Türkiye ekonomisinin üçüncü çeyrekte pozitif eğilime geçmesinin ofisten perakende, sanayi ve lojistiğe kadar ticari gayrimenkulün farklı alanlarını hareketlendirmesi bekleniyor. Ofis yatırımının yıldızı son çeyrekte İstanbul Finans Merkezi’ne yapılan 1.67 milyar TL’lik yeni yatırımla parlarken, İngiltere’den Tayvan’a yabancı yatırımcıların atağa geçtiği sanayi ve lojistik sektörünün, ilk yerli otomobilin üretileceği fabrikanın Bursa’da kurulacak olmasıyla ivmelenmesi öngörülüyor. Perakende sektörü ise ‘online’de büyüme sinyali veriyor.
Ticari gayrimenkul danışmanlık pazarının küresel liderlerinden Cushman & Wakefield’in ofis, perakende, sanayi, lojistik, konut, otel sektörlerine yönelik hazırladığı ‘Türkiye Pazar Analizleri 2019 Yıl Sonu raporu yayınlandı.
Rapora göre, Türkiye ekonomisinin IMF’nin, 2019 yılında yüzde 2.5’lik daralma öngörüsüne rağmen yılın üçüncü çeyreğinde pozitif eğilime geçerek bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 0,9 artış kaydetmesinin ofisten perakende ve lojistiğe kadar ticari gayrimenkulün pek çok alanındaki yatırımlara hız vermesi bekleniyor.
Reel sektör güven endeksi ve imalat sanayi endekslerinin uzun süredir gösterdiği düşüş eğiliminden sonra 2019 yılının üçüncü çeyreğinde yükselişe geçmesi ile ekonomide gözlemlenen ılımlı toparlanma, kısa ve orta vadede ticari gayrimenkuldeki yeni yatırım beklentilerinin ise önünü açtı.
Ofis kiralarının dip noktaya ulaşması bekleniyor
Raporun ofis piyasasına yönelik değerlendirmesine göre, 2019 yılı süresince ofis pazarındaki yatırım faaliyetlerinde yaşanan en önemli gelişme; Türkiye Varlık Fonu’nun İstanbul Finans Merkezi projesine yatırımcı olarak 1.67 milyar TL ile dahil olması olurken, yatırım faaliyetleri beklentiler doğrultusunda yılın son çeyreğinde hareket kazandı. Rapora göre, artan acil satılık gayrimenkuller ile ofis yatırımlarına olan talebin giderek artması ve fiyatların alıcı beklentilerine yaklaşarak kiracı lehine ortamın orta vadede sürmesi bekleniyor. Bu doğrultuda, toplam kiralama işlemleri, 2019 yılında bir önceki yıla kıyasla 278.828 metrekare ile neredeyse aynı seviyede kaydedilirken, işlemlerin önümüzdeki dönemde daha da artması öngörülüyor. Ofis arzının ise düşük de olsa mevcut geliştirme projelerine paralel olarak arttığı belirtilen raporda İstanbul’da genel ofis arzının 6,46 milyon metrekare olarak aynı seviyede kaldığı, yeni yapı ruhsatlarında da düşüş kaydedildiği belirtildi.
Dördüncü çeyrekte, metrekare bazında anlaşmaların, % 66.78’i Anadolu yakasında bir önceki çeyreğe göre neredeyse 2 katı bir oranla artış gösterirken, ofis kiraları metrekare başına 170 TL ile en yüksek İstanbul Levent’te gerçekleşti. Birincil kiraların kısa vadede dip noktaya ulaşması beklenen raporda birincil getiri oranlarının da artan acil satılık gayrimenkullerle kısa ve orta vadede artmasının beklendiği vurgulandı.
Yabancı yatırımcı, Türkiye’yi ulaşım ve depoda merkez üs yapacak!
Cushman & Wakefield’in ‘Türkiye Pazar Analizleri 2019 Yıl Sonu Raporu’nda, 2019 yılında sanayi ve lojistik yatırım işlemlerinin bir önceki yıla kıyasla sürekli arttığı ve sektörün kullanım amaçlı arsa ve fabrika satın alımları ile yükselişe geçtiği dikkati çekti. Sanayi ve lojistik yatırım talebinin fırsatçı alıcılar tarafından ivme kazanmasının öngörüldüğü raporda, 2019 yılı boyunca İngiltere’den Danimarka’ya, Tayvan’dan Almanya ve ABD’ye kadar yabancı birçok firmanın yatırım rotalarını Türkiye’ye çevirmesinin ülkemizin ulaşım ve depo alanında merkez üs olmasını hızlandırmayı sağladığı vurgulandı. Raporda ayrıca yıl sonunda yerli otomobil lansmanının yapılmasının ardından, Türkiye’nin ilk yerli otomobilin üretileceği 22 milyar TL’ye mal olacak fabrikanın 1 milyon metrekareyi kapsayan alanda Bursa’nın Gemlik ilçesinde kurulacak olmasının sanayi pazarında ivmelenmeyi hızlandıracağı kaydedildi.
