a ilham veren Sultan Abdülhamit'in İstanbul Boğazı'nı denizin altından birleştirme projesi olan Cisr-i Enbubi, kitapta detaylı şekilde yer alıyor. Proje, Sirkeci ve Haydar Paşa garlarını denizin altından birleştirmeyi amaçlıyordu.
HALİÇ-KARADENİZ KANALI PROJESİ: Projenin temelinde Karadeniz'i Kağıt Deresi aracılığıyla Haliç'e bağlama fikri bulunuyor. Kağıthane'de kurulması planlanan büyük sanayi tesisleri için bu projenin geliştirildiği düşünülürken, Boğaz trafiğinin bir bölümü de yapılması planlanan kanala kaydırılmak isteniyor.
AT MEYDANI (HİPODROM) PROJESİ: Projenin detayları incelendiğinde, At Meydanı'nın batısındaki İbrahim Paşa Sarayı'nın yıkılması, onun yerine de polis müdürlüğü yapılması planlanıyor. Yapılacak dev bina, At Meydanı'nı boydan boya kaplayacak, E harfi biçiminde yaklaşık 480 metre olacaktı. Ölçek ve planları noktasında da Bonvard'ın Paris'teki şaheseri Sanayi Sarayı'na benzeyecekti.
HALİÇ KÖPRÜSÜ PROJESİ: Sultan II. Beyazıd, Leonardo da Vinci'den Haliç üzerinden Pera'yı İstanbul'a bağlayan bir proje ısmarlamıştı. Da Vinci, 1503'te geliştirdiği projeyi II. Beyazıd'a sundu. Ancak, proje hayata geçmedi.
DÜNYANIN İKİNCİ METROSU: 20 Temmuz 1868'de Osmanlı hükümetine sunulan proje, ilk seferde onaylanmadı. İngilizlerin de desteğini alan proje, dünyanın ikinci metrosu olarak Ocak 1875'te hizmete girdi. 554 metre uzunluğunda ve 6,70 metre genişliğinde, 4,90 metre yüksekliğindeki tünelin iki ucunda birer istasyon ve makine daireleri bulunuyor. Tünelde tek hat üzerinde ikişer vagonluk iki tren çalışıyor.
Ahmet Topal / Sabah Gazetesi
