Türkiye, OECD’nin Konut Fiyat araştırmasında hem konut fiyatında hem de kirada birinci çıktı..
Konut fiyatları ve kiralarda özellikle son üç yılda yaşanan baş döndürücü artışlar Türkiye’yi her iki alanda da açık farkla OECD birincisi yaptı. Türkiye, her iki alandaki fahiş artış dolayısıyla dünya ile ayrıştı.
OECD’nin Konut Fiyat (Housing Prices) araştırmasına göre konut fiyatları 2015 yılında 100 birim kabul edildiğinde 2024’ün 3’üncü çeyreği itibarıyla Türkiye’de 1.740,7 değerine ulaştı. Buna göre anılan yaklaşık dokuz yıllık dönemde Türkiye’de ortalama konut fiyatları nominal bazda yüzde 1.640,7 (16,4 kat) artış gösterdi. Aynı dönemde kira endeksinin değeri ise 100’den 949,4’e çıktı. Dokuz yılda kiralarda yüzde 849,4 oranında (8,5 kat) artış yaşandı.
Gerçek fiyatla ifade edilirse; 2015’te satış fiyatı 500 bin lira olan bir konut 2024’te 8 milyon 700 bin liraya, o tarihte 1 milyon TL olan bir konutun fiyatı 17 milyon 400 bin liraya yükseldi. 2015 yılında 2 bin 500 lira olan konut kirası 23 bin 700 liraya, o tarihte 5 bin lira olan bir konutun kirası da yaklaşık 47 bin 500 liraya çıktı.
Dünya Gazetesi köşe yazarlarından Naki Bakır‘ın haberine göre, dokuz yıllık dönemde Türkiye’de astronomik düzeyde artış gösteren konut fiyatlarında OECD ortalamasında artış ise yüzde 84 düzeyinde gerçekleşti. Söz konusu artış Euro bölgesi ortalamasında ise yüzde 44,4. Buna göre Türkiye’de konut fiyatlarında dokuz yıllık artış OECD ortalamasının 19,5 katı düzeyinde gerçekleşti.
Anılan dönemde konut fiyat artış oranında Türkiye, en yakın takipçisine yaklaşık 10 kat fark attı. 2015-2024 döneminde Türkiye’den sonra konut fiyatlarının en fazla arttığı ülke yüzde 154 oranı (1,5 kat) ile İzlanda oldu. Bu ülkeyi yüzde 136 artışla Litvanya, yüzde 127,8 artışla Portekiz, yüzde 123’le Çekya, yüzde 112 ile Estonya, yüzde 108’le Meksika, yüzde 101,7 ile Letonya, yüzde 108’le Meksika, yüzde 101,7 ile Letonya ve 101,6 artışla Slovenya izledi, ABD de yüzde 97,5’le konut fiyatlarının en çok arttığı ilk on ülke arasında yer aldı. Dokuz yıllık dönemde konut fiyat artışları diğer ülkelerde ise yüzde 10-85 arasında gerçekleşti.
KİRALARIN BİR KAT BİLE ARTTIĞI ÜLKE YOK!
Türkiye’de kiraların neredeyse ona katlandığı dokuz yıllık dönemde, kümülatif kira artışının bir kata ulaştığı OECD ülkesi bulunmuyor. Türkiye’nin en yakın takipçisi Macaristan’daki artış oranı yüzde 88,2 ile bir katı bile bulmadı.
Bu dönemde kiraların en çok arttığı diğer ülkeler yüzde 77,1’le Litvanya, yüzde 71,9’la Slovenya, yüzde 68,3’le İrlanda, yüzde 67,6 ile Polonya, yüzde 61,3’le İzlanda, yüzde 57,3’le Estonya, yüzde 47,7 ile ABD ve yüzde 45,1’le Romanya oldu. Anılan dokuz yılda Japonya’da kiralar yüzde 0,3 oranında gerilerken, diğer ülkelerdeki kümülatif kira artış oranları ise yüzde 3,5’le yüzde 42 arasında değişti. Bu dönemde kiraların yüzde 10’un altı ile en az arttığı ülkeler yüzde 8,7 ile İtalya, yüzde 8,6 ile Güney Kore, yüzde 7,5’le Fransa ve yüzde 3,5’le Yunanistan.