Raporda ayrıca depo kiralama faaliyetlerinin dördüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre önemli ölçüde artışla 22.907 metrekare olarak belirlendiği, 2019 yılında depo kiralama hacminin 102.473 metrekareye yükseldiği de belirtildi. Sektörde arsa fiyatları ve kira seviyelerinin döviz cinsinden düşüşüne yönelik beklentilerin süreceği ifade edildi.
Online perakendeye olan talebin ivmelenmesi bekleniyor
Raporun perakendeye ilişkin verilerine göre ise, 2019 yılı boyunca perakende yatırım faaliyetleri, ikincil şehirlerde bulunan alışveriş merkezlerinde yükseldi. Artışa geçen enflasyona rağmen yılın üçüncü çeyreğinde ekonomide kaydedilen pozitif büyüme ile fırsatçı yatırımcıların satılık gayrimenkullere olan talebinin artmasının beklendiği öngörülen raporda, 2019 yılının AVM eğiliminin yeni fonksiyonlu, yeme-içme, eğlence alanları ile yenileme ve yeniden konumlandırma üzerine geliştiği kaydedildi. Bunun yanında, perakendenin çok yönlü kanal sistemi ile ilerleyeceği ve online perakendeye olan talebin de buna paralel olarak hızlı ivmeleneceği vurgulandı. Son çeyrekte 231.540 metrekarelik yeni arz girişi ile toplam AVM arz girişi 2019’da 351.540 metrekare olarak gerçekleşirken, toplam arz 424 AVM ile 13.22 milyon metrekareye ulaştı. Raporda döviz cinsinden kiraların enflasyon ve kura bağlı olarak kısa vadede dip noktaya ulaşmasının beklendiği, getiri oranlarının ise kısa ve orta vadede hafif bir artış gösterebileceği öngörüldü.
İstanbul’da otel dolulukları % 74.8’a yükseldi
Cushman & Wakefield’in raporu, turizm sektörünü de ele aldı. Türkiye’deki, Ocak – Kasım 2019 dönemi için otel dolulukları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3’lük bir artışla yüzde 65.3 olarak kaydedildi. Bu oran, aynı dönem aralığı için İstanbul’da yüzde 74,8 olarak gerçekleşti. Ortalama günlük satılan oda bedeli ise Ocak – Kasım 2019 dönemi için Türkiye ve İstanbul’da yaklaşık yüzde 10 artışla, sırasıyla €76,9 ve €90,2 olarak kaydedildi. 2019 yılında Türkiye genelinde tesis sayısı 4 bin 038’e ulaşırken, 5 yıldızlı otel sayısı, turizm belgeli işletme tesislerinin yüzde 16’sını oluşturdu. Ocak – Kasım 2019 döneminde, Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı yüzde 14.3 artışla 42.9 milyon oldu. Aynı dönemde İstanbul’a gelen yabancı ziyaretçi sayısı ise yüzde 8.9 artışla 13.7 milyona ulaştı. Türkiye’ye bu dönemde en çok ziyaretçi gönderen ülke sıralamasında yüzde 16,05’lik pay ile Rusya Federasyonu (6.887.136) birinci, yüzde 11.27’lik pay ile Almanya (4.835.626) ikinci, yüzde 5.84’lük pay ile de Birleşik Krallık (2.506.246) üçüncü sırada olup bunları sırasıyla Bulgaristan ve İran izledi. İstanbul içinse aynı dönemde en çok ziyaretçi gönderen ülke sıralamasında % 7.5 pay ile Almanya (1.033.316) ile birinci, %6.1 pay ile İran (846.869) ile ikinci, %4.8 pay ile Rusya Federasyonu (659.876) üçüncü sırada olup Rusya’yı sırasıyla Irak ve Fransa takip etti. Bu verilere bakıldığında Almanya’nın uzun bir süreden sonra en çok ziyaretçi gönderen ülkeler arasında yer alması da dikkati çekti.
