Merkez Bankası haziran ve temmuz ayı Para Politikası Kurulu toplantılarında 900 baz puanlık artışlarla politika faizini yüzde 8,5’ten yüzde 17,5’e yükseltti. Haziran PPK’sı öncesinde ağır regülasyonlar nedeniyle yüzde 37’leri aşan TL mevduat faizleri ise sadeleştirme adımları sonrasında gerileme trendine girdi. Politika faizinin 900 baz puan arttığı son iki toplantıda TL mevduat faizleri ise 1300 baz puan düştü, bu hafta başı itibariyle TL mevduat faizleri bazı özel bankalarda yüzde 24’e geriledi. Buna karşılık kredi faizleri ise yükselişte. Haziran PPK’sı öncesinde yüzde 41,7 seviyesinde olan ihtiyaç kredi faizleri yüzde 48, yüzde 14,4 seviyesinde olan TL ticari kredi faizleri ise yüzde 24,8 seviyelerine çıktı.
Merkez Bankası Başkanı Gaye Erkan Enflasyon Raporu sunumunda da haziran PPK toplantısı öncesinde para politikası etkinliğini güçlendirilmesine ilişkin belirledikleri iki önemli başlıktan birinin piyasa faizleri ile politika faizi arasındaki farkın azaltılması olduğunu kaydetti.
Dolarizasyonu artırmayacak seviye
Erkan şöyle konuştu:
“Hazirandaki ilk PPK kararımızdan evvel, politika faizi yüzde 8,5 iken mevduat faizi ortalamada yüzde 40’ın üzerine çıkmıştı. Haziran PPK kararının parçası olarak, faiz artırımının yanı sıra, makroihtiyati çerçevede sadeleşme sürecinin ilk adımını mevduatlarda, menkul kıymet tesisi uygulaması ile devreye aldık. Bu adımların hemen akabinde 3 aya kadar vadeli mevduat faizi yaklaşık 12 puan gerileyerek yüzde 30 seviyelerine gelmiştir. Sürece mevduatlardan başlamamızın nedeni bankacılık sektörünün en bağlayıcı kısıtı durumunda olması ve piyasaların işlevselliğini ve fiyat davranışlarını olumsuz etkilemesidir. Böylelikle, makroihtiyati çerçevedeki sadeleşme süreci, faiz artırımının yanı sıra, politika faizinin etkinliğini dengeli bir şekilde artırmıştır.”
Buna karşın Başkan Erkan mevduat faizlerinin dolarizasyonu artırmayacak bir seviyede bulunmasını da önemsediklerine de dikkat çekerek TL mevduatı özendirecek enstrümanlar üzerine çalıştıklarına da işaret etti.
Yüzde 25’in altı görüldü
Bankacılık sektörü yeni haftaya TL mevduat faizlerinde yine düşüşle başladı. Bankacılık sektörü kaynaklarından edinilen bilgiye göre kamu bankalarında TL mevduat hafta başı yüzde 30-31 seviyelerinden bağlanırken haftanın geri kalanında 30’un altına gerilemesi bekleniyor. Özel bankalarda ise yüzde 30’un altına geçen hafta inilmişti. Yine bankacılık sektörü kaynaklarından edinilen bilgiye göre haziran PPK’sı öncesinde en yüksek meblağ mevduatlara yüzde 37-40 seviyelerinde TL mevduat faizi uygulanırken geçen hafta bu oranlar yüzde 25’e indi. Yeni haftada ise TL mevduat faizi oranı yüzde 24’e kadar geriledi.
Sektör kaynakları regülasyonlardaki sadeleşmeyle TL mevduat faizlerinde düşüşün kredi faizlerinde yükselişin yaşandığını ancak Başkan Erkan’ın da dikkat çektiği gibi TL mevduat faizinin dolarizasyonu artırıcı bir noktaya da düşmemesi gerektiğine işaret etti. Merkez Bankası’nın da yılsonu enflasyon tahminin yüzde 58’e çıkardığını hatırlatan kaynaklar Başkan Erkan’ın enflasyon raporunda söylediği TL tasarruf enstrümanlarını çeşitlendirecek çalışmanın ise bu konuda önem taşıdığını vurguladı.
M3 para arzı, haziran döneminde yıllık yüzde 70,5 büyüdü
Merkez Bankası, ‘Aylık Parasal Gelişmeler Raporu’nu yayınladı. Buna göre geniş para arzı M3, Mayıs 2023 döneminde yıllık yüzde 52,1 büyümenin ardından Haziran 2023 döneminde yıllık yüzde 70,5 büyüme gösterdi. En dar para tanımı olan M1’in yıllık büyüme oranı ise bir önceki ay yüzde 41,7 olarak gerçekleşirken haziran ayında yüzde 64,1 olarak hesaplandı. Parasal sektör tarafından verilen kredilerin yıllık artış hızı, hanehalkı için Mayıs 2023’te yüzde 82,9 iken Haziran 2023’te yüzde 81,4 olarak gerçekleşti. Finansal olmayan kuruluşlara verilen krediler ise Mayıs 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 45,5, Haziran 2023’te ise yüzde 53,9 arttı. Raporda, geniş para arzı bileşenlerinin para arzındaki yıllık büyümeye katkısı incelendiğinde; vadeli mevduatların para arzına en büyük katkıyı sağlayan kalem olduğu, bunu vadesiz mevduatların izlediği görüldü. Haziran 2023’te geniş para arzı M3’te gözlenen yıllık yüzde 70,5 oranındaki büyümede yüzde 42,3 ile vadeli mevduatlardaki artış etkili olurken, bunu %23,6 ile vadesiz mevduatlar izledi.
Kamu bankalarının 6 aylık net kârında artış yüzde 17,6
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre bankacılık sektörünün haziran döneminde net kârı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 47,9 artışla 250 milyar 127 milyon liraya yükseldi. Kamu mevduat bankalarının net kârı ilk altı ayda sadece yüzde 17,6 artışla 30.83 milyar liradan 36.25 milyar liraya çıkarken, yerli mevduat bankalarının net karı 70.7 milyar liradan yüzde 36,55 artışla 96.54 milyar liraya yükseldi. Yılın ilk yarısında en hızlı net kar artışı yabancı mevduat bankalarında yaşandı. Geçen yılın ilk yarısında 44.85 milyar lira net kar açıklayan yabancı mevduat bankalarının bu yılın ilk yarısında net karı yüzde 71,22 artışla 76.8 milyar lira oldu. BDDK verilerine göre sektörün aktif büyüklüğü yılsonuna göre yüzde 33,1 artışla 19 trilyon 102 milyar 389 milyon lira gerçekleşti. Krediler toplamı yıl sonuna göre yüzde 32 artışla 10 trilyon 9 milyar 615 milyon lira olurken, menkul değerler toplamı da yılsonuna göre yüzde 35,8 artışla 3 trilyon 220 milyar 21 milyon liraya yükseldi. Bu dönemde kredilerin takibe dönüşüm oranı yüzde 1,64 oldu. Bankaların kaynakları içinde, en büyük fon kaynağı durumunda olan mevduat 2022 yılsonuna göre yüzde 31,5 artışla 11 trilyon 651 milyar 281 milyon TL’ye ulaştı. 2022 yılsonuna göre özkaynak toplamı yüzde 20,1 artışla 1 trilyon 688 milyar 411 milyon TL olurken, Haziran 2023 döneminde sektörün sermaye yeterliliği standart oranı ise yüzde 17,96 hesaplandı.
(Kaynak: Ekonomim)
