Önceki hafta ihalesi yapılan Çatalağzı Termik Santrali (ÇATES) özelleştirme ihalesine en yüksek teklif yerel kömür üreticilerinden geldi. Bunun nedeni, ÇATES’in yerel kömürcüler için taşıdığı önemde gizliydi. Şayet ÇATES’i başka bir şirket alır ve elektriği ithal kömür yakarak üretmeyi tercih ederse, bölgedeki pek çok kömür madeninin kapısına kilit vurulacaktı. İşte bu yüzden bölgedeki yerel kömürcüleri temsilen sürece katılan Demir Madencilik en yüksek teklifl e ipi göğüslemişti.
“ÇATES’teki galibiyetin sırrı”
Demir Madencilik’le son ana kadar mücadele eden ise Gediz ve Aydem elektrik dağıtım bölgelerini işleten Bereket Enerji’nin şirketi Elsan olmuştu. Bunun da anlamı gayet açıktı. Grup, bu iki bölgenin görevli tedarik şirketi olarak, alıcısı hazır bir elektrik için baz yük bir kurulu gücü portföyüne ekleyip ticari açıdan operasyonel gücünü artırma şansını yakalayacaktı.
“Yatağan’a 6 istekli teklif sundu”
Geçen haftayı özetledikten sonra şimdi önümüze bakalım… Çünkü elektrik üretim özelleştirmeleri devam ediyor. Ve bu hafta da Yatağan Termik Santrali için açılan ihaleye ön yeterlilik ve teklif başvurusu yapan şirketler açıklandı: Limak İnşaat, Elsan Elektrik, IC İçtaş, Alsim Alarko, Konya Şeker ve Çelikler Taahhüt İnşaat…
İhalenin favorisi kim?
Peki bu ihalede kim başa güreşecek? Haksızlık etmek istemem. Her oyuncunun kendine özel bir projeksiyonu ve bu ihaleyi almak istemesi için mutlaka geçerli bir nedeni vardır. Ama yine de kimin favori olduğunu ortaya koymayı kolaylaştıracak bir değerlendirme yapmaya çalışalım.
“Elsan, tedarikte elini güçlendirmek istiyor”
Şimdi, ÇATES ihalesinde başa güreşen, son ana kadar yarıştan kopmayan Elsan’ı Yatağan ihalesinde de sahnede görüyoruz. Elsan, ÇATES’te olduğu gibi burada da Gediz ve Aydem elektrik dağıtım bölgelerini işleten Bereket Enerji Grubu’nun bir şirketi olarak, elektriğin satış tarafındaki etkinliğini, tedarik tarafını da güçlendirerek dengelemek istiyor. Elsan bu konuda haklı. Çünkü Elsan’ın içinde bulunduğu grup, çok önemli iki dağıtım bölgesini işletse de, Türkiye’de özel şirketler için kâr mefh umu esas itibariyle elektriğin dağıtım tarafında değil, satış tarafında… Elektriğin fiyatı ne olursa olsun, dağıtıcı belli bir dağıtım bedeli dışında pay almıyor. Zaten dağıtımdan elde edilen gelirler de büyük oranda, kamu otoritesi EPDK tarafından belirlenen yatırım programına yönlendiriliyor, mevzuat emri…
“Coğrafi faktör de Bereket’i etkileyebilir”
Yani Elsan, elektrik dağıtımı işini yürüttüğü iki bölgede asıl kârlılığı bu iki bölgenin görevli tedarik şirketleri eliyle sattığı ve satacağı elektrikten elde etmek zorunda. Tabii hemen belirtelim, dağıtımda bölge belli ama işin satış tarafında bir sınırlama yok. Satıcı firmalar elektriği, iletim ve dağıtım bedelini ödeyerek bütün ülke sathında satabiliyorlar. Yatağan santralinin coğrafi konumu da, Elsan Elektrik için önemli sayılabilir. Şirketin, ihaleyi alma kararlılığı üzerinde ne kadarlık bir ağırlığı olur tam bilemeyiz ama satılacak varlık, yani Yatağan Santrali, Aydem (Aydın, Denizli, Muğla) dağıtım bölgesinin içinde yer alıyor. Hemşehrilik gibi duygusal bir faktör de sermayedarları etkileyebilir…
“CLK’nin de tedariğe ihtiyacı var”
Yatağan ihalesinde boy gösterecek bir diğer oyuncu olan Limak Grubu, içinde yer aldığı CLK Holding eliyle İstanbul Avrupa Yakası; Antalya, Burdur ve Isparta’yı kapsayan Akdeniz; Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Yalova’dan oluşan Uludağ ve Sivas, Tokat, Yozgat’ın içinde bulunduğu Çamlıbel dağıtım bölgelerinin işletmecisi. Bu dört önemli bölgedeki görevli tedarik şirketlerinin hissedarı olarak, elektriğin üretim-tedarik tarafında elini güçlendirmeyi istemesi çok normal.