TÜRKİYE’DE SON ÜÇ YILDA KATLANDI
Türkiye’de özellikle pandemi dolayısıyla ülke içi göçlerin ve sığınmacı furyası ile yabancı göçünün hızlandığı 2021’in ikinci yarısından itibaren yukarı yönlü hareketin başladığı konut fiyatları ve kiralar, 2022 başından bu yana ise katlanarak arttı.
2015-2021 arasındaki altı yılda konut fiyatları yüzde 140,5, kiralar yüzde 172,6 oranı ile hızlı bir artış kaydetmişti. 2022-2024 döneminde ise konut fiyatları yüzde 624 (6,2kat), kiralar yüzde 450 (4,5 kat) artış kaydetti. Kiralıklara artan yabancı talebinin yanı sıra, 2023’ün ikinci yarısından itibaren kredi faizlerinin aşırı yükseltilmesinin konut sahipliğini zorlaştırarak kiracılığı artırması da kiraların yükselişinde etkili oldu.
“ELVERİŞLİ KONUT HAKKI”
Barınma, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde tanımlanmış temel haklar arasında yer alırken, Birleşmiş Milletler de (BM) “elverişli konut hakkı” ile, insanlık onuruna yaraşır yaşam koşullarını sağlayan bir konutun asgari niteliklerini şu yedi maddede özetliyor:
- Bireylerin yerinden edilme endişesi olmamalı
- Su, kanalizasyon, elektrik ve ısınma gibi kentsel hizmetlere erişebilmeli
- Bedeli hane halkı bütçesini zorlamamalı
- Farklı gereksinimleri olan grupların ihtiyaçlarını karşılayabilmeli
- Mimari tasarımıyla da sağlıklı ve yeterli bir yaşam alanı sunmalı
- Kolayca ulaşabilir olmalı
- Bulunduğu çevrenin kültürel kimliğine ve yaşam biçimine uygun olmalı.
KİRACILIKTA REKOR ARTIŞ
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2015-2024 döneminde Türkiye’de kurumsal olmayan toplam nüfus yüzde 10,2 oranındaki artışla 84 milyon 130 bine ulaştı. Bu dönemde artan 7 milyon 761 bin kişiden sadece 1 milyon 28 bini kendi evine sahip olabildi.
Oturduğu konutta mal sahibi olanların sayısı bu dönemde sadece yüzde 2,2 arttı. Buna karşılık kirada oturanların sayısı ise aynı dönemde yüzde 32,5 artışla 23 milyon 582 bin kişiye ulaştı. Böylece dokuz yılda kiradaki nüfusa 5 milyon 788 bin kişi daha eklendi. 2015’te kendi evinde oturanların toplam nüfusta yüzde 60,4 olan payı 2024’te yüzde 56,1’e düşerken, kiracıların oranı yüzde 23,3’ten yüzde 28’e yükseldi.
OECD ARAŞTIRMASI NEYİ GÖSTERİYOR?
OECD’nin Konut Fiyat (Housing Prices) Araştırması, OECD’ye üye 38 ülke ile üyeliğe aday altı ülkeyi kapsıyor. Araştırmada konut fiyatları ve kiralardaki yıllar itibarıyla artışların seyri inceleniyor. Araştırma baz yılı 2015 olmakla birlikte 1956’ya kadar geriye de gidiyor. Her yıl güncellenerek bu ülkelerdeki fiyat değişimini gözlemlemeyi mümkün kılan konut kira, gerçek ve nominal konut fiyat, fiyat/kira ve fiyat/gelir endeksleri olmak üzere beş bileşenden oluşuyor. Gerçek konut fiyat endeksi, nominal konut fiyat endeksinin OECD ulusal hesaplar veri tabanındaki her ülkedeki tüketici harcama deflatörüne oranıyla veriliyor.
Her iki endeks de mevsimsel olarak uyarlanıyor. Fiyat/gelir oranı, nominal konut fiyat endeksinin kişi başına düşen nominal kullanılabilir gelire bölünmesiyle elde ediliyor. Fiyat/kira oranı, nominal konut fiyat endeksinin konut kira fiyat endeksine bölünmesiyle elde ediliyor ve ev sahipliğinin karlılığının bir ölçüsü olarak değerlendiriliyor.
(Haberin alındığı kaynak: Patronlar Dünyası)
