Türkiye organize perakende sektöründe faaliyet gösteren 500’ü aşkın markayı temsil eden Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) sektörde yaşanan öncelikli sorunları ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini paylaştı.
BMD Yönetim Kurulu üyeleri Mustafa Kamar, Yiğit Akgün, Fatih Karaca, Mete Sönmez, Özgür Çetinkaya ve BMD Genel Sekreteri Levent Yalçın ile birlikte düzenlenen toplantının açılışında konuşan BMD Başkanı Öncel, Yüksek AVM kiraları, yüzde 89 ile sektörün sorunlar listesinin başında yer aldığını söyledi.
Yasal kira artış oranının 12 aylık TÜFE ortalaması olmasına rağmen yüzde 400’ü aşan artış talepleri ile karşılaştıklarını belirten Öncel, “Mülk sahipleri ‘ya kirayı artırın ya da çıkın, yoksa uyarlama davası açarız’ tehdidi ile geliyorlar. Markalar ciddi dekor yatırım yapmış, bir anda çıkıp gidemiyorsunuz. Sektörde devam eden çok sayıda dava var” dedi. BMD olarak çözüm önerilerini de paylaşan Öncel, “Burada kanun değişikliğine gidilmesi için teklif yaptık. Ciro kirasının olduğu yerde rayiç bedel ile ilgili uyarlama davası hakkı olmaması gerektiğini düşünüyoruz. Benim cirom arttıkça mülk sahibine ödediğim kira artıyor” ifadelerini kullandı.
“Yüksek kiralı yeni marka ile rayici yükseltiyorlar”
AVM’lerin uyarlama davalarında emsal oluşturması amacıyla yüksek kira ile yeni kiracı almaya başladığını ve bu şekilde rayiç bedellerin yüksek görünmesini sağladıklarını iddia eden BMD Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Kamar, “Yeni markalar AVM’lere yüksek kiradan giriyor. Bu markalar girdikten sonra AVM bana ‘ben senin kiranı 300’den 600’e çıkardım’ diyor. Ben neden diye sorduğumda ‘yanındaki 600 veriyor’ diyor. Uyarlama davasını bir yerden yakalıyor. Bu da art niyet. Türkiye’de bütün sektörlerde enfl asyon fırsatçılığı başladı. Önlem alınmadığı takdirde ciddi sıkıntılar yaşanacak” görüşünü paylaştı. Sektörün yüzde 90’ında ciro kirası ödendiğini belirten marka temsilcileri AVM’lerin “markalar ciro kaçırıyor” iddialarına ise münferit birkaç olayın genelleştirilemeyeceğini, ayrıca denetim ve hukuk yollarının açık olduğunu hatırlattılar.
“Bayrampaşa’daki AVM kirası, Berlin’in üç katı”
Marka temsilcileri ayrıca Türkiye’nin yüksek AVM kiralarında birçok AB ülkesini geride bıraktığı görüşünü dile getirdiler. Berlin’de turistik bir noktada yer alan AVM’de mağaza açtıklarını belirten Zen Pırlanta Yönetim Kurulu Üyesi Yiğit Akgün, “Pandemi sonrası inşa maliyetleri ile açılmış ve içinde 90 mağaza var. Bize de davet geldi. Metrekaresi 70 Euro’ya mağaza kiraladık. İstanbul Bayrampaşa’da bu rakam 215 Euro. Fırsatçılık ekonomisi var. Buna göz yumarsak çok büyük sıkıntılar yaşanır” dedi.
Aidatlarda 8,4 milyar TL’lik suistimal iddiası
Markalar, önemli sorunlar arasında saydıkları aidatlar konusunda da AVM’leri “şeff af olmamakla” hatta suistimal etmekle itham ettiler. Marka temsilcileri AVM’lerin aidatları ödeme gününden önce tahsil ederek faiz geliri elde ettiklerini ayrıca hizmetlere ilişkin ayrıntılı bilgi vermediklerini savundular. BMD’nin hesaplamalarına göre ortalama 225 TL olan metrekare başına aidat gelirinin 50 TL’si suistimal ediliyor. Bu da yıllık 37,8 milyar TL olan yıllık aidat gelirinin 8,4 milyar TL’sinin suistimale konu olduğu anlamına geliyor.
“Referans fiyat varken enflasyon çözülmez”
Sektördeki bir diğer sorunun ithalatta uygulanan referans fiyat uygulaması olduğunu belirten BMD Başkanı Sinan Öncel, “Referans fiyat meselesinden dolayı ciddi maliyet artışımız var. Hammadde üreticisi beni koruyun diyor ama onu korumanın maliyetini üreticiye ödetemezsiniz. Biz hem üretici, hem perakendeci hem de tüketiciyiz. ‘İstihdam yaratın, üretimi artırın’ deniyor. Biz bir ticaret ve geçiş ülkesiyiz. Turist satışları yüzde 10 iken bu yıl 3 ayda yüzde 4,03 oldu. Dolayısıyla referans fiyat konusu çözülmeden enflasyon ile ilgili sorunlarımız da çözülmez” dedi.
(Kaynak: Yener Karadeniz – Ekonomim)