“Limak’ın tek başına da hedefleri büyük”
Ayrıca Limak’ın bu ihaleye tek başına katılmasından, ortaklarından bağımsız olarak, kendi başına da enerji üretimi alanında bir büyüme planı olduğu sonucunu çıkarmak mümkün. Aslında Limak Grubu daha önce Hamitabat Santrali’ni özelleştirmeden alarak sahip olduğu kurulu gücü artırdı. Ancak doğalgaz elektriğin en yüksek maliyetle üretilebildiği bir kaynak. Dolayısıyla kömüre dayalı baz yük kapasitenin artırılması da Limak için çok kritik olmalı. Özetle, Yatağan Termik Santrali’ni almayı istemesi Limak için çok anlaşılabilir bir durum…
“Aslim Alarko tecrübesiyle öne çıkıyor”
Taliplerden Alsim Alarko’ya gelirsek… Alarko Grubu, Meram Elektrik Dağıtım Bölgesi (MEDAŞ) şirketinin (diğer hissedar Cengiz Holding) ortağı. Limak ve Elsan’da olduğu gibi, Alarko’da da, satışını yapacakları elektriği daha uygun maliyetle üretmek ya da tedarik etmek çok önemli. Bu yüzden Yatağan Santrali’ne talip olması doğal. Hatta Alarko sadece dağıtım işinde değil, santral inşası ve işletmesi konusunda da tecrübeli. Cengiz ve Alarko, Çanakkale’de ithal kömüre dayalı bir santral (CENAL) kurma çalışmalarını sürdürüyor. Bir de ihale konusu santralin teknolojisi oldukça eski. Ve verimliliğin artırılması için santralin ciddi yenileme yatırımlarına ihtiyacı var. Yatırımlar sürerken de bu tesislerin yüksek bir kapasite faktörüyle işletilmesi ktirik önem taşıyor.
Alarko iştahını Çatalağzı’nda ortaya koydu
Alsim Alarko, hem işletmecilik hem de santral yenileme ve sıfırdan kurulumu konularındaki ciddi tecrübesiyle Yatağan konusunda diğer şirketlerden daha avantajlı görünüyor. Hatta önceki ihalelerde çok muhafazakar bir tavır sergileyen Alarko’nun önceki hafta yapılan ÇATES ihalesinde 300 milyon dolar bandının üzerine çıkması da buna yorulabilir.
“IC İçtaş, Kemerköy’ü almanın avantajıyla”.
Bir diğer talip olan IC İçtaş da Trakya’da elektrik dağıtım hizmetini sunuyor. 400 MW’ye yakın HES kurulu gücünün yanı sıra Isparta’daki doğalgaz çevrim santrali ile yeni HES inşaatları devam ediyor. IC İçtaş, Nisan ayında kazandığı Yeniköy ve Kemerköy santralleriyle yan yana sayılabilecek Yatağan Tesislerini de alarak kendisi açısından olumlu ve verimli bir işletmecilik avantajı elde etmeye çalışabilir.
“Konya Şeker, Kangal tecrübesiyle geliyor”
Geriye Kangal Termik Santrali’ni özelleştirmeden alarak enerji alanındaki ciddi oyuncular arasına katılan Konya Şeker ile geçtiğimiz yıl Seyitömer Termik Santrali’ni alan IC İçtaş kalıyor. Konya Şeker Yatağan’ı alırsa, elektrikte özellikle baz yük kurulu güç sahibi önde gelen aktörlerden biri haline gelecektir. Önceki ihaleyi kazandıktan sonra edindiği tecrübeye güvenerek hareket etmesi beklenebilir.
“Seyitömer’in sürprizi Çelikler de rekabetçi olabilir”
Daha önce Seyitömer Santrali’ni devralan Çelikler Holding de, Yeniköy ve Kemerköy ihalesinde son ana kadar mücadele edenler arasındaydı. Hem daha önce kazandığı Seyitömer ihalesinden, hem de katılıp kaybettikleri ihalelerden kazandıkları tecrübeyle ve daha da önemlisi, tesisleri alması halinde ne yapacağına ilişkin ciddi bir yol haritasına sahip olmasıyla Yatağan ihalesinde rekabetçi olması beklenebilir. Tüm bunları alt alta yazdıktan sonra hepinizin kafasında bir favori alıcı algısı oluşmuş olmalı. Bizim favorimizi mi soruyorsunuz? Bize göre hepsi iddialı. Anahtar cümle de şu: En çok isteyen kazanır.
“Hem santral, hem kömür sahaları bir arada”
İhalede Yatağan Termik Santrali ile Güney Ege Linyitleri İşletmesi (GELİ) tarafından kullanılan taşınırlar, Yatağan Termik Santrali tarafından kullanılan taşınmazlar, GELİ’nin üzerinde bulunduğu taşınmazlar ve GELİ tarafından kullanılan taşınmazlar varlık satışı yöntemiyle; ilgili maden ruhsatları ve bu ruhsatların kapsadığı maden sahaları, işletme hakkının verilmesi yöntemiyle bir bütün halinde özelleştirilecek.
(Dünya)
